Từ lời thề độc lập đến kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

“Tôi nói, đồng bào nghe rõ không?”

“Mồng 2 tháng Chín năm 1945” là tên bài viết đăng trong Tổng tập hồi ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp (Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, 2011). Đại tướng viết: “Hà Nội tưng bừng màu đỏ. Một vùng trời bát ngát cờ, đèn và hoa. Cờ bay đỏ những mái nhà, đỏ những rặng cây, đỏ những mặt hồ. Biểu ngữ bằng các thứ tiếng Việt, Pháp, Anh, Hoa, Nga chăng khắp các đường phố: “Nước Việt Nam của người Việt Nam “, “Đả đảo chủ nghĩa thực dân Pháp”, “Độc lập hay là chết”, “Ủng hộ Chính phủ lâm thời”, “Ủng hộ Chủ tịch Hồ Chí Minh”, “Hoan nghênh phái bộ Đồng minh”…

Những dòng người đủ mọi màu sắc, từ khắp các ngả tuôn về vườn hoa Ba Đình. Nắng mùa thu rất đẹp trên Quảng trường Ba Đình, từ giờ phút này đã đi vào lịch sử. Đội danh dự đứng nghiêm trang xung quanh lễ đài mới dựng. Các chiến sĩ Quân giải phóng bữa trước theo Quân lệnh số 1 của Ủy ban Khởi nghĩa, từ Tân Trào tiến về phía Nam “đánh vào các đô thị và trọng trấn của quân địch”. Hôm nay, họ đã đứng sát cánh cùng các đội tự vệ của công nhân, thanh niên và lao động thủ đô bảo vệ Chính phủ lâm thời.

Sau bao năm bôn ba khắp thế giới, mang án tử hình của đế quốc Pháp, qua mấy chục nhà tù và những ngày dài “gối đất nằm sương”, Bác đã trở về ra mắt trước một triệu đồng bào. Sự kiện lịch sử này mới hôm nào còn ở trong ước mơ.

Ba tiếng Hồ Chí Minh không bao lâu đã vang đi khắp thế giới với những truyền thuyết mà người ta thường dành cho các bậc vĩ nhân. Nhưng vào ngày hôm ấy, cái tên mới của Bác vẫn còn mới lạ với nhiều đồng bào. Số người biết Bác chính là đồng chí Nguyễn Ái Quốc khi đó không nhiều.

Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị Chủ tịch của Chính phủ lâm thời nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đã ra mắt đồng bào như một lãnh tụ lần đầu xuất hiện trước đông đảo quần chúng. Đó là một cụ già gầy gò, trán cao, mắt sáng, râu thưa. Cụ đội chiếc mũ đã cũ, mặc áo ka ki cao cổ, đi dép cao su trắng.

Lời nói của Bác điềm đạm, đầm ấm, khúc chiết, rõ ràng. Không phải là cái giọng hùng hồn người ta thường được nghe trong những ngày lễ long trọng. Nhưng người ta tìm thấy ngay ở đó những tình cảm sâu sắc, ý chí kiên quyết; tất cả đều tràn đầy sức sống; từng câu, từng tiếng đi vào lòng người. Đọc bản Tuyên ngôn độc lập đến nửa chừng, Bác dừng lại và bỗng dưng hỏi: - Tôi nói, đồng bào nghe rõ không?

Một triệu con người cùng đáp, tiếng dậy vang như sấm: - Co.o.ó!

Từ giây phút đó, Bác cùng với cả biển người đã hòa làm một.

Đây là bản Tuyên ngôn của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa vừa giành được độc lập bằng cuộc chiến đấu suốt tám mươi năm của dân tộc. Đây còn là những lời lẽ tâm huyết, đầy cảm kích của đội tiên phong giác ngộ nhất của giai cấp cách mạng nhất, có những người con tuyệt đối trung thành với lợi ích của giai cấp và của dân tộc, trước máy chém, trước miệng súng của quân thù, đã từng giật tấm băng đen bịt mắt, hô lớn: “Việt Nam độc lập muôn năm!”.

Một triệu con người, một triệu tiếng hô cùng hòa làm một. Đó là lời thề của toàn dân kiên quyết thực hiện lời Hồ Chủ tịch vừa đọc để kết thúc bản Tuyên ngôn: “Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do và độc lập và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”. Lịch sử đã sang trang.

