Tuyển sinh đại học 2025: 3 quy định cần xem xét

Điểm cộng - nguyên nhân gây mất công bằng

Một hiện tượng nghịch lý tại mùa tuyển sinh năm nay là điểm thi tốt nghiệp THPT giảm nhưng điểm chuẩn lại tăng vọt. Nhiều thí sinh có điểm thi tốt nghiệp không cao nhưng điểm sau quy đổi lại rất cao và đỗ ngành học tốp đầu; trong khi đó, có thí sinh đạt điểm thi cao hơn nhưng vẫn trượt.

Nhiều trường đại học đã và đang tổ chức nhập học cho tân sinh viên.

Có nhiều lý giải được đưa ra, như việc chứng chỉ ngoại ngữ được quy đổi thành điểm môn ngoại ngữ; sự chênh lệch trong cách quy đổi điểm chứng chỉ quốc tế giữa các trường; và quan trọng là quy định điểm cộng (điểm thưởng, điểm khuyến khích) với mức tối đa 3 điểm. Đây được coi là hình thức trao cơ hội cho nhóm thí sinh ở khu vực phát triển nhưng làm giảm cơ hội cho nhóm thí sinh ở khu vực có điều kiện khó khăn.

Thí sinh Nguyễn Ngọc Vinh, Hà Nội có điểm thi tốt nghiệp khá khiêm tốn nhưng vẫn tự tin đăng ký xét tuyển ngành Công nghệ thông tin ở khối trường tốp. Vinh cho biết, em có 2 “thần hộ mệnh” là chứng chỉ IELTS 8,0 và SAT 1500 nên đăng ký vào trường có điểm quy đổi và điểm cộng cao. Chiều 22/8, em vui mừng khi đã trúng tuyển vào trường và ngành mình yêu thích với tổng điểm xét là trên 28 – cao hơn rất nhiều so với điểm tốt nghiệp.

Nhiều câu chuyện éo le trong mùa tuyển sinh năm nay cũng được kể lại, đó là thí sinh đạt 27 điểm thi tốt nghiệp đỗ ngành A; nhưng cũng ngành đó, thí sinh đạt 29 điểm tốt nghiệp lại trượt và phải ngậm ngùi học trường mình chưa thật sự mong muốn.

“Em chỉ tham dự duy nhất kỳ thi tốt nghiệp THPT và dồn lực ôn thi. Kết quả, với tổ hợp A00 (toán, lý, hóa) em đạt trên 28 điểm. Vậy nhưng, em không đỗ nguyện vọng 1 mà đỗ nguyện vọng 2; trong khi cùng lớp em, bạn khác thi điểm kém hơn lại đỗ do có chứng chỉ IELTS 7,0”, Nguyễn Lực, Ninh Bình chia sẻ.

Trước thực tế này, một chuyên gia tuyển sinh cho rằng, 3 năm nay, Bộ đã siết việc cộng điểm ưu tiên theo hướng thí sinh có điểm thi càng cao thì điểm ưu tiên càng giảm nhằm đảm bảo công bằng. Nhưng năm nay, việc quy định tổng điểm cộng đối với thí sinh có thành tích, chứng chỉ (tối đa 3 điểm) lại là hình thức nới rộng ưu tiên hướng đến nhóm đối tượng học sinh ở vùng có điều kiện kinh tế phát triển. Để giảm tình trạng này, Bộ nên siết việc cộng điểm khuyến khích, tương tự cộng điểm ưu tiên khu vực, đối tượng.

Cần khống chế số nguyện vọng đăng ký

Năm 2025, hệ thống xét tuyển chung của Bộ ghi nhận số nguyện vọng đăng ký cao kỷ lục trong 5 năm trở lại đây. Với gần 850.000 thí sinh đăng ký xét tuyển nhưng số nguyện vọng lên tới hơn 7,6 triệu (trung bình mỗi thí sinh đăng ký khoảng 9 nguyện vọng). Đáng lưu ý, có thí sinh đăng ký đến 231 nguyện vọng ở tất cả các ngành, các trường từ Bắc vào Nam. Điều này dẫn đến một việc chưa từng xảy ra, đó là đến phút chót, Bộ quyết định tăng thêm 4 lần lọc ảo so với kế hoạch, nâng tổng số lần lọc ảo lên con số 10. Điều này khiến nhiều trường điều chỉnh lịch công bố điểm chuẩn, thay vì chiều 20/8 phải đổi thành chiều 22/8. Nguyên nhân tăng 4 lần lọc ảo, theo Bộ là để bảo đảm kết quả xét tuyển chính xác, công bằng, khách quan, giảm thiểu sai sót.

Mùa tuyển sinh năm 2025, có gần 850.000 thí sinh đăng ký xét tuyển đại học, cao đẳng.

Trước thực tế trên, bạn đọc Nguyễn Văn Nguyên (Hà Nội) bày tỏ: quy định của Bộ GD&ĐT “không giới hạn nguyện vọng” là rất nhân văn, tuy nhiên, nên nghiên cứu chỉ cho thí sinh đăng ký hạn chế nguyện vọng. Người đăng ký nguyện vọng cần nâng cao tinh thần trách nhiệm vì cộng đồng gắn với năng lực của chính mình. Nghĩa là mỗi người phải nghiên cứu kỹ chất lượng, uy tín các trường và năng lực của bản thân để đăng ký.

