Ưu đãi cho ô tô hybrid đã đến thời điểm chín muồi

Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và metan được Phó Thủ tướng Lê Văn Thành phê duyệt hồi tháng 7-2022. Theo đó, Việt Nam sẽ bắt đầu hạn chế xe xăng, dầu từ 2040 và chuyển hoàn toàn sang xe thuần điện vào 2050.

Hơn 15 năm tới được xem là giai đoạn quá độ của thị trường ô tô Việt Nam nói riêng và ngành vận tải nói chung. Toàn ngành sẽ có sự chuyển đổi khổng lồ cả về cấu hình sản phẩm lẫn hạ tầng giao thông. Ở đó, những dòng xe xăng, dầu truyền thống dần được thay thế bằng các loại xe điện hóa thân thiện với môi trường hơn như xe hybrid, xe thuần điện. Tuy nhiên các chuyên gia đánh giá tốc độ tăng trưởng các dòng xe điện hóa tại Việt Nam vẫn còn chậm.

Cần thêm ưu đãi cho xe hybrid

Hiện nay, xe hybrid, loại xe kết hợp động cơ xăng và điện vẫn có mức thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) như xe chạy xăng, dầu thông thường, tức 3-15% tùy dung tích động cơ. Người mua xe hybrid tại Việt Nam cũng nộp lệ phí trước bạ 10-12% (tùy địa phương) giống các loại xe dùng động cơ đốt trong.

Trong khi đó với xe thuần điện dùng pin sạc ngoài (BEV), thuế TTĐB đối với ô tô điện giảm mạnh từ 15% xuống còn 3%, áp dụng từ 1-3-2022 đến 28-2-2027. Ở 2 năm tiếp theo, thuế TTĐB cho dòng xe này tăng lên 11%.

Bên cạnh ưu đãi về thuế TTĐB, xe điện còn được miễn lệ phí trước bạ trong năm năm đầu, từ 1-3-2022. Hai năm tiếp theo, mức thu lần đầu bằng 50% so với ô tô chạy xăng, dầu có cùng số chỗ ngồi.

Cần chính sách hỗ trợ phát triển xe hybrid tại Việt Nam.

Như vậy, dù cùng được xếp vào dòng xe xanh, tức giảm phát thải và ít tiêu hao nhiên liệu hơn so với xe động cơ đốt trong, nhưng xe hybrid chưa có ưu đãi nào về thuế, phí như xe điện dùng pin sạc ngoài. Đây là lí do khiến dòng xe hybrid, dù được các hãng đẩy mạnh trong khoảng 3 năm trở lại đây nhưng lượng bán còn khiêm tốn hơn nhiều so với xe xăng, dầu.

Tại Việt Nam, hiện chỉ có Toyota công bố doanh số xe hybrid. Doanh số xe hybrid cộng dồn tính đến tháng 12/2023 của Toyota đạt 8.465 xe, lớn hơn bất kì thương hiệu nào khác trên thị trường. Tuy nhiên, con số này không đáng kể so với lượng bán hơn 1,3 triệu xe (chỉ tính các thành viên Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam-VAMA, giai đoạn 2020-2023).

Đại diện VAMA cho rằng, Chính phủ cần có thêm những “trợ lực” cho cả xe hybrid, gồm loại hybrid tự sạc (HEV) và hybrid sạc ngoài (PHEV) để thu hút người dùng hơn. Việc này cũng sẽ thu hút các doanh nghiệp đầu tư nhiều hơn nhằm phát triển hệ thống trạm sạc, hệ thống nguồn phát đảm bảo điện sạch. Chính vì thế, VAMA kiến nghị xe hybrid cũng được giảm thuế TTĐB và lệ phí trước bạ tương tự xe thuần điện để thúc đẩy tiêu dùng sản phẩm này.

Hồi tháng 2-2022, Bộ Tài chính cũng đề xuất xe hybrid vào danh mục hàng hóa được ưu đãi thuế TTĐB để khuyến khích sản xuất. Bộ này cho rằng, lượng khí thải ra môi trường của xe hybrid thấp hơn nhiều so với loại xe ô tô thông thường khác. Đây cũng là một giải pháp để giảm phát thải carbon, chuẩn bị cho giai đoạn hạn chế và từng bước dừng tiêu thụ xe xăng, dầu từ 2040.

Vai trò của xe hybrid trong giai đoạn chuyển tiếp

Theo các chuyên gia trong ngành, ô tô từ giảm phát thải tiến tới không phát thải là một quá trình cần sự chuyển tiếp. Bởi sự khác biệt về văn hóa tiêu dùng ở những thị trường khác nhau, trở ngại về hạ tầng trạm sạc, chi phí sản xuất pin ảnh hưởng đến giá thành phẩm,… không thể ngay lập tức được giải quyết. Đây là những thách thức mà xe điện phải đối mặt để thuyết phục người dùng.

Toyota Innova Cross hybrid.

Ở nhiều quốc gia còn tồn đọng nhiều thách thức để phổ cập xe điện như Việt Nam, xe hybrid được các chuyên gia đánh giá là giải pháp hợp lý hơn ở thời điểm hiện tại. Tính ưu việt của xe hybrid ở chỗ kết hợp được những lợi thế của xe xăng và điện. Xe hybrid vận hành mượt mà ở dải tốc độ thấp hoặc ổn định nhưng khi cần, vẫn tăng tốc tốt. Sự xuất hiện của động cơ điện và khả năng vận hành độc lập với máy xăng trong một số thời điểm giúp xe giảm tiêu hao nhiên liệu lẫn phát thải đáng kể so với xe xăng, dầu truyền thống.

Một ưu điểm khác của xe hybrid là người sử dụng không cần thay đổi thói quen, vẫn đổ xăng bình thường. Hay nói cách khác, xe hybrid giải quyết được bài toán hạ tầng trạm sạc hạn chế. Cho trải nghiệm gần giống với xe điện nhưng không cần sạc điện, đó là giải pháp mang tên xe hybrid ở thời kỳ chuyển tiếp này.

Toyota sở hữu nhiều xe hybrid nhất tại thị trường Việt Nam.

Tại Việt Nam, Toyota là hãng xe tiên phong trong việc mang đến cho người dùng các sản phẩm hybrid. Năm 2020, chiếc Corolla Cross được hãng tung ra thị trường, khởi đầu cho chiến lược điện hóa. Đến nay, có thêm 5 mẫu khác sở hữu cấu hình hybrid, bao gồm Corolla Altis, Camry, Yaris Cross, Innova Cross và Alphard. Chưa kể hãng con Lexus của Toyota cũng đang dẫn đầu toàn ngành về số lượng sản phẩm lẫn doanh số xe hybrid ở phân khúc hạng sang tại Việt Nam.

Nhiều hãng xe cho rằng, trung hòa carbon nên được xem là một mục tiêu nhưng không đồng nghĩa chỉ có một con đường để đạt tới. Các giải pháp khác nhau, miễn có thể thể phục vụ cho điều đó đều cần được công nhận. Xe điện là hình thái của ngành ô tô đang nhắm tới, nhưng xe hybrid vẫn có giá trị riêng xét trong từng tiến trình phát triển hướng đến giảm phát thải carbon. Toyota là hãng xe theo đuổi quyết liệt cho định hướng này bằng chiến lược tiếp cận đa chiều, nơi xe điện, xe hybrid hay những công nghệ khác đều được xem xét nghiên cứu, ứng dụng vào thực tế.

Hòa Trần