Từ công xưởng thế giới, giờ đây Trung Quốc đang chinh phục cả giỏ hàng thương mại điện tử toàn cầu

Trung Quốc đã là “công xưởng của thế giới” trong nhiều thập kỷ, hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc đến tay người tiêu dùng toàn cầu thông qua các thương hiệu, cửa hàng hoặc trang web nước ngoài như Amazon. Và giờ đây, đất nước này đang có một lĩnh vực thương mại điện tử trong nước sôi động, với các công ty như Alibaba và JD.com đang phát triển thành những gã khổng lồ.

TỪ TEMU ĐẾN SHEIN ĐẾN TIKTOK SHOP ĐỀU THAM VỌNG RA NƯỚC NGOÀI

Gần đây, các nền tảng mua sắm này của Trung Quốc bắt đầu mở rộng ra thế giới. Temu cùng với nền tảng thời trang cực nhanh Shein và tính năng mua sắm TikTok Shop của TikTok đang báo trước một kỷ nguyên toàn cầu mới cho thương mại điện tử Trung Quốc. Yao Kaifei, người sáng lập công ty khởi nghiệp thương mại điện tử BrandAI, nói rằng lĩnh vực thương mại điện tử của đất nước này đang khao khát chuhai, hay còn gọi là mạo hiểm ra nước ngoài. Cả người bán hàng và các nền tảng đều muốn rũ bỏ danh tiếng bán các mặt hàng giá rẻ “sản xuất tại Trung Quốc” và tạo dựng tên tuổi cho mình khi xuất khẩu toàn bộ thương hiệu và mô hình kinh doanh.

Theo công ty nghiên cứu Data.ai, đến tháng 9/2023, khoảng một năm sau khi ra mắt, Temu đã có hơn 61 triệu người dùng hoạt động hàng tháng ở Hoa Kỳ. Temu hiện được bán ở 48 quốc gia trên thế giới. Shein là một trong những công ty thời trang nhanh lớn nhất thế giới và đã mở rộng sang bán các sản phẩm khác như đồ gia dụng và đồ điện tử. Theo Data.ai, đây là ứng dụng mua sắm được xếp hạng hàng đầu trên cửa hàng Google Play ở 115 quốc gia. Trong khi đó, TikTok Shop đã chứng kiến sự tăng trưởng nhanh chóng ở Đông Nam Á và ra mắt tại Mỹ vào tháng 9 này.

Các nền tảng này đã định hình lại thương mại điện tử toàn cầu, cho cả khách hàng và người bán. Vào những năm 90, các nhà sản xuất Trung Quốc tự coi mình chỉ là những nhà cung cấp ở cấp thấp hơn trong chuỗi giá trị. Nhưng các kênh bán hàng thương mại điện tử mới đã giúp họ tiếp cận người tiêu dùng ở hầu hết mọi nơi, khơi dậy khát vọng toàn cầu.

Vào ngày 11 tháng 11 năm 2009, gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc Alibaba đã phát động lễ hội mua sắm mà từ đó đã trở thành ngày quan trọng nhất đối với lĩnh vực thương mại điện tử của đất nước: Ngày Độc thân, hay Double 11. Trong năm đầu tiên, lễ hội đã mang lại doanh thu 7,8 triệu USD.

Con số đó tăng lên hàng năm. Vào năm 2019, Ngày Độc thân là một sự kiện quy tụ nhiều ngôi sao: Kim Kardashian chào mừng Ngày Độc thân trong một buổi phát trực tiếp đặc biệt; Taylor Swift đã biểu diễn buổi hòa nhạc buổi tối ở Thượng Hải trước khi đợt giảm giá lớn bắt đầu vào lúc nửa đêm. Năm đó, Alibaba đã kiếm được doanh thu hàng tỷ USD đầu tiên chỉ sau 1 phút 8 giây. 24 giờ sau, con số này đứng ở mức 38,4 tỷ USD, một kỷ lục khác.

Lin Zhang, phó giáo sư tại Đại học New Hampshire, người nghiên cứu về thương mại điện tử, nói rằng sự bão hòa của thị trường nội địa đã thúc đẩy các công ty quan tâm tiếp cận thị trường quốc tế.

