Tỷ lệ việc làm nằm cuối bảng, số phận ngành từng 'hot nhất' Trung Quốc gây ngỡ ngàng
Trong suy nghĩ của nhiều người, ngành máy tính vẫn được xem là 'tấm hộ chiếu vàng' trong thị trường việc làm; nhưng ngành từng được xem là 'hot nhất' nay đã bước vào thời kỳ lạnh giá.
Hiện nay cơ hội việc làm cho các sinh viên tốt nghiệp ngành Máy tính vốn rất "hot" đã trở nên khó khăn không ngờ. Ảnh: Xinhua.
Học ngành "hot" nhất, ra trường lâm vào tình cảnh không ngờ tới
“Chỉ đến khi thật sự bắt đầu gửi hồ sơ xin việc, tôi mới nhận ra tìm việc đúng chuyên ngành của mình khó đến mức đáng sợ như thế nào”. Sau khi hàng chục hồ sơ gửi đi đều không nhận được hồi âm, Lý Triết chỉ biết thở dài bất lực.
Lý Triết tốt nghiệp đại học ngành máy tính tại một trường “song phi” (không thuộc hai nhóm trường ưu tiên quốc gia là Dự án 985 và Dự án 211) ở Chiết Giang. Anh từng quyết tâm học lên cao học để cải thiện bằng cấp. Thế nhưng sau một năm ôn thi, anh trượt kỳ thi tuyển sinh cao học, đồng thời bỏ lỡ mùa tuyển dụng mùa thu năm 2024. Vì vậy anh chuyển sang chuẩn bị cho đợt tuyển dụng mùa xuân năm nay.
Nhưng thực tế bất ngờ giáng cho anh một đòn nặng: suốt nhiều tháng tìm việc, Lý Triết không nhận được bất kỳ lời mời làm việc nào. Phần lớn hồ sơ thậm chí không vượt qua được vòng lọc CV ban đầu. “Đến cuối cùng, tôi càng nộp càng tuyệt vọng, đến mức hằng ngày mất ăn mất ngủ vì lo lắng”.
Ngành máy tính hiện vẫn được nhiều sinh viên ưu tiên chọn học và điểm tuyển rất cao. Ảnh: Xinhua.
Ngay cả những sinh viên tốt nghiệp loại trường ưu tiên, với nền tảng học thuật nổi trội hơn, cũng cảm nhận được sức ép.
Lâm Khả, sinh viên năm cuối ngành bảo mật thông tin tại một trường thuộc “Dự án 211” cho biết: “Hiện số lượng vị trí liên quan CNTT không còn nhiều, các bạn xung quanh mình tìm việc cũng không mấy suôn sẻ”.
Tỷ lệ việc làm giảm mạnh
Theo Báo cáo Việc làm các cử nhân Trung Quốc 2025 của Viện Nghiên cứu MyCOS (một tổ chức nghiên cứu độc lập có uy tín ở Trung Quốc, chuyên thu thập, phân tích dữ liệu về đào tạo, việc làm, mức lương, cơ hội việc làm, xu hướng tuyển dụng...), thì: “tỷ lệ xác định được hướng đi sau tốt nghiệp trong vòng 6 tháng” của sinh viên tốt nghiệp ngành máy tính khóa 2024 chỉ đạt 82,4%, đứng thứ 11 từ dưới lên trong tổng số 61 nhóm ngành chính, thấp hơn mức bình quân toàn quốc (86,7%).
Ngược lại, các ngành vốn bị cho là “khó xin việc” như khối Khoa học xã hội lại có số liệu đẹp hơn: Nhóm ngành Lịch sử: 87,2% (cao hơn ngành máy tính 4,8 điểm); Ngoại ngữ và Văn học: 86,9%, (cao hơn ngành máy tính 4,5 điểm).
Nhưng giới trẻ đang cảm nhận điều ngược lại: số lượng lớn sinh viên từng vì “dễ xin việc” và “lương cao” mà đổ vào ngành máy tính, nay đang đối mặt cảnh nhu cầu giảm và cạnh tranh gay gắt chưa từng có.
