Vì sao bóng bay có thể gây bỏng?

Nguy hiểm của khí hydro

Sáng 5/9, trong lễ khai giảng tại Trường Tiểu học xã Yên Phú, huyện Yên Định (Thanh Hóa), chùm bóng bay bất ngờ phát nổ khiến 10 học sinh bị bỏng, chủ yếu ở phần cánh tay và mặt. Trong số đó, 3 em bị nhẹ, sau khi bôi thuốc đã được về nhà. 7 trường hợp còn lại đang được băng bó và điều trị tại bệnh viện.

Được biết, sáng nay, nhà trường có treo 2 chùm bóng bay ở hai bên cánh gà sân khấu để trang trí. Khoảng 8h45 phút kết thúc lễ khai giảng, nhiều học sinh chạy lên khu vực sân khấu để lấy bóng bay. Lúc này, một phụ huynh hút thuốc lá đi ngang qua vô tình chạm phải chùm bóng gây nổ khiến học sinh xung quanh bị bỏng.

Bóng bay bơm khí hydro tiềm ẩn rủi ro cháy nổ rất cao.

Trước đó, nhiều vụ tai nạn tương tự đã xảy ra, nguyên nhân gây bỏng là những chùm bóng bay bơm khí hydro đầy màu sắc phát nổ. Không ít trường hợp được đưa vào viện trong tình trạng hốt hoảng, sợ hãi, bỏng ở mặt, cổ, tay, khuôn mặt trợt đỏ, mùi khét lẹt do tóc và lông mi bị cháy... Thậm chí, có vụ việc bóng bay trong xe ô tô phát nổ khiến gương kính của chiếc xe vỡ vụn.

PGS.TS Trần Hồng Côn, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, khí hydro là loại khí dễ cháy nổ, chỉ cần tiếp xúc gần nguồn nhiệt như bóng đèn, lửa, đèn sưởi, tàn thuốc lá, tro đốt vàng mã, nến đang cháy, hoặc cọ xát nhiều giữa các quả trong một chùm bóng cũng khiến nó phát nổ. Ngoài ra, việc thay đổi môi trường như lấy bóng từ túi nylon ra, gặp không khí nóng, hoặc đi ra ngoài trời nắng, cho bóng vào phòng kín, ô tô,... là có thể đủ điều kiện kích hoạt phản ứng, khiến một trái bóng có thể nổ tung.

Bóng bay có thể bay lên, khi bơm khí vào trong bóng bay nhẹ hơn không khí bên ngoài, người bán bóng bay thường bơm khí Hydro hoặc khí Heli. Hydro là chất khí nhẹ hơn không khí 16 lần, không màu, không mùi, trong suốt, dễ cháy và nổ ngay cả ở điều kiện nhiệt độ thấp và áp suất bình thường. Heli là khí trơ nhẹ hơn không khí 8 lần, không màu, không mùi, không cháy ở nhiệt độ và áp suất bình thường.

Đặc biệt, khí hydro bị nén trong bóng bay khi phát nổ sẽ tỏa nhiệt rất mạnh. Khoảng cách cầm bóng rất gần với tay và mặt, vì vậy khi nổ sẽ rất nguy hiểm, có thể gây cháy tóc, bỏng mặt, mù mắt, bỏng tay... Dù thông thường vết bỏng do bóng bay bơm khí hydro phát nổ không sâu nhưng những vị trí dễ bị nạn hay gặp như đầu, mặt, cổ, tai và hai bàn tay..., sau điều trị có thể để lại sẹo, gây mất thẩm mỹ.

Cách gì phòng tránh tai nạn?

BS Trần Văn Phúc (Bệnh Viện Xanh Pôn) cho biết, trên thế giới, đã có nhiều vụ tai nạn nổ bóng bay rất nặng, nên khi trang trí bóng bay trong lễ khai giảng, trong các bữa tiệc, hay ở nơi công cộng, thì phải hiểu rõ trường hợp nào bóng bay sẽ cháy nổ. Chính vì khả năng cháy nổ kinh khủng, nên Hydro còn được sử dụng làm bom nhiệt hạch, sức công phá mạnh gấp 1000 lần bom nguyên tử. Vì vậy, những quốc gia phát triển đã cấm bơm khí Hydro vào bóng bay, mà chỉ được phép bơm khí Heli vì khí này không gây cháy nổ như vậy.

Đến nay, Việt Nam vẫn chưa ban hành lệnh cấm bơm Hydro vào bóng bay, trong khi giá Hydro chỉ bằng 1/4 giá Heli, nên có thể một số người bán bóng bay vẫn bơm Hydro vào quả bóng. Khi phát nổ, quả bóng bay chứa Hydro có thể biến thành quả cầu lửa gây bỏng, chưa kể áp lực tạo ra từ tiếng nổ có sức công phá rất lớn, ngoài gây bỏng và tổn thương đụng dập mô mềm, thì mảnh bóng bay thậm chí có thể xuyên qua cổ họng, có thể làm mù mắt.

Nguyên nhân đầu tiên, là khi bóng bay Hydro gặp nhiệt độ cao, ví dụ như ngoài trời nắng nóng, bóng đèn nóng trong nhà nhiệt độ cao, hay người hút thuốc lá tàn thuốc bay. Một số người lớn cũng hay dùng bóng bay để trêu đùa trẻ em, ví dụ dùng bóng đập lên đầu lên mặt đứa trẻ vì nghĩ không sao, chẳng ngờ bóng bay chứa Hydro với áp suất tăng đột ngột cũng gây cháy nổ. Trẻ em cũng thích chơi đùa bóng bay, nếu bên trong có khí Hydro, thì rất dễ gặp thảm họa.

Theo BS Trần Văn Phúc, bằng mắt thường, không có cách nào phân biệt được bóng bay hydro hay bóng bay heli, nên chỉ trông vào người bán có tâm, trước khi cơ quan chức năng ban hành lệnh cấm bán bóng bay bơm khí hydro và kiểm tra cơ sở bán bóng bay. Ngoài ra, cũng cần ban hành lệnh cấm bóng bay ở những nơi đông người, ví dụ như cấm mang bóng bay trên phương tiện giao thông công cộng, cấm dùng trong những bữa tiệc đông người. Trường hợp mua bóng bay để trang trí, bắt buộc phải hỏi người bán, đảm bảo bóng bay được bơm khí Heli.

Đối với trẻ em, loại bóng bay này không chỉ là những "quả bom" tiềm ẩn hiểm họa, mà còn là nguồn gây hại trực tiếp, đặc biệt là các em nhỏ trong độ tuổi mầm non. Khi chơi, các bạn sẽ sờ, nắm, ngậm… trong khi phẩm tạo màu sắc cho bóng bay thì không rõ nguồn gốc nên việc cho trẻ chơi bóng bay sẽ rất dễ dẫn đến nguy cơ nhiễm độc. Ngoài ra, việc bóng bay phát nổ đột ngột sẽ khiến trẻ bị ảnh hưởng thính giác, gây hoảng sợ, ảnh hưởng đến phát triển tâm lý của trẻ nhỏ.

Các bác sĩ khuyến cáo phụ huynh không cho trẻ chơi bóng bay bơm khí hydro ở trong nhà, trong xe ô tô, nơi dễ tiếp xúc với các nguồn nhiệt để tránh cháy nổ, có thể nguy hiểm tới tính mạng. Nếu không may bị bỏng do nổ bóng bay bơm khí hydro thì nhanh chóng làm mát vùng da bị bỏng bằng nước máy trong 15-20 phút để giúp giảm đau và giảm thương tổn ở vị trí bỏng; sau đó đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất.

Tô Hội