“Họ có tiền. Họ có kinh nghiệm. Họ biết có một khoảng trống trên thị trường quốc tế”, Zhang nói. “Và trong nước rất khó khăn. Vậy tại sao họ không đi nước ngoài?”

ĐƯỜNG ĐI CỦA SHEIN

Shein là người đi đầu trong “tham vọng chuhai”. Được thành lập vào năm 2008 tại Nam Kinh, ngay từ đầu Shein đã hướng đến khách hàng quốc tế. Doanh số bán hàng tăng lên trong suốt những năm 2010, nhưng phải đến đại dịch, Shein mới thực sự trở nên lan truyền. Chiến lược truyền thông xã hội của công ty đã phổ biến các video #sheinhaul, trong đó người sáng tạo đôi khi thử hơn 100 mặt hàng cùng một lúc. Doanh số toàn cầu của ứng dụng này đã tăng từ mức 4 tỷ USD được báo cáo vào năm 2019 lên 23 tỷ USD vào năm 2022.

Theo Juozas Kaziukėnas, người sáng lập công ty phân tích thương mại điện tử Marketplace Pulse, điểm mạnh của Shein là khả năng cung cấp hàng nghìn mặt hàng mới mỗi ngày. Nó điều hành một chuỗi cung ứng linh hoạt lấy nguồn từ mạng lưới rộng lớn các nhà máy may mặc của Trung Quốc và nhanh chóng điều chỉnh theo tâm lý khách hàng. Đối với khách hàng, điểm thu hút chính là mức giá thấp của Shein. Theo một phân tích, giá các sản phẩm thời trang dành cho nữ của Shein rẻ hơn trung bình từ 39% đến 60% so với giá của H&M.

Vào năm 2023, Shein đã ra mắt một thị trường giống như Amazon dành cho người bán hàng Trung Quốc và quốc tế để dự trữ các sản phẩm, bao gồm đồ điện tử, công cụ DIY và thiết bị.

TEMU CHIẾN ĐẤU TRÊN TOÀN CẦU BẰNG MỨC GIÁ THẤP

Khi Temu ra mắt vào tháng 9/2022, Temu cũng thu hút mọi người với mức giá thấp. Vào tháng 2, Temu đã phát một quảng cáo trong thời gian diễn ra Super Bowl khuyến khích người xem “mua sắm như một tỷ phú” và đổ đầy xe hàng ảo của họ mà không phải lo lắng về chi phí. Cuối tuần đó, Temu đã đạt được 426.000 lượt tải xuống ứng dụng ở Mỹ, theo công ty phân tích kỹ thuật số Sensor Tower.

Sharon Gai, cựu giám đốc tài khoản toàn cầu tại Alibaba và là tác giả của cuốn Ecommerce Reimagined, nói: “Trên toàn cầu, nền kinh tế đang suy thoái, vì vậy rất nhiều người tiêu dùng chi tiêu ít hơn. Khi có một nền tảng thương mại điện tử chi phí thấp đột ngột xuất hiện, rõ ràng là họ sẽ thích nó.”

Giống như ứng dụng chị em Pinduoduo của Trung Quốc, Temu cũng đưa gamification vào trải nghiệm mua sắm. Khách truy cập vào nền tảng này có thể chơi trò chơi nông trại ảo hoặc cho cá ảo ăn để giành được vật phẩm miễn phí, kèm theo nhiều ưu đãi nếu người dùng tiếp tục quay lại hoặc mời bạn bè của họ. Temu và Amazon rất giống nhau, họ bán một số thứ giống hệt nhau. Nhưng Temu rẻ hơn và được miễn phí vận chuyển.

TikTok Shop đã ra mắt tại Indonesia vào tháng 4/2021, đạt doanh thu trị giá 2,5 tỷ USD trong năm đầu tiên và sau đó ra mắt tại Singapore, Malaysia, Philippines, Việt Nam và Thái Lan.

