Từ châu Âu đến châu Á: Tại sao công nghệ quốc phòng của Israel lại có nhu cầu cao?

Israel xuất khẩu vũ khí kỷ lục: Công nghệ chiến đấu 'thực chiến' khiến thế giới săn đón. Trong ảnh: Hệ thống phòng không Iron Dome (Vòm Sắt) được kích hoạt tại thành phố Sderot, Israel để đánh chặn các tên lửa từ Dải Gaza, ngày 13/5/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo tờ Jerusalem Post (Israel) ngày 9/6, ngành công nghiệp quốc phòng Israel năm 2024 đã ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ thế giới với mức xuất khẩu kỷ lục 14,7 tỷ USD, tăng 13% so với năm 2023 và hơn gấp đôi trong 5 năm qua. Thành công vang dội này không chỉ khẳng định vị thế của Israel như một cường quốc công nghệ quốc phòng mà còn phản ánh sự thay đổi lớn trong nhu cầu an ninh toàn cầu, đặc biệt là ở châu Âu và châu Á.

Khẳng định vị thế qua thực chiến

Sự phát triển vượt bậc của ngành công nghiệp quốc phòng Israel bắt nguồn từ những nền tảng vững chắc được xây dựng từ năm 1948, với các trụ cột như Rafael Advanced Defense Systems, Israel Aerospace Industries (IAI) và Elbit Systems. Các công ty này, cùng với hàng trăm doanh nghiệp nhỏ chuyên biệt, đã tạo nên một hệ sinh thái năng động, tập trung vào nghiên cứu, phát triển và sản xuất các hệ thống chiến tranh tiên tiến. Mặc dù Israel vẫn phải nhập khẩu các trang thiết bị lớn như máy bay hay tàu từ các quốc gia như Mỹ và Đức, nhưng điểm khác biệt nằm ở khả năng tích hợp các công nghệ và hệ thống phòng thủ riêng của mình vào các nền tảng này, tối ưu hóa hiệu quả chiến đấu.

Đặc biệt, công nghệ của Israel đã được "chứng minh qua thực chiến" – đây là yếu tố then chốt giúp các sản phẩm của họ được săn đón. Khả năng đánh chặn thành công hơn 90% của các hệ thống phòng không như Iron Dome, Arrow hay David's Sling trong các cuộc xung đột gần đây đã tạo nên uy tín vững chắc. Điều này khiến các hệ thống phòng không, tên lửa và rocket chiếm tới 48% tổng kim ngạch xuất khẩu quốc phòng của Israel, trở thành mặt hàng chủ lực được săn đón trên thị trường toàn cầu.

Trước đây, châu Âu được kỳ vọng sẽ duy trì hòa bình, nhưng cuộc xung đột Nga-Ukraine đã thay đổi hoàn toàn cục diện. Châu Âu đang gấp rút tái vũ trang và tìm kiếm các hệ thống phòng thủ tiên tiến, đã được kiểm chứng trên chiến trường. Chính trong bối cảnh này, công nghệ quốc phòng của Israel trở thành lựa chọn hàng đầu. Khoảng một nửa giá trị xuất khẩu quốc phòng của Israel năm 2024 là sang châu Âu, với những hợp đồng lớn như Đức mua hệ thống phòng không Arrow do IAI sản xuất, hay Phần Lan chọn David's Sling của Rafael. Ngoài ra, radar, tên lửa chống tăng và hệ thống Trophy bảo vệ xe bọc thép cũng là những sản phẩm được ưa chuộng.

Điều đáng chú ý là ngay cả những tranh cãi liên quan đến cuộc chiến Gaza hay các vấn đề chính trị khác dường như cũng chưa tác động đáng kể đến nhu cầu này. Châu Âu ưu tiên tính hiệu quả và độ tin cậy của công nghệ quốc phòng, và Israel đang đáp ứng chính xác những gì họ cần. Sắp tới, Rafael dự kiến sẽ giới thiệu hệ thống phòng thủ laser mới, hứa hẹn một giải pháp phòng không hiệu quả và kinh tế hơn nhiều so với tên lửa đánh chặn đắt tiền.