“Có lẽ Bộ GD&ĐT nên khống chế số lượng nguyện vọng đăng ký trong khoảng từ 10 - 20 nguyện vọng để giảm tỷ lệ ảo, tránh phức tạp, nhiễu loạn hệ thống. Trong những lần đi tư vấn tuyển sinh tôi đều khuyên thí sinh nên đăng ký khoảng 10 nguyện vọng. Thực tế thí sinh đăng ký quá nhiều nguyện vọng chắc chắn không kiểm soát được thứ tự nguyện vọng mà mình đã đăng ký” - Trưởng phòng Đào tạo một trường đại học chia sẻ.

“Tôi nghĩ, số lượng nguyện vọng tối đa ở mức 20 là hợp lý, vừa đảm bảo quyền lợi của thí sinh, vừa giảm áp lực cho hệ thống xét tuyển. Tại trường tôi năm nay, chỉ có 1 thí sinh trúng tuyển ở nguyện vọng thứ 11, nghĩa là các thí sinh không cần dùng đến quá nhiều nguyện vọng. Chúng ta đã quy định mức điểm sàn thì cũng nên quy định số nguyện vọng. Đây là điều cần được Bộ cân nhắc, tính toán thêm”, lãnh đạo một trường đại học sư phạm đề xuất.

Nên thống nhất một công thức quy đổi điểm

Một quy định mới áp dụng năm nay là các cơ sở đào tạo sử dụng nhiều phương thức tuyển sinh phải xác định quy tắc quy đổi tương đương ngưỡng đầu vào và điểm trúng tuyển của các phương thức, tổ hợp xét tuyển theo phương pháp bách phân vị. Đây thực sự là bài toán khó và rối với nhiều trường đại học cũng như với thí sinh.

Năm 2025, công thức quy đổi điểm xét tuyển của mỗi trường là khác nhau.

Sau khi có dữ liệu điểm thi tốt nghiệp THPT, ngày 21/7, Bộ GD&ĐT ban hành văn bản công bố các bảng đối sánh phổ điểm, bảng bách phân vị tổng điểm một số tổ hợp phổ biến sau khi được hiệu chuẩn. Bộ yêu cầu các nhà trường căn cứ bảng quy đổi này để xác định chênh lệch điểm giữa các tổ hợp xét tuyển (nếu có).

Hàng loạt các trường đại học đã phân tích, so sánh và đưa ra công thức quy đổi điểm riêng biệt giữa các phương thức hoặc các tổ hợp xét tuyển, tuy nhiên, mỗi trường lại xây dựng các công thức quy đổi khác nhau.

TS Lê Đông Phương - nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục Đại học, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam thẳng thắn cho rằng: việc lần đầu tiên Bộ GD&ĐT ban hành hướng dẫn quy đổi điểm giữa các phương thức xét tuyển và công bố bảng bách phân vị giữa các tổ hợp xét tuyển mang tính định hướng rất tốt, trở thành công cụ giúp các trường đại học có thêm cơ sở để đánh giá công bằng hơn giữa các tổ hợp xét tuyển, đồng thời là nguồn dữ liệu để xã hội hình dung được tương quan điểm thi tốt nghiệp THPT giữa các môn và các tổ hợp xét tuyển.

Tuy nhiên, sự thiếu đồng nhất về công thức quy đổi, từ năm 2026, trong hướng dẫn tuyển sinh đại học, cao đẳng, Bộ nên quy định bảng bách phân vị do Bộ ban hành phải phải là căn cứ duy nhất để các trường đại học sử dụng trong việc tính toán các thang điểm quy đổi. Tùy theo đặc thù đào tạo, các trường có thể bổ sung thêm điểm cộng hoặc tiêu chí phụ. Việc thống nhất thang quy đổi không chỉ giúp các trường chủ động hơn trong xây dựng phương pháp quy đổi mà thí sinh cũng có thông tin sớm để tính toán, lựa chọn ngành và trường phù hợp. Thêm vào đó, công thức quy đổi cần được công bố sớm, tránh việc sát ngày mới thông tin như năm nay”, TS Lê Đông Phương bày tỏ.

Mặc dù vẫn còn một số tồn tại nhưng đến thời điểm này, Bộ GD&ĐT khẳng định: công tác tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2025 đã diễn ra đúng tiến độ, yêu cầu, đảm bảo quyền lợi của thí sinh. Hệ thống tuyển sinh chung năm nay hoạt động ổn định; những trường hợp có sai sót đều được giải quyết kịp thời, đúng quy định. Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục lắng nghe, nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến phản ánh để có phương hướng điều chỉnh quy chế tuyển sinh, kế hoạch tuyển sinh và chỉ đạo các trường đại học, cao đẳng thực hiện tốt hơn cho các năm tới.

Nam Du