UAV sợi quang: Công nghệ nổi bật trong cuộc xung đột Nga-Ukraine

Theo Newsweek, công nghệ này được kỳ vọng sẽ thay đổi cách thức triển khai chiến tranh trên chiến trường, đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh điện tử (EW) ngày càng phức tạp.

Một lính công binh Nga đang cầm một máy bay không người lái bị phá hủy ở vùng Kursk, Nga - Ảnh: Newsweek

UAV sợi quang: Công nghệ nổi bật

Máy bay không người lái sợi quang là một bước tiến quan trọng trong công nghệ điều khiển UAV. Khác với máy bay không người lái thông thường sử dụng tín hiệu vô tuyến, UAV sợi quang được kết nối với người điều khiển thông qua một dây cáp quang rất mỏng, truyền tải dữ liệu và tín hiệu điều khiển bằng ánh sáng.

Theo chuyên gia Steve Wright, việc sử dụng cáp quang cho phép truyền tải lượng dữ liệu lớn hơn và tín hiệu ổn định hơn, điều đặc biệt quan trọng trong môi trường chiến tranh điện tử. Không giống như các UAV phát tín hiệu vô tuyến dễ bị phát hiện và gây nhiễu, UAV sợi quang hầu như "tàng hình" trước các hệ thống tác chiến điện tử của đối phương.

Công nghệ sợi quang mang lại ba ưu điểm vượt trội trên chiến trường. Tín hiệu điều khiển qua cáp quang không thể bị gây nhiễu hay chặn đứng bởi các hệ thống EW, điều khiến chúng trở nên đáng tin cậy hơn trong môi trường tác chiến hiện đại. Ngoài ra, hình ảnh và dữ liệu được truyền tải qua sợi quang có chất lượng cao hơn, giúp người điều khiển có cái nhìn chính xác và chi tiết hơn về mục tiêu. UAV sợi quang không để lại dấu vết trên các hệ thống radar hoặc cảm biến của đối phương.

Wright so sánh việc sử dụng UAV thông thường với việc "mang theo chuỗi đèn cây thông Noel" trên chiến trường - dễ bị phát hiện bởi các hệ thống EW hiện đại. Điều này không xảy ra với UAV sợi quang.

Sự phát triển UAV sợi quang ở Nga Và Ukraine

Nga là bên đầu tiên triển khai UAV sợi quang trên chiến trường Ukraine và đã sử dụng rộng rãi công nghệ này từ đầu năm 2025, đặc biệt ở khu vực Kursk, nơi đang diễn ra giao tranh ác liệt. Những loại UAV này chủ yếu là máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) và UAV đa cánh quạt, được thiết kế cho các nhiệm vụ cảm tử hoặc phá hủy các mục tiêu quan trọng.

Ukraine cũng không đứng ngoài cuộc đua công nghệ. Theo Samuel Bendett, chuyên gia tại tổ chức nghiên cứu CNA, các nhà sản xuất Ukraine đang nhanh chóng bắt kịp và phát triển nhiều loại UAV sợi quang, trong đó có các mẫu FPV và UAV trên mặt đất. Dự kiến, Ukraine sẽ triển khai ít nhất 10 loại UAV sợi quang trong năm nay.

Bộ Quốc phòng Ukraine đã gọi công nghệ này là một phần của "quân đội của tương lai", cho thấy tham vọng áp dụng các giải pháp hiện đại để duy trì lợi thế trên chiến trường.

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, UAV sợi quang không phải là không có nhược điểm. Trọng lượng của cáp quang – khoảng 1,5kg cho mỗi 10km dây – làm giảm khả năng mang theo thuốc nổ của UAV, đồng thời yêu cầu khung máy bay lớn hơn và pin mạnh hơn để bù đắp. Điều này dẫn đến chi phí sản xuất cao hơn và tính cơ động thấp hơn so với các loại UAV truyền thống.

Ngoài ra, dù cáp quang giúp UAV chống lại hệ thống EW, nó cũng có thể bị giới hạn bởi chiều dài dây, thường chỉ đạt tối đa 20km trong các mẫu hiện tại. Điều này khiến UAV sợi quang phù hợp hơn cho các nhiệm vụ cụ thể như phá hủy hệ thống EW của đối phương, hơn là thực hiện các chiến dịch tấn công sâu vào lãnh thổ đối thủ.

Chiến trường Kursk và tác động của UAV sợi quang

Khu vực Kursk, nơi giao tranh diễn ra ác liệt, đã trở thành điểm thử nghiệm lớn nhất cho công nghệ UAV sợi quang. Nga và Ukraine đều triển khai các hệ thống EW mạnh mẽ tại đây, gây nhiễu các tần số vô tuyến và làm nhiều loại UAV truyền thống trở nên vô dụng. Trong bối cảnh này, UAV sợi quang nổi lên như một giải pháp hữu hiệu để vượt qua rào cản EW và thực hiện các nhiệm vụ quan trọng.

Theo các chuyên gia, Nga hiện đang sử dụng ít nhất ba loại UAV sợi quang khác nhau tại khu vực này, trong khi Ukraine cũng tăng cường triển khai các mẫu mới để duy trì lợi thế chiến thuật.

Hiệu quả thực tế của UAV sợi quang vẫn là một chủ đề tranh luận. Một số chuyên gia cho rằng chúng chưa thực sự thay đổi cục diện chiến trường, nhưng đóng vai trò quan trọng trong việc mở đường cho các loại UAV khác hoạt động hiệu quả hơn. Ví dụ, UAV sợi quang có thể tiêu diệt các hệ thống EW của đối phương, giúp các UAV truyền thống điều khiển bằng sóng vô tuyến tấn công mục tiêu dễ dàng hơn.

Mặt khác, các UAV sợi quang thường chính xác hơn trong việc nhắm mục tiêu, điều này có thể giúp giảm thiểu tổn thất không cần thiết và tăng khả năng thành công của các chiến dịch tấn công.

Các chuyên gia dự đoán rằng UAV sợi quang sẽ ngày càng phổ biến trong các chiến trường hiện đại, đặc biệt ở Đông Âu, nơi xung đột Nga-Ukraine tiếp tục kéo dài. Dù không phải là yếu tố thay đổi hoàn toàn cục diện chiến tranh, công nghệ này đại diện cho một bước tiến quan trọng trong cuộc đua vũ khí công nghệ cao.

Chuyên gia Steve Wright nhận định: "Đây không phải là bước nhảy vọt, nhưng chắc chắn là một sự tiến bộ mang tính gia tăng trong cuộc chiến tranh không ngừng trên chiến trường".

Hoàng Vũ