Bên cạnh châu Âu, châu Á cũng là một thị trường quan trọng đối với công nghệ quốc phòng Israel. Nhiều quốc gia châu Á đang tăng cường mua sắm các hệ thống đã được chứng minh qua thực chiến. Israel đã xây dựng các mối quan hệ đối tác chặt chẽ với Ấn Độ, nơi các công ty Israel thành lập các liên doanh để sản xuất nội địa. Ngoài ra, Singapore, Hàn Quốc, Philippines, Australia và nhiều quốc gia khác cũng có mối quan hệ tích cực với ngành công nghiệp quốc phòng Israel.

Tuy nhiên, thị trường châu Á có sự biến động. Năm 2023, châu Á chiếm một nửa lượng xuất khẩu của Israel, nhưng năm 2024 chỉ còn một phần tư. Điều này có thể do một số quốc gia như Hàn Quốc đã có ngành công nghiệp quốc phòng mạnh mẽ của riêng họ, dẫn đến việc Israel thường phải tìm kiếm sự thâm nhập thông qua quan hệ đối tác thay vì bán hàng trực tiếp.

Các khu vực khác và xu hướng mới

Trong khi đó, thị trường Bắc Mỹ duy trì sự ổn định, chủ yếu thông qua các quan hệ đối tác và công ty con địa phương. Các hệ thống như Iron Dome, có tiềm năng tích hợp với các hệ thống phòng thủ của Mỹ, đang mở rộng sự hiện diện.

Ngoài ra, châu Phi và châu Mỹ Latinh, từng là những thị trường lớn của Israel, hiện chỉ chiếm vài trăm triệu USD xuất khẩu. Mặc dù họ vẫn mua cùng số lượng, nhưng sự tăng trưởng vượt bậc của các mặt hàng đắt tiền cho châu Âu đã làm giảm tỷ trọng của các khu vực này trong tổng kim ngạch xuất khẩu vũ khí của Israel. Các quốc gia ở đây thường có ngân sách quốc phòng hạn chế và ưu tiên các mặt hàng nhỏ hơn, rẻ hơn và sáng tạo hơn.

Một xu hướng đáng chú ý khác là sự suy giảm trong xuất khẩu thiết bị bay không người lái (UAV), từng chiếm khoảng một phần tư tổng kim ngạch, nay chỉ còn 1%. Điều này là do nhiều quốc gia đã bắt đầu sản xuất thiết bị bay không người lái của riêng mình, và kinh nghiệm từ Ukraine cho thấy nhu cầu đang chuyển dịch sang các loại UAV nhỏ hơn, rẻ hơn và có thể triển khai với số lượng lớn. Israel cần thích nghi với sự thay đổi này để duy trì vị thế trong lĩnh vực UAV.

Ngược lại, Israel đang gặt hái thành công trong lĩnh vực vệ tinh và không gian (8% tổng kim ngạch), cùng với radar và EW (tác chiến điện tử - 8%), máy bay có người lái và thiết bị điện tử hàng không (8%), quan sát và quang điện tử (6%), cũng như các hệ thống tình báo, thông tin và mạng (4%).

Bộ Quốc phòng Israel tin rằng những "thành tựu hoạt động của cuộc chiến gần đây và hiệu suất chiến trường đã được chứng minh của các hệ thống Israel đã thúc đẩy nhu cầu quốc tế mạnh mẽ đối với công nghệ quốc phòng của Israel, kết thúc năm 2024 với một sự phát triển đáng chú ý về các hợp đồng xuất khẩu phá kỷ lục". Hơn một nửa số hợp đồng có giá trị trên 100 triệu USD, cho thấy sự ưu tiên của khách hàng đối với các hệ thống lớn và phức tạp.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc