Vaccine giúp giảm gánh nặng bệnh do virus hợp bào hô hấp

Quang cảnh hội nghị khoa học.

Các đại biểu tham gia hội nghị tập trung thảo luận về gánh nặng bệnh do virus hợp bào hô hấp (RSV), những thách thức trong phòng ngừa và giải pháp bảo vệ nhóm dân số dễ tổn thương như trẻ sơ sinh và người cao tuổi, người mắc bệnh lý nền mạn tính.

RSV là virus hợp bào hô hấp với hai phân nhóm RSV-A và RSV-B, gây nhiễm trùng đường hô hấp trên và dưới như viêm tiểu phế quản, viêm phổi, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh và người cao tuổi. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm RSV gây hơn 3,6 triệu ca nhập viện và 100.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi, trong đó gần 50% số ca tử vong nằm ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi.

Tại Việt Nam, RSV được ghi nhận là nguyên nhân hàng đầu gây viêm đường hô hấp cấp tính ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi. Ở người từ 60 tuổi trở lên, trong vòng 5 năm, RSV gây khoảng 4,6 triệu ca viêm đường hô hấp cấp tính, trong đó hơn 178.576 ca là viêm phổi.

Đáng chú ý, hầu hết trẻ đều nhiễm RSV ít nhất một lần trước 2 tuổi. Thông tin này được các chuyên gia tại hội thảo lưu ý thêm rằng trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi đặc biệt nhạy cảm với RSV bởi hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Trung bình cứ 100 trẻ dưới 6 tháng thì có 2-3 trẻ phải nhập viện vì RSV. Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân càng có nguy cơ mắc cao hơn. Ngoài ra, RSV còn để lại hệ lụy lâu dài cho sức khỏe hô hấp của trẻ như khò khè tái phát, hen suyễn và suy giảm chức năng phổi trong 10 năm đầu đời.

Phó giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Diệu Thúy - Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội chia sẻ.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Diệu Thúy - Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, chia sẻ: “RSV là nỗi lo thường trực của các bậc cha mẹ có con nhỏ, đồng thời cũng là thách thức lớn cho các bác sĩ bởi diễn tiến bệnh thay đổi nhanh. Có trẻ hôm nay chỉ sốt nhẹ nhưng hôm sau đã khó thở, thậm chí phải thở máy. Những dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý là sốt cao dai dẳng, thở nhanh, khò khè, rút lõm ngực và ho nặng.

Trong khi đó, ở người cao tuổi, RSV được ví như “tác nhân bị lãng quên” so với cúm, dù gánh nặng bệnh tật không hề nhỏ. Nhiễm RSV có tỷ lệ tử vong tương đương cúm, trong khi tỷ lệ gây viêm phổi nặng, nhập viện, nhập ICU và kéo dài thời gian nằm viện hơn cúm. Tuổi tác cùng các bệnh lý nền như bệnh tim mạch mạn tính, bệnh phổi mạn tính, đái tháo đường làm gia tăng nguy cơ biến chứng khi nhiễm RSV.

RSV có thể tái nhiễm nhiều lần do miễn dịch tự nhiên suy giảm, trong khi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, người bệnh chủ yếu được chăm sóc hỗ trợ, nâng cao thể trạng. Ngay cả sau hồi phục, người bệnh RSV vẫn có nguy cơ đối diện với các di chứng lâu dài. Vì vậy, các chuyên gia thống nhất rằng các biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng, bao gồm rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho/hắt hơi, vệ sinh bề mặt các vật dụng và triển khai giải pháp dự phòng chủ động cho nhóm nguy cơ.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Đỗ Văn Dũng - Nguyên Trưởng khoa Y tế công cộng, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí MInh thảo luận tại hội nghị.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Đỗ Văn Dũng, nguyên Trưởng khoa Y tế công cộng, Trường đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp dưới do RSV thường khó phân biệt về triệu chứng và hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Do đó, việc nâng cao nhận thức cho bệnh nhân, người chăm sóc và nhân viên y tế là rất quan trọng, không chỉ hỗ trợ phát hiện sớm và ứng phó kịp thời mà còn tạo điều kiện chủ động phòng ngừa RSV. Việc cải thiện khả năng tiếp cận giải pháp phòng ngừa RSV cùng sự hợp tác đa chuyên ngành là yếu tố thiết yếu để cải thiện hiệu quả bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Trước gánh nặng toàn cầu, WHO khuyến nghị các quốc gia sớm triển khai biện pháp dự phòng RSV cho trẻ sơ sinh. Tháng 9/2024, Nhóm chuyên gia tư vấn chiến lược về tiêm chủng đã đưa ra khuyến nghị toàn cầu về việc sử dụng miễn dịch thụ động để ngừa RSV, trong đó có phòng ngừa chủ động cho phụ nữ mang thai nhằm bảo vệ trẻ ngay từ trong bụng mẹ. Song song đó, CDC Hoa Kỳ cũng khuyến cáo dự phòng chủ động RSV cho người từ 75 tuổi trở lên, đồng thời cân nhắc cho nhóm 60-74 tuổi có bệnh nền hoặc suy giảm miễn dịch, nhằm hạn chế nguy cơ nhiễm trùng nặng và nhập viện.

MINH HOÀNG