Trình Quốc hội thí điểm cơ chế đặc thù thực hiện các dự án lớn ở Hà Nội

Phân cấp nhiều quyền cho TP Hà Nội trong vấn đề đầu tư

Sáng 8-12, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn thủ đô.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, dự thảo nghị quyết quy định nhiều chính sách nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính qua việc phân cấp thẩm quyền, tích hợp nhiều bước thực hiện song song.

Quang cảnh phiên họp Quốc hội sáng 8-12. Ảnh: QUANG PHÚC

Để tăng phân cấp, phân quyền cho TP Hà Nội, dự thảo nghị quyết cho phép HĐND, Chủ tịch UBND TP Hà Nội được quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư công, PPP, tư nhân, không bị giới hạn về quy mô vốn, sử dụng đất, yêu cầu di dân tái định cư… thuộc thẩm quyền Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng theo quy định hiện hành; HĐND TP Hà Nội ban hành trình tự, thủ tục lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án để thực hiện.

Khi quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương dự án cụ thể, cần áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt khác với quy định của luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trên cơ sở được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền, UBND TP Hà Nội báo cáo Chính phủ để Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thực hiện cơ chế, chính sách đặc biệt khác với quy định của luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sau đó báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô. Ảnh: QUANG PHÚC

Đối với các nội dung liên quan tới lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu, dự thảo nghị quyết quy định: Đối với dự án đầu tư công, dự án đầu tư PPP được thực hiện theo hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt; đối với dự án thành phần của dự án đầu tư PPP, dự án đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư cần triển khai ngay theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Đảng ủy Chính phủ, Ban Chấp hành Đảng bộ TP Hà Nội được áp dụng hình thức lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, trước khi cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư. HĐND TP Hà Nội quy định trình tự, thủ tục thực hiện lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu.

Dự kiến đơn giản hóa nhiều thủ tục

Dự thảo nghị quyết cũng quy định, cho phép TP Hà Nội thực hiện thủ tục quy hoạch, thủ tục khởi công xây dựng song song với thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án cấp bách.

Cùng với đó, đề xuất lược bỏ một số thủ tục: bỏ thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch đối với quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết đô thị và nông thôn; không phải thi tuyển phương án kiến trúc đối với công trình trong trường hợp cần thiết...

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi. Ảnh: QUANG PHÚC

Dự thảo nghị quyết cũng đề xuất việc thiết lập cơ chế phân quyền rõ ràng, mạnh mẽ cho chính quyền thành phố và cơ quan liên quan nhằm bảo đảm tính chủ động, linh hoạt trong quản lý và tổ chức triển khai các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn thủ đô. Đặc biệt là việc phân quyền trong phê duyệt chủ trương đầu tư, lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, thu hồi đất…

Cơ quan thẩm tra tán thành với sự cần thiết, cơ sở chính trị và cơ sở thực tiễn xây dựng ban hành nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi đề nghị Chính phủ rà soát kỹ, bám sát kết luận của Bộ Chính trị và các quy định mới của luật, nghị quyết đang trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10; chỉ quy định những cơ chế, chính sách thật sự cần thiết, đặc thù, áp dụng riêng cho thủ đô và thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.

Đối với các cơ chế, chính sách đặc biệt, có phạm vi tác động lớn như: mở rộng trường hợp thu hồi đất; phân cấp thẩm quyền quyết định; chấp thuận đầu tư của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ cho TP Hà Nội; vượt trần tín dụng; cưỡng chế khi đạt 75% đồng thuận, để bảo đảm đủ cơ sở pháp lý, chính trị, ủy ban đề nghị ban soạn thảo báo cáo cấp có thẩm quyền, đồng thời đánh giá kỹ tác động pháp lý, kinh tế, xã hội, bảo đảm không phát sinh khiếu kiện, khiếu nại phức tạp, ảnh hưởng đến ổn định xã hội và niềm tin của người dân, phù hợp với Hiến pháp và chủ trương của Đảng…

Cơ chế đặc thù phải thực sự mạnh mẽ và rõ ràng

Góp ý vào dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn thủ đô, các đại biểu (ĐB) Quốc hội đồng thuận với chủ trương, coi đây là yêu cầu khách quan; đồng thời cũng đề nghị các cơ chế đặc thù phải thực sự mạnh mẽ và rõ ràng, tránh bị bó hẹp bởi các quy định pháp luật.

Nhấn mạnh với cơ chế, chính sách đặc thù trong triển khai các dự án lớn của Hà Nội là cần thiết, đúng thời điểm, ĐB Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng, dự thảo nghị quyết quy định phạm vi dự án được áp dụng cơ chế đặc thù rất rộng, gồm cả dự án đầu tư công, dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), dự án của nhà đầu tư chiến lược và các dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị. Theo ĐB, cơ chế quá rộng có thể dẫn tới tình trạng “tràn lan đặc thù”, gây khó cho công tác giám sát và phân bổ nguồn lực.