Một kỷ nguyên mới bắt đầu: Kỷ nguyên của Độc lập, Tự do, Hạnh phúc. Bản đồ thế giới phải sửa đổi lại vì sự ra đời của một Nhà nước mới: Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Cùng với cuộc Tổng khởi nghĩa nổ ra trong suốt hạ tuần tháng 8, ngày Độc lập mồng 2 tháng Chín đã có một ý nghĩa cực kỳ trọng đại trong đời sống chính trị, tinh thần của dân tộc.

Độc lập, tự do đã đến với mỗi người dân. Mỗi người đã thấy được giá trị thiêng liêng của nó, thấy trách nhiệm phải bảo vệ. Vô vàn khó khăn còn ở trước mắt. Nhưng đối với bọn đế quốc, muốn phục hồi lại thiên đàng đã mất, mọi việc cũng không còn dễ dàng như xưa”...

Cách mạng Tháng Tám là một kỳ tích hiếm có trong lịch sử nhân loại: Chỉ hơn nửa tháng, một chính quyền thực dân - phát xít tồn tại gần 100 năm bị quét sạch, thay thế bằng một chính quyền cách mạng của dân, do dân và vì dân. Sự thần kỳ ấy không đến từ vũ khí tối tân hay quân đội hùng hậu, mà từ niềm tin mãnh liệt vào chính nghĩa và sự đoàn kết của toàn dân tộc.

Theo PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, Tuyên ngôn độc lập không chỉ khẳng định chủ quyền quốc gia mà còn gửi đi thông điệp sâu sắc tới thế giới. Việc Chủ tịch Hồ Chí Minh dẫn lại Tuyên ngôn độc lập Mỹ 1776 và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền Pháp 1791 là cách đặt nền độc lập Việt Nam ngang hàng với những giá trị phổ quát của nhân loại, đồng thời gửi thông điệp đanh thép đến chính các cường quốc từng áp bức dân tộc ta. Đặc biệt, câu nói: “Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy” là lời thề thiêng liêng, khẳng định ý chí sắt đá của dân tộc Việt Nam: sẵn sàng hy sinh tất cả để bảo vệ độc lập, tự do.

GS.TSKH. Vũ Minh Giang, nguyên Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội đánh giá, Tuyên ngôn độc lập không chỉ có giá trị pháp lý vững chắc, khẳng định chủ quyền quốc gia trước thế giới, mà còn có ý nghĩa thời đại sâu sắc, mở ra một kỷ nguyên phát triển mới.

Ngay sau ngày độc lập, chính quyền cách mạng non trẻ phải đối mặt ba kẻ thù: giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Trong muôn vàn thử thách, Đảng và Chính phủ lựa chọn con đường dựa vào dân, phát huy tinh thần tự lực, tự cường. Phong trào “Hũ gạo cứu đói”, chiến dịch “Bình dân học vụ” đã nhanh chóng giúp đất nước vượt qua khó khăn, khẳng định sức mạnh của Nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Tinh thần ấy tiếp tục được phát huy trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, đưa dân tộc đến thắng lợi lịch sử 30/4/1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Đặc biệt, từ công cuộc Đổi mới 1986, Việt Nam vững vàng bước vào kỷ nguyên hội nhập quốc tế, khẳng định vị thế là quốc gia độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ.

Khát vọng Việt Nam hùng cường và những quyết sách lịch sử trong kỷ nguyên mới

Tám mươi năm trước, dân tộc ta giành lại độc lập. Ngày nay, khát vọng Việt Nam hùng cường không chỉ là ước mơ mà được cụ thể hóa bằng cam kết: không ai bị bỏ lại phía sau, mọi người dân được bảo đảm an sinh, học tập, y tế, bình đẳng và cơ hội phát triển, mọi nhà khoa học có môi trường sáng tạo, mọi doanh nhân được tự do kinh doanh trong khuôn khổ pháp luật và toàn xã hội được bảo đảm công bằng. Đó cũng là hình ảnh một đất nước biết giữ gìn bản sắc văn hóa, bảo vệ môi trường sống, đồng thời góp phần vào hòa bình và thịnh vượng chung của nhân loại. Tinh thần đoàn kết, yêu nước hôm nay vẫn hiển hiện: trong những sân vận động rực đỏ màu cờ, trong khát vọng vươn lên của lớp trẻ, trong từng bước chuyển mình mạnh mẽ của nền kinh tế.

