Tuân thủ điều trị HIV - Chìa khóa để sống khỏe và giảm nguy cơ lây truyền

Ngày nay, HIV không còn đồng nghĩa với "án tử" như nhiều người từng nghĩ. Nhờ sự tiến bộ của y học, đặc biệt là liệu pháp điều trị kháng virus (ARV), người nhiễm HIV có thể sống khỏe mạnh và xây dựng cuộc sống trọn vẹn như bất kỳ ai khác.

Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết để đạt được điều đó là tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định điều trị của bác sĩ.

Bởi lẽ, khi dùng thuốc đều đặn và đúng cách, tải lượng HIV trong máu sẽ giảm xuống mức cực thấp, đến mức xét nghiệm không thể phát hiện, từ đó vừa bảo vệ sức khỏe bản thân vừa loại bỏ nguy cơ lây truyền cho bạn tình.

1. Điều trị HIV: Thuốc viên hay thuốc tiêm, lựa chọn nào phù hợp?

Theo hiv.gov, điều trị HIV sử dụng các loại thuốc hiệu quả cao gọi là liệu pháp kháng virus (ART), có tác dụng kiểm soát sự phát triển của virus. ART được khuyến nghị cho tất cả người nhiễm HIV và nên bắt đầu càng sớm càng tốt sau khi chẩn đoán, thậm chí ngay trong ngày phát hiện bệnh.

Khi điều trị HIV bằng thuốc viên, việc uống thuốc hằng ngày đúng chỉ định là vô cùng quan trọng.

Người bệnh dùng ART thường sử dụng kết hợp nhiều loại thuốc, gọi là phác đồ điều trị HIV. Hiện có hai hình thức điều trị chính: Thuốc viên và thuốc tiêm.

- Với những người mới bắt đầu, thuốc viên là lựa chọn ưu tiên. Nhiều loại thuốc kết hợp dưới dạng viên nén đã được FDA phê duyệt, thuận tiện cho việc sử dụng hằng ngày.

- Đối với những người đã đạt tải lượng virus không phát hiện được (hoặc đã ức chế virus) trong ít nhất ba tháng, có thể cân nhắc chuyển sang dạng thuốc tiêm.

Thuốc tiêm điều trị HIV là dạng thuốc tác dụng kéo dài, được chỉ định cho người nhiễm HIV và thực hiện bởi bác sĩ tại cơ sở y tế. Người bệnh cần tái khám định kỳ để tiêm nhắc lại, thường là mỗi tháng hoặc hai tháng một lần, tùy theo phác đồ. Việc tiêm có phù hợp hay không cần được trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị.

2. Có thể bỏ qua một liều thuốc không?

Khi điều trị HIV bằng thuốc viên, việc uống thuốc hằng ngày đúng chỉ định là vô cùng quan trọng. Nếu bỏ liều, HIV có thể nhanh chóng biến đổi, khiến thuốc mất tác dụng – hiện tượng này gọi là kháng thuốc.

Khi đó, virus không chỉ kháng lại loại thuốc bạn đang dùng mà còn có thể kháng cả những thuốc cùng nhóm mà bạn chưa từng sử dụng, làm giảm hiệu quả điều trị. Đáng lo ngại hơn, các chủng HIV kháng thuốc còn có nguy cơ lây truyền sang người khác.

Uống thuốc điều trị HIV hằng ngày theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ giúp duy trì tải lượng virus ở mức thấp và giữ cho số lượng tế bào CD4 – loại bạch cầu bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng – ở mức cao. Ngược lại, nếu bỏ quên liều, ngay cả thỉnh thoảng, HIV có thể nhân lên nhanh chóng, làm suy yếu hệ miễn dịch và khiến bạn dễ mắc bệnh.

Nếu bạn quên uống một liều thuốc, hãy liên hệ với nhân viên y tế để được tư vấn. Thông thường, khi nhận ra đã bỏ liều, bạn nên uống ngay càng sớm càng tốt, sau đó tiếp tục liều kế tiếp vào thời điểm đã định (trừ khi bác sĩ hoặc dược sĩ hướng dẫn khác).

Trong trường hợp bạn quên thuốc nhiều lần, hãy trao đổi với bác sĩ hoặc dược sĩ để tìm cách hỗ trợ việc uống thuốc đúng giờ. Khi cần thiết, bạn và bác sĩ có thể cân nhắc điều chỉnh phác đồ điều trị sao cho phù hợp hơn với tình trạng sức khỏe và hoàn cảnh sống, vốn có thể thay đổi theo thời gian.

Khi điều trị HIV bằng thuốc tiêm, việc tuân thủ lịch tiêm theo chỉ định của bác sĩ là hết sức quan trọng. Đặt lịch tiêm cố định sẽ giúp bạn duy trì đều đặn và không bỏ sót mũi tiêm.

3. Bạn có phải tiếp tục uống thuốc điều trị HIV nếu tải lượng virus không phát hiện được không?

Câu trả lời là có. ART không phải là thuốc chữa khỏi HIV, virus vẫn tồn tại trong cơ thể ngay cả khi tải lượng virus không phát hiện được. Do đó, bạn cần duy trì uống thuốc theo chỉ định. Nếu ngừng điều trị, tải lượng virus sẽ nhanh chóng tăng trở lại.

Trong trường hợp đã ngừng thuốc, hãy liên hệ với bác sĩ hoặc nhân viên y tế càng sớm càng tốt. Họ có thể hỗ trợ bạn xử lý những khó khăn dẫn đến việc bỏ thuốc, như tác dụng phụ hay chi phí, đồng thời giúp bạn trở lại phác đồ điều trị. Bạn cũng sẽ được tư vấn các biện pháp phòng ngừa lây truyền HIV cho đến khi tải lượng virus được kiểm soát trở lại ở mức không phát hiện.

DS. Thu Hoài