ĐB Hà Sỹ Đồng. Ảnh: QUANG PHÚC

Do đó, ĐB Hà Sỹ Đồng đề nghị chỉ áp dụng cho các dự án thật sự mang tính chất cấp bách, có tác động lan tỏa lớn hoặc là nhiệm vụ chính trị do cấp có thẩm quyền chỉ đạo; danh mục phải công khai, cập nhật và báo cáo Quốc hội định kỳ để bảo đảm minh bạch, kiểm soát chặt chẽ và tránh lạm dụng.

Cho rằng các quy định về phân quyền quyết định chủ trương đầu tư đang được quy định mở rộng so với hiện hành, cần được làm rõ hơn về cơ sở pháp lý, ĐB Hà Sỹ Đồng đề nghị bổ sung cơ chế kiểm soát đặc biệt đối với dự án có rủi ro cao, quy mô trên 30.000 tỷ đồng tại thủ đô; đồng thời, thiết kế cơ chế báo cáo bắt buộc trước khi quyết định và thẩm định độc lập của bộ quản lý ngành khi có yếu tố quốc phòng - an ninh, môi trường hoặc tác động vùng.

Tại dự thảo nghị quyết cho phép Hà Nội “lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt”, thậm chí thực hiện trước cả khi quyết định chủ trương đầu tư. Cơ quan thẩm tra cảnh báo nguy cơ xung đột với pháp luật trong đấu thầu. Vì vậy, lường trước vấn đề có thể xảy ra xung đột, ĐB Hà Sỹ Đồng đề nghị bổ sung các điều kiện chặt chẽ hơn như: bắt buộc có đánh giá năng lực tài chính - kinh nghiệm bởi tư vấn độc lập; công khai toàn bộ lý do áp dụng cơ chế đặc biệt; và quy định trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu nếu chỉ định gây thiệt hại ngân sách. Trường hợp “đặc biệt, cấp bách” cần có tiêu chí rõ ràng, không diễn giải mở.

ĐB Nguyễn Thị Lan. Ảnh: QUANG PHÚC

ĐB Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) cho rằng, dự thảo nghị quyết không phải là “ưu ái” đặc thù cho thủ đô, mà là một cơ chế thí điểm có giới hạn với mục tiêu giúp Hà Nội hoàn thành tốt hơn vai trò trách nhiệm được giao là trung tâm chính trị quốc gia, đồng thời là trung tâm lớn về văn hóa, kinh tế, KH-CN và GD-ĐT. Để triển khai hiệu quả nghị quyết nếu được Quốc hội thông qua, ĐB Nguyễn Thị Lan đề xuất 3 nội dung cần thực hiện: tăng cường phối hợp giữa Trung ương và thành phố, nhất là với các dự án có tác động liên vùng, liên ngành; trong quá trình thực hiện cần quan tâm đến quyền lợi, chính đáng của người dân, của tổ chức, cần công khai thông tin tới người dân, tạo sự đồng thuận và chia sẻ ngay từ đầu; cần theo dõi, đánh giá thường xuyên quá trình thí điểm, kịp thời điều chỉnh những bất cập phát sinh đúng với tinh thần thí điểm có kiểm soát.

ĐB Hoàng Văn Cường (Hà Nội). Ảnh: QUANG PHÚC

Trong khi đó, ĐB Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đồng tình với việc quy định việc lựa chọn nhà thầu hoặc nhà đầu tư đối với các dự án lớn được thực hiện theo hình thức lựa chọn trong trường hợp đặc biệt như Luật Đầu tư và Luật Đấu thầu. Song, ĐB cũng cho rằng, chỉ nên quy định việc chấp thuận chủ trương đầu tư hoặc quyết định chủ trương đầu tư đối với các dự án phải thực hiện theo hình thức rút ngắn thời gian, để không làm chậm, mất nhiều thời gian khởi công. Cùng với đó, ĐB đề nghị nên tích hợp quy hoạch chung vào quy hoạch tỉnh đối với tất cả các thành phố trực thuộc Trung ương chứ không chỉ riêng Hà Nội.

ĐB Hoàng Văn Cường cũng nêu quan điểm, việc dự thảo đưa các quận Hai Bà Trưng và Đống Đa trước đây (nơi có nhiều nhà chung cư cũ, nhà thấp tầng cần cải tạo) vào khu vực nội đô lịch sử để bảo tồn không chỉ “tự trói mình” mà còn khiến người dân các khu vực này gặp khó khăn trong cải tạo, xây dựng nhà.

ĐỖ TRUNG