Trump phác họa chính sách với khu vực Trung Đông, vùng Vịnh

Từ khi trở lại cầm quyền ở nước Mỹ đến nay, ông Trump hoạt động đối ngoại nhiều nhưng chưa đưa ra đường lối và định hướng thống nhất, nhất quán về đối ngoại và kinh tế đối ngoại. Những trình bày của ông Trump ở Ả Rập Xê Út là sự thể hiện lần đầu tiên hệ thống quan điểm chính sách của ông đối với một khu vực quan trọng nhưng rất phức tạp của thế giới về địa chính trị.

Ông Trump đã có một nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ và ở nhiệm kỳ cầm quyền đó, ông đã từng làm khuấy động khu vực này; do vậy, hiện tại rất dễ để so sánh và kết quả là người cũ đang theo đuổi quan điểm chính sách mới đối với khu vực Trung Đông, Bắc Phi và vùng Vịnh. Chính sách mới của ông Trump đặc trưng điển hình cho tính thực dụng trong phương châm và khẩu hiệu "Nước Mỹ trước hết" vốn đã trở thành thương hiệu riêng của ông Trump.

Thứ nhất, mục đích hàng đầu của ông Trump trong quan hệ của Mỹ với khu vực Trung Đông, Bắc Phi và vùng Vịnh là lợi ích kinh tế và thương mại cho nước Mỹ và vai trò quyết định của cá nhân ông Trump trong việc vãn hồi hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác ở khu vực này.

Thước đo được ông Trump sử dụng để đánh giá đối tác có thân thiện hay không, có xứng đáng được Mỹ thúc đẩy quan hệ hay không chính là lợi ích và tiếng nói của Mỹ. Ả Rập Xê Út, Các tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất và Qatar cam kết đầu tư trực tiếp rất lớn vào Mỹ và chịu chi đậm đà để mua sắm vũ khí của Mỹ nên đều thuộc diện đối tác trong khu vực được ông Trump ưu ái hàng đầu. Iran và lực lượng phiến binh người Houthi ở Yemen chịu thương thảo với Mỹ nên thái độ của Mỹ đã ôn hòa đi đáng kể, thương thảo thiện chí hơn hẳn chính quyền tiền nhiệm ở Mỹ cho dù phía Mỹ vẫn "tay vung gậy". Chính thể mới ở Syria được ông Trump tranh thủ và khích lệ nghiêng ngả hẳn về phía Mỹ bằng quyết định hủy bỏ mọi biện pháp chính sách trừng phạt, cấm vận. Quan hệ với Israel và Ả Rập Xê Út là hai trụ cột chính trong chính sách này của ông Trump.

Thứ hai, dân chủ và nhân quyền gần như không chiếm giữ vị trí quan trọng gì trong quan điểm chính sách của ông Trump đối với khu vực này. Việc thành lập nhà nước Palestin độc lập, có chủ quyền và lãnh thổ cùng tồn tại hòa bình với nhà nước Israel cũng không quan trọng với nước Mỹ. Ngoài ra, ông Trump kiên quyết nhắm tới hai điều: Hamas không còn tồn tại ở Dải Gaza và Iran không được có vũ khí hạt nhân.

Chính sách có nhiều điểm mới mẻ nhưng điểm dễ bị tổn thương nhất là dễ dàng bị thay đổi, bởi ông Trump thường dễ bất ngờ thay đổi quan điểm.

Dịch Dung