Ứng dụng AI giúp mỗi học sinh có lộ trình học tập phù hợp

Trong bối cảnh chuyển đổi số trở thành ưu tiên quốc gia, giáo dục là một trong những lĩnh vực trọng điểm được thúc đẩy đồng bộ từ chiến lược đến triển khai thực tiễn. Bộ GD-ĐT đã phát động phong trào đổi mới sáng tạo số, phổ cập kỹ năng số toàn ngành, đồng thời xây dựng đề án chuyển đổi số giai đoạn 2026-2030, chiến lược dữ liệu giáo dục và khung kiến trúc số mới.

Trong hệ sinh thái chuyển đổi đó, việc nghiên cứu và phát triển nền tảng học tập cá nhân hóa dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu đang là một hướng đi thiết thực, giúp đưa chính sách vào lớp học.

Một buổi chia sẻ về “Ứng dụng AI trong học tập với học sinh” của Trường THCS-THPT Hai Bà Trưng (TP.HCM) - Ảnh: Nguyễn Tuyết

Theo nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước, ứng dụng AI trong giáo dục mang lại 2 lợi ích nổi bật: cá nhân hóa nội dung học tập theo năng lực, sở thích, tốc độ của học sinh; hỗ trợ giáo viên quản lý, giám sát quá trình học. Điều này cho phép giáo viên giảm tải công việc hành chính, dành nhiều thời gian hơn cho sáng tạo giảng dạy. Thực tế, Việt Nam hiện có tới 60% sản phẩm công nghệ giáo dục tích hợp AI, cho thấy xu hướng ứng dụng đang ngày càng rõ nét.

Ở bậc đại học, việc xây dựng hệ sinh thái dữ liệu học tập tích hợp ngày càng được chú trọng. Các cơ sở dữ liệu cho phép phân tích hành vi và hiệu suất học tập của sinh viên, từ đó đưa ra khuyến nghị phù hợp. Cùng với đó, Bộ GD-ĐT đang hoàn thiện hệ thống dữ liệu ngành, nhằm vừa bảo đảm tính minh bạch vừa bảo vệ quyền riêng tư của người học trong bối cảnh AI ngày càng phát triển.

Học sinh hào hứng đặt câu hỏi trong chương trình “Ứng dụng AI trong học tập với học sinh” - Ảnh: Nguyễn Tuyết

Một số cơ sở giáo dục trong nước đã tiên phong thực nghiệm ứng dụng AI và học tập cá nhân hóa. Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM và hệ thống FPT Education đã tích hợp AI vào giảng dạy và nghiên cứu, phát triển các mô hình trợ giúp học tập thông minh. VioEdu – nền tảng học trực tuyến do doanh nghiệp trong nước phát triển, đã triển khai tính năng gợi ý lộ trình học phù hợp với năng lực từng học sinh. Đây là những bước đi cụ thể cho thấy việc cá nhân hóa học tập không còn là khái niệm lý thuyết mà đã hiện diện trong môi trường giáo dục Việt Nam.

Các chuyên gia trong nước cũng đưa ra nhiều nhận định về xu hướng này. Tại hội thảo “Trí tuệ nhân tạo và tương lai của giáo dục”, GS Hồ Tú Bảo, Giám đốc Phòng Thí nghiệm khoa học dữ liệu (Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam) nhấn mạnh: “AI có thể cung cấp giáo dục cá nhân hóa và hỗ trợ giáo viên chuẩn bị bài giảng, đồng thời thúc đẩy học sinh chủ động, tự tin hơn trong học tập”. Ý kiến này cho thấy trí tuệ nhân tạo vừa là công cụ học tập của học sinh, vừa là trợ thủ đắc lực cho giáo viên.

