Trung Quốc cân nhắc đàm phán với Mỹ giữa căng thẳng thuế quan leo thang

Chính phủ Trung Quốc đang xem xét khả năng khởi động các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ sau khi ghi nhận một loạt tín hiệu từ Washington thể hiện mong muốn tái lập đối thoại. Đây được xem là động thái thăm dò mang tính chiến lược, có thể mở ra cơ hội hạ nhiệt căng thẳng thuế quan kéo dài giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Phát biểu trong cuộc họp báo ngày 2/5, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc, ông He Yadong, cho biết Bắc Kinh đã ghi nhận nhiều thông điệp từ các quan chức cấp cao của Mỹ thể hiện mong muốn đàm phán về vấn đề thuế quan. Theo ông, những tín hiệu này được truyền đạt qua nhiều kênh khác nhau, cho thấy Washington đang chủ động thúc đẩy tiếp xúc. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn đang tiến hành đánh giá một cách toàn diện trước khi đưa ra quyết định về khả năng nối lại đối thoại.

Theo người phát ngôn, nếu Mỹ thực sự mong muốn nối lại đàm phán, thì trước hết cần thể hiện sự chân thành bằng hành động cụ thể, trong đó quan trọng nhất là việc dỡ bỏ toàn bộ các mức thuế đơn phương đã áp đặt lên hàng hóa Trung Quốc. Nếu Washington không thay đổi lập trường, điều đó sẽ chỉ càng làm suy giảm lòng tin lẫn nhau và phản ánh sự thiếu thiện chí thực sự từ phía Mỹ.

Tuyên bố nêu rõ, Bắc Kinh sẽ không chấp nhận bất kỳ hình thức gây sức ép nào dưới danh nghĩa đàm phán. Trong trường hợp các cuộc tiếp xúc chỉ nhằm mục tiêu ép buộc hoặc phô trương chính trị, Trung Quốc sẽ kiên quyết bác bỏ.

Cảng Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, miền Đông Trung Quốc. Ảnh: Xinhua

Căng thẳng thương mại giữa hai nước đã tái bùng phát sau khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức đầu năm nay. Sau nhiều vòng áp thuế trả đũa, gần như toàn bộ hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ hiện đang đối mặt với mức thuế cao kỷ lục - lên tới 145%. Ngược lại, hàng hóa của Mỹ nhập khẩu vào Trung Quốc cũng bị đánh thuế bổ sung ở mức 125%.

Đáng chú ý, kể từ ngày 1/5, các mặt hàng có giá trị dưới 800 USD được chuyển từ Trung Quốc sang Mỹ qua mạng lưới bưu chính, vốn là kênh thương mại điện tử chủ lực, cũng bắt đầu bị áp mức thuế mới 90% giá trị hoặc 75 USD mỗi sản phẩm, và sẽ tăng lên 150 USD sau ngày 1/6. Đây là một đòn giáng mạnh vào lĩnh vực xuất khẩu bán lẻ vốn đang bù đắp cho sự sụt giảm trong các đơn hàng bán buôn từ Mỹ.

Tuy nhiên, trong cuộc họp báo gần đây tại Phòng Bầu dục, Tổng thống Trump bất ngờ phát đi tín hiệu ôn hòa hơn khi tuyên bố rằng mức thuế 145% áp lên hàng hóa Trung Quốc sẽ không duy trì lâu dài và sẽ được điều chỉnh giảm đáng kể, dù không trở về mức 0. Phát biểu này được xem như một dấu hiệu cho thấy Washington đang để ngỏ khả năng đàm phán, hoặc ít nhất là đang dịch chuyển chiến lược theo hướng linh hoạt hơn.

Dù vậy, Trung Quốc vẫn giữ vững lập trường. Trong một video được Bộ Ngoại giao công bố hôm thứ Ba, Bắc Kinh tái khẳng định sẽ không chấp nhận các sức ép đơn phương liên quan đến thuế quan, đồng thời nhấn mạnh rằng việc nhượng bộ trong điều kiện không công bằng có thể gây tổn hại lâu dài. Thông điệp này là một phần trong chuỗi phát ngôn nhằm thể hiện quyết tâm bảo vệ định hướng phát triển và lợi ích cốt lõi của Trung Quốc.

Điều kiện từ Bắc Kinh và những tính toán thận trọng từ cả hai phía

Giới chuyên gia nhận định triển vọng đàm phán vẫn còn xa. Bà Dan Wang, Giám đốc phụ trách Trung Quốc tại Eurasia Group, cho rằng điều kiện tiên quyết của Bắc Kinh, yêu cầu Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn các mức thuế đơn phương, vẫn là rào cản lớn. Dù hai bên đã miễn trừ một số mặt hàng, phần lớn các vấn đề cốt lõi chưa có bước tiến thực chất. Theo bà, khả năng đạt được một thỏa thuận thực tế là rất thấp.

Ông Tianchen Xu, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Economist Intelligence Unit, cho rằng cả Washington và Bắc Kinh đều đang thận trọng để tránh bị coi là bên nhượng bộ trước trong bối cảnh hiện tại. Theo ông, một số thỏa thuận ở cấp kỹ thuật có thể đang được thảo luận một cách kín đáo, và nếu đạt được, các mức thuế hiện hành có thể được điều chỉnh giảm về khoảng 40 đến 50% trong vài quý tới - mức độ được xem là phù hợp hơn với khả năng thích ứng của cả hai nền kinh tế.

Ở chiều ngược lại, trong một cuộc trao đổi trên chương trình Hannity (Fox News), Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết Trung Quốc đã bày tỏ thiện chí tiến hành gặp gỡ và đàm phán. Ông cũng lưu ý các cuộc tiếp xúc sơ bộ giữa hai bên có thể sẽ được triển khai trong thời gian tới.

Đọc thêm: Ông Trump bất ngờ cách chức Cố vấn An ninh Quốc gia

Trên thị trường tài chính, tuyên bố từ phía Trung Quốc đã tạo ra phản ứng tích cực ngay lập tức. Tỷ giá nhân dân tệ ngoài khơi - tức đồng nhân dân tệ được giao dịch tại các trung tâm tài chính quốc tế, không bị kiểm soát chặt như trong nước - đã tăng 0,14%, lên mức 7,2665 đổi 1 USD. Trong khi các sàn giao dịch tại Trung Quốc đại lục tạm nghỉ lễ, chỉ số Hang Seng tại Hồng Kông (Trung Quốc) mở cửa tăng 1,2%, phản ánh tâm lý kỳ vọng rằng căng thẳng giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới có thể từng bước được kiểm soát và hạ nhiệt.

Dù các rào cản vẫn còn lớn, việc hai bên bắt đầu gửi đi tín hiệu đối thoại là bước tiến nhỏ nhưng có ý nghĩa trong bối cảnh thị trường toàn cầu vẫn chịu ảnh hưởng từ lạm phát, gián đoạn chuỗi cung ứng và bất ổn địa chính trị. Nếu được nối lại một cách thực chất, các cuộc đàm phán Mỹ -Trung sẽ mở ra cơ hội cho một trật tự thương mại ổn định hơn trong thời gian tới.

Tùng Lâm