Mua sắm trực tuyến đã trở thành trụ cột của thương mại điện tử Trung Quốc. Trên Douyin, ứng dụng chị em Trung Quốc của TikTok, người tiêu dùng đã mua hàng hóa trị giá 208 tỷ USD vào năm 2022.

TikTok Shop đang cố gắng tái tạo thành công này bên ngoài Trung Quốc, với trọng tâm ban đầu là Đông Nam Á. Vào tháng 8, công ty nghiên cứu Momentum Works đã báo cáo rằng doanh số bán ứng dụng trong khu vực đang trên đà tăng từ 4,4 tỷ USD vào năm 2022 lên giá trị mục tiêu là 15 tỷ USD vào năm 2023.

KHÔNG CHỊU ĐƯỢC "NHIỆT" VÌ CHIẾN LƯỢC GIÁ THẤP, THẾ GIỚI BẮT ĐẦU PHẢN ỨNG

Một người có ảnh hưởng trên TikTok đăng bài dưới tên Coco Mocoe là một trong những người đầu tiên ở Hoa Kỳ sử dụng tính năng này, bán một chiếc micro cầm tay mềm mại cho 1 triệu người theo dõi của cô ấy. Sản phẩm đã bán hết trong ngày. Cô nói: “Trung Quốc và cách họ sử dụng phương tiện truyền thông luôn đi trước chúng tôi vài năm”.

Tuy nhiên, cùng tháng ra mắt tại Hoa Kỳ, TikTok Shop đã phải hứng chịu một đòn nặng nề: Trong nỗ lực bảo vệ các doanh nghiệp địa phương, chính phủ Indonesia tuyên bố sẽ cấm các ứng dụng truyền thông xã hội bán sản phẩm.

Indonesia có thể làm gương. Vào tháng 10, chính phủ Malaysia ám chỉ rằng họ đang xem xét một chính sách tương tự, vì Bộ trưởng Truyền thông và Kỹ thuật số cho biết ông đã nhận được khiếu nại từ các cửa hàng địa phương về TikTok Shop và nêu lên lo ngại về “giá cắt cổ”.

Ở những nơi khác, các đối thủ cạnh tranh và cơ quan quản lý cũng đang tập trung vào thế hệ nền tảng mua sắm mới của Trung Quốc và mức giá cực thấp.

Rafaella Torneri, người đồng sở hữu một cửa hàng quần áo phụ nữ trực tuyến có tên Guardaroba, có trụ sở tại São Paulo, nói rằng các sản phẩm sản xuất tại địa phương của cô từng có giá cạnh tranh với các thương hiệu Brazil khác, nhưng Shein đã thay đổi cuộc chơi. Cô nói: “Trước đây mọi việc dễ dàng hơn nhiều đối với chúng tôi”.

Vào tháng 8, chính phủ Brazil đã thay đổi quy định, tăng thuế đối với các gói hàng nhập khẩu có giá trị dưới 50 USD, nhằm vào các nền tảng thương mại điện tử nước ngoài.

Các nhà lập pháp Hoa Kỳ cũng đang xem xét thay đổi thuế nhập khẩu, cáo buộc Shein và Temu lợi dụng quy định cho phép các gói hàng được vận chuyển riêng lẻ để tránh thuế, giúp họ có lợi thế hơn các doanh nghiệp vận chuyển bằng container. Một báo cáo tháng 6 của ủy ban Hạ viện cho thấy H&M và Gap lần lượt phải trả 205 triệu USD và 700 triệu USD thuế nhập khẩu vào năm 2022. Trong khi đó, Shein và Temu không phải trả tiền cho phần lớn các lô hàng trực tiếp tới khách hàng của họ.

Chiến lược giá thấp của nền tảng cũng gây áp lực lên người bán. Zhang Zhouping, một nhà nghiên cứu thương mại điện tử xuyên biên giới tại công ty tư vấn 100ec.cn có trụ sở tại Hàng Châu, nói với Rest of World rằng các nền tảng như Temu đặt ra một vấn đề nan giải cho người bán: Giảm tỷ suất lợi nhuận và đạt doanh số cao hơn, nếu không sẽ bị loại.

Hoàng Hà