Triển khai mô hình TOD dọc các tuyến metro và vành đai 3 TP.HCM
Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) vừa ban hành Quyết định số 4836 về kế hoạch thực hiện các khu vực TOD (phát triển giao thông công cộng) dọc tuyến metro số 1, metro số 2, Vành đai 3 theo Nghị quyết 98 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.
Theo đó, Thành phố nghiên cứu triển khai 3 mô hình TOD. Cụ thể, mô hình thứ nhất theo định hướng tại vùng lõi nhà ga (bán kính 400 - 500m). Mô hình này sẽ phát triển đô thị mật độ cao tối ưu; đất sử dụng hỗn hợp, đa chức năng, thương mại - dịch vụ kết hợp ở; đi bộ là hình thức đi lại chủ yếu trong khu vực TOD; giao thông đối ngoại chủ yếu bằng đường sắt đô thị.
TP.HCM sẽ triển khai các khu vực TOD dọc các nhà ga thuộc hệ thống các tuyến metro.
Mô hình TOD thứ hai theo định hướng tại vùng chuyển tiếp nhà ga (ngoài phạm vi bán kính 400 - 500m và thuộc bán kính 800 - 1000m). Tại mô hình này sẽ phát triển đô thị mật độ cao; sử dụng đất hỗn hợp với nhà ở và công trình dịch vụ xã hội; giao thông nội khu chủ yếu đi bộ và xe đạp; kết nối giao thông với nhà ga bằng xe buýt hoặc xe cá nhân nhẹ; giao thông đối ngoại chủ yếu vẫn là đường sắt đô thị.
Trong khi đó, mô hình TOD thứ ba sẽ theo định hướng đô thị tập trung tại vùng phụ cận các nút giao thông của đường Vành đai 3. Đối với mô hình này, TP.HCM sẽ phát triển đô thị tại vùng phụ cận các nút giao thông đối với các khu vực có kết nối giao thông thuận lợi với đường Vành đai 3 hoặc tuyến nhánh rẽ (ra hoặc vào) của đường Vành đai 3; theo hướng hình thành các khu dân cư tập trung, khu chức năng đô thị, các khu công nghiệp, logistics. Phát triển đô thị trung - cao tầng quanh lõi trung tâm, sử dụng đất hỗn hợp khu ở và dịch vụ xã hội; giao thông nội khu chủ yếu xe đạp, xe điện; giao thông đối ngoại chủ yếu kết nối đường nhánh và giao thông công cộng.
Về thời gian thực hiện, trong giai đoạn 2024 - 2025, Thành phố sẽ triển khai khu vực TOD ở tuyến metro số 2 trên địa bàn quận Tân Phú, tại ô phố 1/82a Tây Thạnh, có quy mô 26,65ha; tại quân Tân Bình ở Trung tâm triển lãm và trung tâm thể dục thể thao quận Tân Bình, với quy mô 5,1ha; tại quận Tân Bình và quân 10 ở khu nằm trên 2 địa bàn 2 quận là Khu C30, có quy mô 160,63ha, cách tuyến metro số 2 khoảng 800 - 1.000m.
Trên địa bàn thành phố Thủ Đức sẽ triển khai khu vực quanh ga Phước Long, quy mô 169,63ha đối với tuyến metro số 1; khu đất nông trường dừa quy mô 152,6ha và khu 29ha phường Long Bình, quy mô 29ha (đều thuộc thành phố Thủ Đức) thuộc dự án Vành đai 3.
Tại huyện Hóc Môn sẽ triển khai mô hình TOD ở khu số 8 xã Tân Hiệp, với quy mô 198,42ha; khu số 6, xã Xuân Thới Thượng, với quy mô 389,31ha; khu 104,95ha xã Xuân Thới Sơn có quy mô 104,95ha thuộc dự án Vành đai 3.
Trong giai đoạn 2026 - 2028, TP.HCM sẽ triển khai khu vực TOD ở huyện Hóc Môn tại khu số 1, xã Tân Hiệp với quy mô 290,2ha thuộc dự án vành đai 3; triển khai khu vực xung quanh vị trí ga Tân Kiên, huyện Bình Chánh với quy mô 314 ha đối với tuyến metro số 3 nối dài và dự án đường sắt TP.HCM - Cần Thơ.
Về tiến độ cụ thể, trong quý II và quý III/2025, TP.HCM sẽ xác định cụ thể ranh giới, tình trạng pháp lý quy hoạch, đất đai, các chức năng phát triển đô thị của từng khu vực; đồng thời từ quý II - IV/2025 sẽ tổ chức lập điều chỉnh quy hoạch; quý II-III/2026 thực hiện thủ tục lựa chọn nhà đầu tư và năm 2026 sẽ ban hành quyết định phê duyệt dự án.
Thi công dự án vành đai 3 đoạn qua huyện Hóc Môn, TP.HCM.
Trước đó, trong tờ trình Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị TP.HCM theo Kết luận số 49 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, TP.HCM xác định lấy định hướng TOD làm cơ sở quy hoạch đô thị, huy động từ đấu giá nguồn thu cho ngân sách Thành phố trên cơ sở các khu đất dự kiến phát triển TOD.
Theo tính toán, kinh phí thu được từ bán đấu giá các khu đất do Nhà nước trực tiếp quản lý xung quanh các nhà ga thuộc tuyến metro số 1 và số 2 cho tổng diện tích hơn 290 ha là khoảng hơn 76.076 tỷ đồng. Kinh phí thu được từ bán đấu giá các khu đất sau khi thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư xung quanh các nhà ga thuộc tuyến đường sắt đô thị số 3, 4, 5 cho tổng diện tích 357,22 ha là 76.074 tỷ đồng.
Như vậy, giai đoạn 2028 - 2030 nguồn thu từ TOD mà TP.HCM dự kiến thu được khoảng 1,25 tỷ USD (tương đương 108.750 tỷ đồng); giai đoạn 2031 – 2035 thu được khoảng 3,78 tỷ USD (tương đương 90.529 tỷ đồng); qua đó tạo tổng nguồn thu cho ngân sách Thành phố khoảng 120.529 tỷ đồng (tương đương 5,03 tỷ USD), đáp ứng tổng chi phí thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khoảng 32.153 tỷ đồng.
Nghị quyết 98 của Quốc hội xác định: TOD là mô hình lấy định hướng phát triển hệ thống giao thông công cộng làm cơ sở cho quy hoạch, phát triển đô thị; lấy đầu mối giao thông làm điểm tập trung dân cư, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, công trình công cộng, góp phần giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.
Quốc hội cho phép TP.HCM được thí điểm thực hiện TOD, trong đó, Hội đồng nhân dân Thành phố quyết định sử dụng ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công độc lập nhằm thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án đầu tư theo đồ án thiết kế đô thị riêng, đồ án quy hoạch đô thị vùng phụ cận các nhà ga thuộc các tuyến đường sắt được cấp có thẩm quyền phê duyệt, vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3 thuộc địa phận Thành phố để thu hồi đất, chỉnh trang, phát triển đô thị, thực hiện tái định cư, tạo quỹ đất để đấu giá lựa chọn nhà đầu tư các dự án đầu tư phát triển đô thị, thương mại, dịch vụ.
Đối với vùng phụ cận các nhà ga, các nút giao thông, UBND Thành phố được quyết định điều chỉnh mật độ xây dựng, chỉ tiêu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội so với quy định tại quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch xây dựng đối với khu vực đô thị hiện hữu, nhưng phải bảo đảm đáp ứng về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và các chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc được xác định trong nội dung đồ án quy hoạch phân khu, quy hoạch chung Thành phố.
