Trung Quốc mất dần vị thế trên các tuyến cáp biển quốc tế

Google và các hãng công nghệ Mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển mạng cáp quang biển trên toàn cầu. Ảnh: Nikkei Asia

Từng được xem là trung tâm của các mạng lưới cáp biển trong tương lai và góp phần hình thành huyết mạch lưu thông dữ liệu quốc tế, Trung Quốc dự kiến sẽ chỉ lắp đặt ba tuyến cáp quốc sau năm 2024 – ít hơn một nửa số lượng dự kiến của Singapore. Tình trạng thiếu vắng các dự án cáp biển cũng được cho là sẽ ảnh hưởng đến việc xây dựng các trung tâm dữ liệu của đại lục.

Chiến tranh lạnh dưới biển

Các tuyến cáp ngầm dưới biển tạo thành xương sống của hệ Internet toàn cầu, vận chuyển 99% lưu lượng dữ liệu của thế giới. Theo hãng nghiên cứu thị trường TeleGeography của Mỹ, khoảng 140.000 km cáp như vậy sẽ được hoàn thành trong năm nay, gấp ba lần so với 5 năm trước. Sự gia tăng này phản ánh nhu cầu ngày càng tăng về lưu lượng dữ liệu được thúc đẩy bởi sự phổ biến của dịch vụ truyền phát video và điện toán đám mây.

Hôm 10-4, Google đã công bố dự án trị giá 1 tỉ đô la để xây dựng hai tuyến cáp biển nối Nhật Bản với Guam và Hawaii. Dự án được công bố vào lúc diễn ra cuộc gặp ở Washington giữa Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida và Tổng thống Mỹ Joe Biden. Trong tuyên bố chung, hai nhà lãnh đạo Mỹ và Nhật nói rằng họ hoan nghênh các khoản đầu tư “cải thiện cơ sở hạ tầng truyền thông kỹ thuật số giữa Mỹ, Nhật Bản và các quốc đảo Thái Bình Dương”.

Giám đốc nghiên cứu Alan Mauldin của TeleGeography nói rằng, hai dự án cáp biển giữa khu vực công và tư của hai nước là ví dụ rõ ràng về “cuộc chiến tranh lạnh dưới biển” giữa Mỹ và Trung Quốc.

Trung Quốc đã nổi lên như một siêu cường kinh tế cạnh tranh với Mỹ và hiện sản sinh và tiêu thụ một lượng lớn dữ liệu. Hơn 15 tuyến cáp ngầm dài hơn 1.000 km, tất cả đều được đưa vào sử dụng từ năm 1994, nối Trung Quốc và phần còn lại của thế giới. China Mobile và các doanh nghiệp quốc doanh khác của Trung Quốc đã dẫn đầu các dự án xuyên Thái Bình Dương và các dự án khác, đôi khi cùng tài trợ cho dự án của các công ty Mỹ.

Tình thế bắt đầu thay đổi vào khoảng năm 2020, khi Tổng thống đương nhiệm lúc đó là Donald Trump đã đưa ra sáng kiến “mạng sạch” để loại các doanh nghiệp Trung Quốc khỏi các dự án cơ sở hạ tầng viễn thông. Kể từ đó, Mỹ vẫn giữ lập trường cứng rắn với Bắc Kinh với lý do cần phải đảm bảo an ninh dữ liệu.

Năm 2020, Bộ Tư pháp Mỹ đã kêu gọi Google và Meta xem lại kế hoạch lắp đặt tuyến cáp ngầm dài 13.000 km giữa Los Angeles và Hồng Kông. Dự án đã ở giai đoạn cuối, nhưng hai gã khổng lồ công nghệ đã nhanh chóng quyết định loại bỏ điểm đến Trung Quốc và dừng tuyến cáp ở Đài Loan và Philippines. Một dự án cáp biển do Ngân hàng Thế giới dẫn dắt dành cho các quốc đảo Nam Thái Bình Dương cũng đã “từ chối” các công ty Trung Quốc, để làm hài lòng các nhà lập chính sách ở Washington.

Sự hiện diện của Trung Quốc trên các hệ thống cáp biển đang mờ đi nhanh chóng. Ba tuyến cáp quốc tế kết nối đại lục với Hồng Kông dự kiến sẽ hoàn tất trong năm 2025, nhưng sau đó không có dự án cáp biển kết nối với Trung Quốc được lên kế hoạch.

Nhu cầu về lưu chuyển dữ liệu giữa Mỹ và châu Á nhìn chung vẫn mạnh, với 4 tuyến cáp đến Nhật Bản và 7 tuyến cáp đến Singapore dự kiến thực hiện sau năm 2024. Ngoài ra, còn có 9 tuyến cáp sẽ được kết nối giữa đảo Guam của Mỹ với Đông Nam Á. Tức có đến 16 tuyến cáp quang biển được xây dựng Mỹ và Đông Nam Á.

Các công ty Mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc lắp đặt các tuyến cáp biển mà không cần sự có mặt của phía Trung Quốc. Những nỗ lực này do một số công ty như Google dẫn dắt.

Các gã khổng lồ công nghệ Mỹ đã tham gia vào các dự án lắp đặt cáp biển với tổng chiều dài 220.000 km trong giai đoạn 2021-2025, chiếm 48% tổng số dự án mới trên toàn cầu, tăng 15 điểm phần trăm so với giai đoạn 2016-2020 trước đó.

Cáp biển mang lại cơ hội cho nền kinh tế số Đông Nam Á

Sự hiện diện của cáp ngầm cũng ảnh hưởng đến vị trí đặt trung tâm dữ liệu. Hãng dịch vụ bất động sản Cushman & Wakefield của Mỹ đã dự báo rằng Trung Quốc sẽ chiếm 7% doanh thu toàn cầu của các trung tâm dữ liệu vào năm 2028, giảm từ mức 9% của năm 2023. Trong cùng thời gian đó, thị phần của Mỹ dự kiến sẽ giảm xuống từ 49% xuống còn 38%, trong khi đó Đông Nam Á có thể sẽ tăng tỷ lệ từ 9% thành 11% nhờ vào nhiều dự án mới được thực hiện.

Malaysia đang hưởng lợi từ các trung tâm dữ liệu đang hình thành ở bang Johor, sát biên giới với Singapore. Thiếu đất và giá điện quá cao buộc công ty khai thác trung tâm dữ liệu quốc tế và Singapore buộc phải đặt các trung tâm mới ở Johor và đảo Batam của Indonesia.

Cáp biển ngầm và trung tâm dịch vụ khách hàng (call center) là hai trụ cột của cơ sở hạ tầng kỹ thuật số giúp di chuyển lượng lớn dữ liệu. Sự hiện diện của hai hệ thống có thể quyết định sức mạnh và ảnh hưởng của các nước sở tại cũng như các doanh nghiệp hoạt động trong ngành.

Ba hãng viễn thông InfiniVAN, Globe và Eastern Telecommunications của Philippines đã hợp sức đầu tư 150 triệu đô la để khai trương mạng cáp quang mới dài 2.500 km nối liện đảo Luzon ở phía bắc với đảo Mindanao ở phía Nam trong tháng 3 vừa rồi. Các tuyến cáp quang này sẽ giúp các call center (hay trung tâm dịch vụ thuê ngoài BPO) của Philippines có thể mở rộng về tận nhà của nhân viên trên các hòn đảo hẻo lánh, đồng thời phục vụ tốt hơn cho các khách hàng doanh nghiệp ở phương Tây như Mỹ, Canada, Úc…

Theo Nikkei Asia, Business Times, New Straits Times

Ricky Hồ