Trẻ em bắt đầu tự hạn chế dùng điện thoại để bảo vệ sức khỏe tâm thần

Theo khảo sát mới, ngày càng nhiều thanh thiếu niên chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe tâm thần

Lựa chọn có ý thức

Một khảo sát quy mô lớn do công ty nghiên cứu GWI thực hiện trên 20.000 trẻ em và phụ huynh tại 18 quốc gia cho thấy, tỷ lệ trẻ từ 12 - 15 tuổi chủ động tạm ngừng sử dụng điện thoại, máy tính bảng và thiết bị điện tử khác đã tăng từ 18% lên 40% chỉ trong hai năm qua.

Theo các chuyên gia, đây là phản ứng trực tiếp trước lo ngại ngày càng gia tăng về ảnh hưởng tiêu cực của mạng xã hội đối với sự phát triển tâm lý và cảm xúc ở tuổi vị thành niên.

“Trẻ em đang nhận được thông điệp từ cha mẹ, truyền thông và chính trải nghiệm của chúng, rằng việc sử dụng quá nhiều mạng xã hội không có lợi”, giáo sư Sonia Livingstone, Giám đốc Trung tâm Tương lai Kỹ thuật số Trẻ em của Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London (LSE) nhận định.

Bà Livingstone cho biết, nhóm nghiên cứu của bà cũng ghi nhận xu hướng tương tự: thanh thiếu niên ngày càng tìm kiếm những phương án linh hoạt để kiểm soát sự hiện diện của mình trên môi trường số.

Các lựa chọn phổ biến bao gồm: tạm rời mạng xã hội, tránh xa nội dung độc hại, chuyển sang tìm kiếm các trải nghiệm tích cực hơn hoặc thậm chí xóa tài khoản để ngắt hoàn toàn.

Thống kê từ cơ quan quản lý truyền thông Anh (Ofcom) cũng phản ánh thực tế này. Năm 2024, 1/3 trẻ em từ 8 - 17 tuổi thừa nhận dùng thiết bị quá nhiều.

Trong nhóm 16–24 tuổi, 47% tắt thông báo và bật chế độ "không làm phiền" trên mạng xã hội, con số tăng đáng kể so với 40% năm ngoái và 28% ở nhóm người dùng lớn tuổi.

Không ít thanh thiếu niên thậm chí đã có những hành động dứt khoát nhằm kiểm soát thời gian sử dụng mạng xã hội.

Có tới 34% cho biết họ sẵn sàng tạm ngừng sử dụng các nền tảng này, 29% đã từng xóa ứng dụng vì cảm thấy bản thân dành quá nhiều thời gian cho chúng, và 24% lựa chọn xóa vì lo ngại ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần.

Giáo sư David Ellis, chuyên gia về khoa học hành vi tại Đại học Bath (Anh), đánh giá rằng nhiều thanh thiếu niên hiện nay còn nhanh chóng làm chủ các công cụ kiểm soát thời gian màn hình hơn cả cha mẹ mình.

Tuy vậy, ông cũng lưu ý rằng chưa có bằng chứng rõ ràng về việc các biện pháp này sẽ thay đổi hành vi lâu dài.

Ngày càng nhiều bạn trẻ chủ động rời mạng xã hội

Theo bà Daisy Greenwell, người đồng sáng lập tổ chức Smartphone Free Childhood (Tuổi thơ không smartphone), việc ngắt kết nối đã trở thành hành động mang tính phản kháng.

“Chúng tôi thường xuyên nghe thấy các bạn trẻ chia sẻ rằng họ kiệt sức vì áp lực phải kết nối liên tục,” bà nói.

Bà Greenwell cho rằng thế hệ trẻ đã nhận ra các nền tảng mạng xã hội không hề trung lập, mà được thiết kế để thao túng sự chú ý và thời gian của người dùng, thứ đang bị biến thành lợi nhuận cho các tập đoàn công nghệ.

Nhiều thanh niên từng chia sẻ với The Guardian rằng họ cảm thấy “thế hệ cha mẹ không hiểu rõ vấn đề”, và nhiều người cho biết nếu có con, họ sẽ trì hoãn việc cho phép sử dụng điện thoại đến tuổi vị thành niên muộn.

Một cuộc thăm dò gần đây cho thấy gần 50% người trẻ muốn sống trong một thế giới không có Internet, và tỉ lệ tương tự ủng hộ lệnh giới nghiêm kỹ thuật số ban đêm. Hơn 3/4 cho biết họ cảm thấy tồi tệ hơn về bản thân sau mỗi lần sử dụng mạng xã hội.

Trong khi đó, đối với các bậc cha mẹ, nỗi lo con nghiện mạng xã hội hiện nằm trong nhóm ba mối quan tâm lớn nhất, bên cạnh biến đổi khí hậu, chiến tranh và khủng hoảng nhà ở.

KHÁNH MY