Chúng ta bước tiếp, vững vàng tiến vào kỷ nguyên mới với khát vọng xây dựng một Việt Nam hùng cường, giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng, người dân thực sự ấm no và hạnh phúc. (Ảnh minh họa - Nguồn: ST)

Và tám mươi năm sau cách mạng Tháng Tám, một kỷ nguyên mới được mở ra bằng những quyết sách đột phá. Hội nghị Trung ương XIII (1/2025) quyết định sắp xếp tinh gọn bộ máy chính trị. Quốc hội khóa XV (2/2025) thông qua cơ cấu Chính phủ mới với 14 bộ, 3 cơ quan ngang bộ, giảm đáng kể số lượng đầu mối. Tiếp đó, Quốc hội thông qua nghị quyết sáp nhập đơn vị hành chính, từ 63 tỉnh thành xuống còn 34, cuộc sắp xếp lớn nhất trong lịch sử hiện đại. Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh: “Đây là bước đi chiến lược, kiến tạo không gian phát triển mới, đưa đất nước bước vào giai đoạn tăng tốc, bứt phá”.

Cùng với tinh gọn bộ máy, Đảng, Nhà nước tiếp tục đẩy mạnh bốn đột phá chiến lược: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (Nghị quyết 57). Hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng (Nghị quyết 59). Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật (Nghị quyết 66). Phát triển kinh tế tư nhân - khơi thông nguồn lực cho hơn 940.000 doanh nghiệp và 5,2 triệu hộ kinh doanh (Nghị quyết 68).

Những quyết sách này là “mệnh lệnh từ tương lai dân tộc”, nhằm khơi thông mọi nguồn lực, tạo không gian kinh tế mới, chuẩn bị cho Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển vượt bậc.

Đánh giá kết quả sau một tháng vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhìn nhận: “Ý Đảng - Lòng dân” đã gặp nhau khi chuyển từ trạng thái chính quyền hành chính thụ động, nặng về quản lý sang trạng thái chủ động, tích cực phục vụ Nhân dân và kiến tạo phát triển. Chủ trương lớn, quan trọng này của Đảng hợp lòng dân, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh đất nước hiện nay nên được Nhân dân đồng tình, bạn bè quốc tế ủng hộ.

Theo đó, việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh nhằm tạo ra những không gian kinh tế đủ lớn, kết nối tốt hơn giữa các vùng, khai thác tối đa tiềm năng vùng miền để chuẩn bị cho một giai đoạn phát triển mới của đất nước. Đặc biệt, nhiều địa phương đã hình thành những không gian kinh tế vượt trội, có thể sánh với các vùng phát triển trong khu vực.

Đồng thời, việc sắp xếp bộ máy chỉ là một phần trong chiến lược tạo không gian kinh tế mới, cùng với các chủ trương lớn như phát triển hạ tầng, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, đường sắt tốc độ cao, năng lượng nguyên tử, trung tâm tài chính… Đây là loạt chủ trương để chuẩn bị tạo không gian kinh tế, để đất nước tăng tốc, bứt phá.

Phát biểu tại lễ công bố Nghị quyết tại TP HCM, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Sắp xếp lại giang sơn” là quyết định chiến lược, mang tầm vóc lịch sử, thể hiện tư duy cải cách hành chính mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước. Tổng Bí thư cũng khẳng định, chúng ta bước vào giai đoạn phát triển mới không chỉ với niềm tự hào, mà còn với trách nhiệm lớn lao trước Tổ quốc và các thế hệ mai sau.

“Hãy để mỗi ngày làm việc là một ngày kiến tạo. Hãy để mỗi người là một chiến sĩ trên mặt trận đổi mới. Hãy để tinh thần cách mạng tấn công mạnh mẽ, quyết liệt và sáng tạo, thấm đẫm hồn dân tộc trong từng hành động, từng quyết sách và từng bước phát triển đi lên”, Tổng Bí thư khẳng định, đến thời điểm này “đội ngũ đã chỉnh tề, hàng lối đã ngay ngắn”, cả dân tộc cùng “hành quân” vươn tới tương lai rực rỡ...

Sau 8 thập kỷ phát triển, Việt Nam đã không còn là nền kinh tế ở điểm xuất phát thấp. GDP bình quân đầu người theo sức mua tương đương (PPP) đã vượt 12.000 USD vào năm 2024, gấp hơn 32 lần so với năm 1990. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt trên 683 tỷ USD, gấp 2,5 lần GDP, đưa Việt Nam lọt vào nhóm 20 nền kinh tế thương mại hàng đầu thế giới (WTO, 2024). Theo kịch bản của World Bank (2023), nếu duy trì TFP ở mức 3% và cải cách mạnh mẽ, Việt Nam có thể đạt GDP PPP khoảng 18.000 USD vào năm 2045.

Nguyễn Mỹ