Thâm Quyến từng là "miền đất hứa" đối với sinh viên tốt nghiệp ngành máy tính, nhưng nay đã khác...Ảnh: IFeng.
“Ngay cả mức lương 6.000 tệ cũng không có nổi”
Khi hỏi “ngành nào là ngành tốt?”, câu trả lời của nhiều người trước đây chắc chắn sẽ là: Máy tính (bao gồm các nhánh khác nhau như kỹ thuật phần mềm, công nghệ máy tính, an ninh thông tin, khoa học dữ liệu…)
Nhu cầu xã hội đối với ngành này từng thể hiện rất rõ trong điểm trúng tuyển đại học: luôn thuộc nhóm cao nhất.
Nhưng thực tế tìm việc khiến không ít sinh viên ngỡ ngàng. Trương Mẫn, tốt nghiệp ngành máy tính tại một trường “song phi” ở Hồ Nam, chia sẻ: “Ban đầu mình nghĩ ngành này dễ xin việc, lương lại tốt. Nhưng khi thực sự đi nộp hồ sơ mới biết nhiều công ty mức lương 6.000 tệ/tháng cũng không đáp ứng”.
Số liệu MyCOS cho thấy: Từ 2021 đến 2023, lương khởi điểm ngành máy tính giảm liên tiếp. Riêng ngành Khoa học máy tính & Công nghệ từng nằm trong top 5 ngành lương cao, đến năm 2023 đã rớt xuống thứ 27.
Nguyên nhân do: Nhu cầu giảm, số lượng sinh viên tăng, ngưỡng vào cao hơn. Trong khi đó tăng trưởng ngành internet chậm lại, doanh nghiệp tập trung cắt giảm chi phí, tinh gọn nhân sự. Bên cạnh đó, số trường đại học mở ngành máy tính vẫn tiếp tục tăng.
Kết quả: Ít chỗ làm hơn, nhưng số người tranh chỗ ngày càng nhiều cạnh tranh khốc liệt yêu cầu đầu vào cao hơn.
Một sinh viên từng thực tập tại Big Tech cho biết: “Năm 2018, sinh viên tốt nghiệp trường đại học thường vẫn có thể vào làm ở vị trí thuật toán; còn bây giờ, nếu không phải tốt nghiệp trường “985” và “211” gần như bị loại ngay từ vòng lọc CV”.
Nếu muốn làm phát triển phần mềm: cần có 1–2 kỳ thực tập chất lượng cao; nếu muốn làm AI/thuật toán: phải có bài báo “top conference” (được nhận đăng và trình bày tại các hội nghị khoa học quốc tế lớn hoặc tạp chí hàng đầu thế giới).
Muốn có cơ hội việc làm tốt, ngoài máy tính còn phải biết công nghệ AI. Ảnh: IFeng.
Vẫn còn cơ hội nhưng nằm ở AI
Dù bức tranh trước mắt khá u ám, nhưng báo cáo của Viện Nghiên cứu MyCOS cũng chỉ ra: 5 năm sau tốt nghiệp, ngành máy tính vẫn có mức lương trung bình cao nhất trong tất cả các nhóm ngành: 14.090 NDT/tháng.
Thêm vào đó, AI đang mở ra cơ hội mới: Nhiều doanh nghiệp đang chuyển đổi số; nhu cầu nhân sự có kỹ năng AI ngày càng tăng; mức lương các vị trí liên quan trí tuệ nhân tạo (AI) lại đang đi lên.
Một sinh viên nói: “Giờ không chỉ cần giỏi công nghệ thông tin, mà còn phải biết ứng dụng AI. Tôi đang tự học AI để chuyển hướng theo”.
Hiện nay, ở Trung Quốc ngành máy tính không còn là đường tắt đến lương cao như trước, nhưng: Nếu chỉ có bằng cấp cạnh tranh rất khốc liệt; nếu có năng lực + dự án + kỹ năng AI thì vẫn có triển vọng việc làm và thu nhập vượt trội. Trong thời đại đang thay đổi nhanh chóng, thích nghi và tự nâng cấp bản thân chính là chìa khóa quan trọng nhất để giới trẻ mở ra cơ hội việc làm.
