Tưng bừng giải đua ghe Ngo trên dòng sông Maspéro

Hai đội ghe Ngo nữ tranh tài quyết liệt trên dòng sông Maspéro. Ảnh: Mỹ Xuyên

Lễ hội đua ghe Ngo không chỉ là hoạt động thể thao, thể hiện tính cộng đồng, mà còn có ý nghĩa văn hóa, tâm linh đặc biệt với đồng bào dân tộc Khmer. Lễ hội đua ghe Ngo thành phố Cần Thơ năm 2025 diễn ra trong 2 ngày 4 và 5/11, có 61 đội ghe Ngo tham gia. Trong đó, 53 đội ghe nam và 8 đội ghe nữ (thành phố Cần Thơ có 45 đội ghe nam và 3 đội ghe nữ; tỉnh Cà Mau có 8 đội ghe nam và 5 đội ghe nữ).

Khi Lễ hội Oóc Om Bóc tưng bừng, dòng sông Maspéro khoác lên mình tấm áo rực rỡ, hội tụ cả tinh thần lẫn văn hóa của cộng đồng các dân tộc anh em Kinh - Khmer - Hoa. Không chỉ là nơi diễn ra những cuộc đua ghe Ngo đầy hào hứng, dòng sông này còn là nhịp cầu nối giữa truyền thống, hiện tại và tương lai của vùng đất thành phố Cần Thơ giàu bản sắc văn hóa của các dân tộc.

Hòa thượng Thạch Song, Sư cả chùa Bưng Sa (xã Tà Văn, thành phố Cần Thơ) nói: Đua ghe Ngo không chỉ là một phong tục, mà còn thể hiện ý chí đua tranh và khát vọng chiến thắng. Mỗi chiếc ghe Ngo có những biểu tượng khác nhau thường là khala (con cọp), rồng, sư tử, cá pon-co... và được điêu khắc ở mũi ghe.

“Mỗi chiếc ghe Ngo trung bình dài khoảng 30m, có sức chứa từ 55-65 người. Do đó, sự thắng bại giữa các ghe Ngo thực chất là sự thắng bại giữa các chùa, giữa những phum sóc với nhau. Sự thành bại của ghe Ngo trong cuộc đua còn là niềm vinh dự, là tiếng thơm của ngôi chùa, của một địa phương tham gia thi đấu” - Hòa thượng Thạch Song chia sẻ.

Mỗi chiếc ghe Ngo đại diện cho một hay nhiều phum sóc người Khmer tạo ra và tham gia tranh tài. Đua ghe Ngo thường theo cặp, thi đấu với nhau trên đoạn sông dài 1.200m đối với nam và 800m đối với nữ. Đúng giờ khai cuộc, tiếng trống, tiếng loa vang vang hòa trong tiếng reo hò, vỗ tay cổ vũ náo động cả mặt sông. Hàng chục ngàn đôi mắt chăm chăm dõi theo từng cặp ghe đua với những đôi tay chèo lực lưỡng cuồn cuộn cơ bắp, cúi rạp người chèo đều tăm tắp theo nhịp thổi tu huýt, phiêng la, đẩy chiếc ghe Ngo vút mũi phóng nhanh tranh nhau về đích, tạo nên những màn đua kịch tính, hấp dẫn làm dậy sóng trên dòng sông Maspéro.

Trên dòng sông Maspéro, những chiếc ghe Ngo dài và cong như rắn thần trong truyện thần thoại của đồng bào dân tộc Khmer, được trang trí rực rỡ. Mỗi đội ghe đồng phục sắc màu đồng nhất, cùng tay chèo cơ bắp, nhịp nhàng. Tiếng trống, tiếng kèn cổ vũ từ hai bờ sông hòa cùng tiếng reo hò tạo nên một bản hòa ca sống động. Mỗi chiếc ghe Ngo, mỗi nhịp chèo đều mang theo thông điệp về sự gắn bó, hòa hợp giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên.

Chuẩn bị tranh tài ngày hội đua ghe Ngo thành phố Cần Thơ năm nay, ông Thạch Dũng - vận động viên đội ghe Ngo chùa Tum Núp (xã An Ninh, thành phố Cần Thơ) chia sẻ: “Tính đến nay, tôi đã tham gia đội ghe của chùa 8 năm. Đua ghe đã ăn sâu vào máu, vì vậy, đến mùa đua ghe Ngo, dù đi đâu xa cũng phải quay về nhà để tập luyện và thi đấu. Chúng tôi sẽ cùng nhau giữ gìn và phát triển môn thể thao truyền thống của dân tộc ngày càng phát triển”.

