Trí tuệ nhân tạo mở ra những cơ hội chưa từng có cho ngành báo chí và truyền thông Việt Nam

Những ứng dụng quan trọng của AI trong ngành báo chí Việt Nam rất đa dạng, từ việc nâng cao chất lượng nội dung đến tăng cường các động xã hội, giúp các tòa soạn báo chí thích nghi với kỷ nguyên số và đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng.

Ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS). Ảnh: NGỌC DIỆP

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong báo chí còn chưa bài bản

Đó là nội dung chính của phiên thảo luận với chủ đề "Trí tuệ nhân tạo và chiến lược chuyển đổi số của các tòa soạn báo chí Việt Nam", rất được quan tâm bởi đông đảo các lãnh đạo, chuyên gia và những người làm báo nói chung vào sáng 20-6 tại Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025.

Đây là sự kiện diễn ra trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc 2025 tại Trung tâm Hội nghị quốc gia, Hà Nội.

Trong bài tham luận của mình, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS), đã trình bày kết quả khảo sát thực tế về mức độ ứng dụng AI tại các cơ quan báo chí Việt Nam, đồng thời đề xuất lộ trình sử dụng AI hiệu quả, phù hợp năng lực và có trách nhiệm.

Theo đó, ông chỉ ra rằng tỉ lệ ứng dụng tăng mạnh nhưng còn manh mún. Khảo sát của IPS (phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam và Hội Truyền thông số Việt Nam) cho thấy, tỉ lệ các cơ quan báo chí đã và đang ứng dụng AI hoặc có kế hoạch ứng dụng đã tăng gấp đôi so với năm 2023, đạt hơn 60% trong năm 2024.

Dù vậy, phần lớn các ứng dụng AI hiện nay vẫn tập trung vào các khâu sản xuất nội dung như gợi ý, chỉnh sửa tiêu đề và tóm tắt thông tin, biên tập, kiểm tra chính tả, tạo hình ảnh/video hay dịch thuật.

Tuy nhiên, việc ứng dụng AI vào các hoạt động nghiên cứu sâu hơn hoặc để phục vụ bài toán kinh doanh, phân tích hành vi độc giả lại rất thấp. Điều này cho thấy sự tập trung chủ yếu vào vai trò cá nhân của nhà báo, thay vì định hướng chiến lược của toàn tòa soạn.

Các công cụ AI được sử dụng nhiều nhất là ChatGPT, Gemini, Copilot và các phần mềm nội bộ. Chi phí đầu tư cho AI của các tòa soạn còn rất thấp, đa phần dưới 1 triệu đồng/tháng hoặc sử dụng phiên bản miễn phí. Chính vì vậy việc ứng dụng AI còn khá manh mún, nhỏ lẻ, chưa được thực hiện trên quy mô lớn

Theo ông Đồng, AI cần được xem xét để thu hút và giữ chân độc giả, tạo ra nguồn thu mới trong bối cảnh quảng cáo truyền thống sụt giảm và lưu lượng truy cập từ công cụ tìm kiếm chuyển dịch sang AI.

Ông Đồng lấy dẫn chứng mô hình của The Globe and Mail (Canada), cho rằng việc sử dụng mô hình AI do họ thiết lập để đánh giá giá trị nội dung, tự động hóa cá nhân hóa và tối ưu hóa paywall, đã mang lại kết quả ấn tượng về doanh thu và số lượng đăng ký mới.

Kinh nghiệm ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tòa soạn

Từ góc độ của một cơ quan báo chí kinh tế ứng dụng AI thành công trong tòa soạn, ông Đào Quang Bính – Tổng Thư ký tòa soạn VnEconomy – đã chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn trong việc xây dựng và ứng dụng các giải pháp AI bản địa hóa (localization) trong báo chí, từ sản xuất nội dung, cá nhân hóa nội dung và nâng cao hiệu quả tương tác với độc giả Việt Nam.

Ông Đào Quang Bính – Tổng Thư ký tòa soạn báo VnEconomy. Ảnh: NGỌC DIỆP

Theo ông Bính, VnEconomy đã sớm nhận thức tầm quan trọng của chuyển đổi số và ứng dụng AI. Tờ báo chuyên về kinh tế với 2 ngôn ngữ chính là tiếng Việt và tiếng Anh của ông đã đầu tư mạnh mẽ vào việc xây dựng nền tảng quản lý nội dung (CMS) thế hệ mới do Hemera phát triển, sẵn sàng tích hợp AI.

Điểm đặc biệt trong chiến lược của VnEconomy là việc tự phát triển các mô hình AI độc quyền, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào các công cụ AI tạo sinh như ChatGPT. Ông Bính nhấn mạnh, toàn bộ dữ liệu dùng để đào tạo AI của VnEconomy là dữ liệu nội bộ của tòa soạn, các nội dung do AI tạo ra chỉ được dựa trên dữ liệu đã có hoặc tài liệu mới cung cấp, không dựa vào bất kỳ nội dung nào từ AI tạo sinh bên ngoài.

Điều này giúp VnEconomy giải quyết được nỗi lo về tin giả và đảm bảo nội dung luôn tuân thủ đúng giọng điệu, quan điểm của tòa soạn.

NGỌC DIỆP