Ở cấp phổ thông, nhiều trường đã thử nghiệm bước đầu. Thầy Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân (TP.HCM) chia sẻ: “AI đang là công cụ hỗ trợ quan trọng, góp phần cá nhân hóa việc học, giảm tải công việc hành chính cho giáo viên và làm cho bài giảng sinh động hơn thông qua mô phỏng và thực tế ảo. Tuy nhiên, việc đào tạo giáo viên sử dụng AI đúng cách và bảo đảm quyền riêng tư của học sinh là yếu tố then chốt để ứng dụng thành công”.

Đặc biệt, tại Trường THCS-THPT Hai Bà Trưng (TP.HCM), ứng dụng AI đã được đưa vào giảng dạy ở nhiều bộ môn. Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, thầy Phạm Nguyễn Tấn Cường (Phòng Công nghệ thông tin của trường) cho biết: “Nhà trường đã triển khai lồng ghép AI trong dạy và học, đặc biệt trong môn Tin học, nơi học sinh được giới thiệu, tìm hiểu về sự phát triển mạnh mẽ của AI trong những năm gần đây, thực hành với các công cụ như Teachable Machine, ChatGPT, Canva AI, Deepseek. AI cũng được tích hợp vào môn tiếng Anh, khoa học và các dự án STEM, hỗ trợ thiết kế bài giảng, cá nhân hóa học tập và quản lý lớp học. Giáo viên, học sinh được khuyến khích và hỗ trợ sử dụng AI hiệu quả đồng thời đảm bảo các tiêu chí sử dụng AI an toàn, chủ động kiểm chứng thông tin và sử dụng AI có trách nhiệm, theo định hướng của ngành giáo dục đến năm 2030".

Tại Trường THCS-THPT Hai Bà Trưng (TP.HCM), ứng dụng AI đã được đưa vào giảng dạy ở nhiều bộ môn -- Ảnh: Nguyễn Tuyết

Thầy Cường thông tin thêm, qua các buổi trải nghiệm, nhiều học sinh đã hứng thú áp dụng AI vào học tập và nghiên cứu. Các em sử dụng công cụ để tìm kiếm thông tin, học lập trình, thiết kế sản phẩm cho các dự án sáng tạo. Một số em còn cần thời gian để làm quen với khái niệm kỹ thuật, nhưng phần lớn đều mong muốn tiếp tục ứng dụng AI trong học tập và khám phá công nghệ mới.

Tuy nhiên, việc triển khai trên diện rộng vẫn còn nhiều thách thức. Hệ thống hạ tầng công nghệ chưa đồng đều, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa. Kho học liệu số tiếng Việt chưa thực sự phong phú, thiếu chuẩn mở để chia sẻ. Năng lực công nghệ số của một bộ phận giáo viên còn hạn chế. Ngoài ra, việc thu thập và xử lý dữ liệu cá nhân học sinh cần được quản lý nghiêm ngặt để tránh rò rỉ hoặc lạm dụng.

Mặc dù vậy, lợi ích từ học tập cá nhân hóa bằng AI là rõ ràng. Các nghiên cứu quốc tế chỉ ra rằng học sinh theo lộ trình học riêng có thể cải thiện điểm kiểm tra trung bình lên đến 71% so với 54% ở mô hình học trực tuyến truyền thống. AI cũng hỗ trợ học sinh có nhu cầu đặc biệt, ví dụ phần mềm chuyển văn bản thành giọng nói cho học sinh khiếm thị. Đây là bằng chứng cho thấy công nghệ không chỉ tạo ra sự thay đổi trong phương pháp dạy học, mà còn mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho nhiều đối tượng.

Trong bức tranh tổng thể, nền tảng học tập cá nhân hóa bằng trí tuệ nhân tạo vừa phù hợp với xu hướng quốc tế, vừa gắn liền với định hướng chuyển đổi số quốc gia. Việc nhân rộng mô hình này sẽ giúp giáo dục Việt Nam từng bước chuyển từ “một chương trình cho tất cả” sang “một chương trình cho từng người học”, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và tạo nền tảng để thế hệ học sinh hội nhập quốc tế.

Nguyễn Tuyết