Trung Quốc tham vọng đóng tàu container hạt nhân đầu tiên thế giới

Trung Quốc đang đặt mục tiêu xây dựng tàu container chạy bằng năng lượng hạt nhân đầu tiên trên thế giới - một bước đi có thể định hình lại tương lai vận tải biển khi ngành này tăng tốc giảm phát thải và chuyển đổi sang công nghệ năng lượng sạch.

Tại triển lãm Marintec China ở Thượng Hải, ông Lin Qingshan, Phó chủ tịch Tập đoàn đóng tàu quốc doanh Jiangnan Shipyard, cho biết nhà máy đang thiết kế tàu container sức chở 25.000 TEU.

Nếu thành hiện thực, đây sẽ là tàu container thương mại chạy hạt nhân đầu tiên từng được chế tạo, dù công nghệ đẩy hạt nhân đã quen thuộc trong tàu ngầm và tàu sân bay nhiều thập kỷ qua.

Trung Quốc hé lộ dự án tàu chở hàng hạt nhân có sức chở lên tới 25.000 container. Ảnh minh họa: Reuters.

Tham vọng dẫn đầu

Ông Lin cho hay việc đóng tàu có thể bắt đầu trong khoảng 10 năm nữa, đồng thời tiết lộ Jiangnan dự tính đầu tư xây dựng các nhà máy đóng tàu chuyên biệt dành cho tàu thương mại chạy bằng năng lượng hạt nhân. Tuy nhiên, ông không nêu chi phí dự kiến.

“Chúng tôi muốn trở thành người dẫn đầu lĩnh vực này”, ông Lin nói với South China Morning Post. Con tàu sẽ sử dụng lò phản ứng muối nóng chảy dựa trên thorium, công suất 200 MW. Đây là lò phản ứng hạt nhân thế hệ thứ tư, có tuổi thọ vận hành dự kiến lên tới 40 năm.

Dù công nghệ đẩy hạt nhân đã phổ biến trong tàu ngầm và tàu sân bay, chưa có tàu container thương mại chạy bằng hạt nhân nào từng được vận hành thương mại.

Giới ủng hộ nhận định loại tàu này có nhiều lợi thế: không phát thải carbon khi hoạt động, tầm hoạt động cực dài không cần tiếp nhiên liệu, chi phí nhiên liệu dài hạn thấp và tốc độ hành trình cao hơn tàu truyền thống.

Tuy vậy, ông Lin thừa nhận rào cản pháp lý còn rất lớn. Hiện chưa rõ cơ quan nào chịu trách nhiệm phê duyệt việc đóng và vận hành tàu thương mại chạy bằng năng lượng hạt nhân, khiến triển vọng triển khai trên quy mô lớn vẫn là dấu hỏi.

Cạnh tranh toàn cầu và áp lực thị trường

Kế hoạch mới này diễn ra trong bối cảnh ngành đóng tàu Trung Quốc chịu sức ép địa chính trị và thị trường ngày càng lớn.

Theo dữ liệu của Clarksons do SCMP trích dẫn, các nhà máy đóng tàu Trung Quốc chiếm 65% lượng đơn hàng toàn cầu tính theo trọng tải trong 9 tháng đầu năm 2025, giảm so với mức khoảng 75% cùng kỳ năm trước.

Số đơn hàng mới đối với tàu đóng tại Trung Quốc sụt mạnh, giảm 61% xuống còn 10,5 triệu tấn trong ba tháng kết thúc vào tháng 9, so với 26,9 triệu tấn của cùng kỳ năm 2024.

Tàu container chạy hạt nhân dự kiến vận hành 40 năm được Trung Quốc kỳ vọng trở thành bước ngoặt giúp nước này củng cố sức mạnh đóng tàu và dẫn đầu công nghệ năng lượng mới. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump cam kết thách thức vị thế dẫn đầu của Trung Quốc trong ngành đóng tàu khi đề xuất đầu tư hàng chục tỷ USD để vực dậy các xưởng đóng tàu Mỹ.

Trong bối cảnh cạnh tranh đó, Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc (CSSC) - công ty mẹ của Jiangnan và cũng là tập đoàn đóng tàu lớn nhất thế giới - đang thúc đẩy chuyển dịch lên phân khúc giá trị cao hơn.

CSSC hiện nắm khoảng 1/3 sản lượng đóng tàu toàn cầu, ngày càng tập trung vào tàu du lịch, tàu khoan biển sâu và tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân, theo chia sẻ của lãnh đạo tập đoàn tại Marintec.

Ông Ma Yunxiang, trợ lý chủ tịch CSSC, cho biết mục tiêu của tập đoàn là tăng lợi nhuận bằng cách đóng nhiều tàu công nghệ cao hơn, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và năng lượng mới.

Nhiều doanh nghiệp Trung Quốc cũng tham gia cuộc đua “xanh hóa” vận tải biển. Tập đoàn CATL - nhà sản xuất pin xe điện lớn nhất thế giới - cho biết họ kỳ vọng đóng chiếc tàu biển chạy pin đầu tiên trong vòng ba năm tới.

CSSC cũng đang hoàn thiện tàu du lịch Adora Flora City, chiếc du thuyền nội địa thứ hai của Trung Quốc, dự kiến bàn giao trong năm tới.

Cuối năm 2024, tập đoàn này đã bàn giao Mengxiang - tàu khoan biển sâu đầu tiên của Trung Quốc, có khả năng hoạt động trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt và khoan đến độ sâu 11.000 m.

Được thành lập năm 1865, Jiangnan Shipyard là xưởng đóng tàu lâu đời nhất Trung Quốc, từng chế tạo tàu sân bay thứ ba của nước này, Fujian, sử dụng công nghệ hoàn toàn do Trung Quốc tự phát triển.

Phương Linh