Ngày trước, phụ nữ không bao giờ được quyền đến gần chiếc ghe Ngo, vì đó là điều cấm kỵ. Hơn 20 năm qua, hình ảnh những cô gái Khmer nhịp nhàng sử dụng mái dầm trong các cuộc đua ghe Ngo đã trở nên quen thuộc với người dân vùng có đông đồng bào Khmer sinh sống. Bà Danh Thị Sà Thy - vận động viên của đội ghe chùa Kos Thum (xã Ninh Thạnh Lợi, tỉnh Cà Mau) cho biết: “Bản thân rất đam mê môn ghe Ngo nên trước đây, khi nhà chùa chưa có ghe Ngo nữ, tôi đã từng tham gia bơi cho nhiều đội ghe nữ khác trong tỉnh. 3 năm qua, khi chùa có ghe mới, chị em trong phum sóc rất hồ hởi và tích cực vận động nhau cùng tập luyện, vừa góp phần gìn giữ bản sắc của dân tộc, vừa mong muốn mang vinh quang về cho phum sóc”.

Ông Danh Thal, ở ấp Vĩnh Lộc (xã Phước Long, tỉnh Cà Mau) cùng gia đình vượt trăm cây số để hòa vào không khí Lễ hội đua ghe Ngo. Vừa cổ vũ reo hò đội ghe Ngo chùa Vongsa Cheyya Ram (chùa Đìa Muồng), ông cho hay: “Mấy năm qua, hễ tổ chức đua ghe ở đâu là chúng tôi sắp xếp công việc đi xem. Hơn tháng nay, thanh niên quê tôi luyện tập để mong đạt thứ hạng cao ở cuộc đua trên sông Maspéro. Vì thế, chúng tôi cùng nhau cổ vũ tiếp thêm động lực cho đội đạt kết quả tốt”.

Ông Sơn Đên, ở ấp Sà Lôn, phường Mỹ Xuyên, thành phố Cần Thơ phấn khởi nói: “Tôi thấy tự hào và vui mừng khi mỗi dịp lễ hội, bà con khắp nơi lại về bên sông Maspéro. Những chiếc ghe Ngo được các đội sơn, sửa mới; vận động viên mỗi địa phương khoác lên mình một màu áo khác nhau tạo nên bức tranh đa sắc màu”. Còn bà Trần Tố Nga, Việt kiều Mỹ thì hồ hởi: “Lần đầu tiên tới sông Maspéro, tôi cảm nhận được không khí náo nhiệt, nhất là được tận mắt xem Lễ hội thả hoa đăng Lôi Prôtip, rồi đua ghe Ngo rất vui”.

Sau hai ngày thi đấu quyết liệt, ở nội dung nữ, đội chùa Tum Núp (xã An Ninh, thành phố Cần Thơ) đã giành ngôi vô địch, về nhì là đội ghe chùa Kos Thum (xã Ninh Thạnh Lợi, tỉnh Cà Mau). Ở nội dung nam, sự cổ vũ cuồng nhiệt của khán giả nhà và có sự đầu tư kỹ, tập luyện bài bản nên đội ghe chùa Tum Núp 2 (xã An Ninh, thành phố Cần Thơ) đã tỏ ra vượt trội và đăng quang một cách xứng đáng, á quân là đội ghe chùa Prêk On Đơk (xã Nhu Gia, thành phố Cần Thơ).

Mỗi năm, thành phố Cần Thơ đón nhận hàng vạn du khách đến tham quan, trải nghiệm và tham gia các lễ hội truyền thống, mà nổi bật là Lễ hội Oóc Om Bóc và đua ghe Ngo trên sông Maspéro. Lễ hội không chỉ là dịp tạ ơn thiên nhiên, cầu mong vụ mùa bội thu, mà còn là cơ hội để thể hiện tinh thần đoàn kết, niềm tự hào dân tộc qua từng nhịp chèo, từng tiếng reo hò vang vọng. Dẫu rằng thời gian có thể đổi thay, nhưng những giá trị văn hóa, tinh thần của hoạt động đua ghe Ngo trên dòng sông Maspéro vẫn luôn sống động, là niềm tự hào của đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ và là dấu ấn khó phai trong mỗi du khách khi đến Cần Thơ.

Mỹ Xuyên