Việt Nam hướng tới phát triển thị trường carbon minh bạch và hội nhập quốc tế

Hội thảo quốc tế “Định hướng thị trường carbon toàn cầu và Việt Nam: Những nhận định sau COP30 và hướng đi tiếp theo” diễn ra vào ngày 25/11 tại Hà Nội. (Ảnh: Việt Dũng)

Ngày 25/11/2025, trong khuôn khổ hoạt động hợp tác quốc tế nghiên cứu về thị trường carbon, với sự hỗ trợ của Chính phủ Canada, Trường Đại học Kinh tế (UEB) - Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU), đã tổ chức Hội thảo quốc tế “Định hướng thị trường carbon toàn cầu và Việt Nam: Những nhận định sau COP30 và hướng đi tiếp theo”.

Sự kiện có sự tham gia của gần 200 đại biểu tham dự từ Canada và Việt Nam, tổ chức quốc tế cũng như các nhà nghiên cứu, doanh nghiệp tiên phong, đại diện khu vực tư nhân, các bộ, ngành và cơ quan cấp tỉnh.

VIỆT NAM ĐẶT MỤC TIÊU VẬN HÀNH CHÍNH THỨC THỊ TRƯỜNG CARBON TỪ NĂM 2029

Theo Báo cáo Thực trạng và Xu hướng Định giá Carbon 2025 của Ngân hàng Thế giới (WB), các công cụ định giá carbon hiện đang kiểm soát khoảng 28% lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu và tạo ra hơn 100 tỷ USD doanh thu, trở thành nguồn tài chính quan trọng cho quá trình chuyển đổi xanh.

Trong bối cảnh đó, để hiện thực hóa các cam kết giảm phát thải khí nhà kính và xây dựng thị trường carbon, Việt Nam đã khẩn trương xây dựng và ban hành những khung pháp lý quan trọng như Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 đã quy định về tổ chức và phát triển thị trường carbon tại Điều 139.

Không những vậy, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 119/2025/NĐ-CP ngày 9/6/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 7/1/2022 về quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon trong đó đặt ra lộ trình từ tháng 6 năm nay đến năm 2028 sẽ vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon và từ năm 2029 sẽ vận hành chính thức, đồng thời kết nối với thị trường carbon quốc tế.

PGS. TS. Lê Trung Thành, Hiệu trường Trường Đại học Kinh tế (UEB) - Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU), phát biểu tại Hội thảo (Ảnh: Việt Dũng)

Theo PGS. TS. Lê Trung Thành, Hiệu trường Trường Đại học Kinh tế (UEB) - Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU), thế giới hiện đang chứng kiến những chuyển biến mạnh mẽ trong nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu.

Sau khi Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) vừa diễn ra tại Brazil, các thỏa thuận toàn cầu, đặc biệt là các quy định liên quan đến Thỏa thuận Paris, đều đang mở ra một giai đoạn mới cho thị trường carbon, nơi các quốc gia, trong đó có Việt Nam, cũng như cộng đồng doanh nghiệp và cộng đồng khoa học cùng chung tay thúc đẩy mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).

“Vì vậy, việc cập nhật tri thức, chia sẻ kinh nghiệm và đối thoại chính sách trở thành yêu cầu cấp thiết không chỉ đối với các nhà hoạch định chính sách mà còn đối với doanh nghiệp, các tổ chức phát triển cũng như các cơ sở đào tạo và nghiên cứu”, ông Thành nhấn mạnh.

Ngoài ra, những quyết định liên quan đến thị trường carbon không chỉ điều chỉnh “cuộc chơi” tài chính khí hậu toàn cầu mà còn mở ra cả cơ hội lẫn thách thức cho thị trường carbon thế giới nói chung và cho Việt Nam trong giai đoạn tới.

Theo ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi Khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, với việc vận hành chính thức Điều 6.4 của Thỏa thuận Paris và sự ra đời của Quỹ Rừng Nhiệt đới Vĩnh viễn, thế giới đang chuyển từ tư duy “bù đắp” sang “đóng góp thực chất”. Điều này đặt ra một tiêu chuẩn mới là tín chỉ carbon, đặc biệt là tín chỉ rừng, phải đảm bảo tính toàn vẹn môi trường, tính bền vững và minh bạch.

Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi Khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển thị trường carbon tại Việt Nam sau Hội nghị COP30. (Ảnh: Việt Dũng)

“Từ kết quả COP30 và quan điểm xuyên suốt của Việt Nam, việc xây dựng thị trường carbon không chỉ nhằm tăng khối lượng giao dịch, mà quan trọng hơn là trở thành công cụ thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng phát thải thấp. Do đó, Việt Nam không chạy theo số lượng lớn tín chỉ giá rẻ, mà tập trung vào tín chỉ chất lượng cao để bảo đảm lợi ích quốc gia và vị thế của Việt Nam trên thị trường quốc tế”, ông Quang nhấn mạnh.

TẬP TRUNG CÁC GIẢI PHÁP TRỤ CỘT VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CARBON

Theo các chuyên gia, tương lai của thị trường carbon Việt Nam sẽ được định hình bởi ba yếu tố then chốt là sự hợp tác hiệu quả, nền tảng công nghệ hiện đại và sự tham gia chủ động của khu vực tư nhân. Khi những yếu tố này được kết nối một cách hài hòa, tham vọng toàn cầu về giảm phát thải có thể chuyển hóa thành các lợi ích thiết thực cho cộng đồng.

Thị trường carbon không chỉ là một công cụ khí hậu mà còn là một cơ hội kinh tế mới, đòi hỏi Việt Nam phải xây dựng quan hệ đối tác công - tư vững mạnh, đồng thời đảm bảo sự phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện trong nước, đặc biệt trong các lĩnh vực carbon rừng và carbon xanh, nhằm mang lại lợi ích thiết thực cho các cộng đồng nghèo và người dân tộc thiểu số.

Để hiện thực hóa định hướng phát triển thị trường carbon một cách minh bạch và hiệu quả, ông Quang cho rằng cần tập trung vào ba trụ cột chính.

Thứ nhất, cần rà soát toàn diện và làm rõ mức độ tương thích giữa các quy định hiện hành với các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe sau Hội nghị COP32. Việc xác định các điểm nghẽn và bất cập là điều kiện quan trọng để kết nối thị trường trong nước với thị trường khu vực và toàn cầu.

Thứ hai, trong huy động nguồn lực tư nhân, thị trường carbon không thể vận hành nếu thiếu dòng vốn thực chất. Do đó, những kinh nghiệm quốc tế về khả năng vay vốn cho các dự án dựa vào thiên nhiên và mô hình hợp tác công – tư sẽ rất quan trọng.

Thứ ba, hệ thống đo lường, báo cáo và thẩm định (MRV) được coi là yếu tố sống còn nhằm đảm bảo tín chỉ carbon của Việt Nam được quốc tế công nhận. “Các giải pháp công nghệ và góc nhìn tài chính sẽ là cơ sở tham chiếu quan trọng để cơ quan quản lý tiếp tục hoàn thiện bộ hướng dẫn kỹ thuật MRV trong thời gian tới”, ông Quang cho hay.

Đại sứ Canada tại Việt Nam, ông Jim Nickel, chia sẻ về tiềm năng cũng như định hướng về hợp tác giữa Việt Nam và Canada trong phát triển thị trường carbon (Ảnh: Việt Dũng)

Song song với nỗ lực nội tại, tăng cường hợp tác và học hỏi kinh nghiệm quốc tế được xem là động lực quan trọng giúp Việt Nam phát triển thị trường carbon một cách bài bản. Đại sứ Canada tại Việt Nam, ông Jim Nickel, cho biết quan hệ hợp tác giữa hai nước đang ngày càng được củng cố, đặc biệt thông qua Dự án Carbon for Good do Tổ chức CARE, Trung tâm Nghiên cứu Lâm nghiệp Quốc tế (CIFOR ) và Đại học British Columbia (UBC) triển khai.

Với sự tham gia chặt chẽ của các cơ quan trung ương, chính quyền địa phương và cộng đồng, dự án đang thúc đẩy phát triển thị trường carbon rừng mang tính bao trùm tại Lai Châu, Sơn La và Phú Thọ, đồng thời kết nối hiệu quả hành động cấp tỉnh với quá trình xây dựng chính sách ở cấp quốc gia.

Không chỉ dừng lại ở tác động trực tiếp, các sáng kiến hợp tác này còn phát huy thế mạnh của Canada trong quản lý rừng bền vững, công nghệ giám sát hiện đại và nghiên cứu học thuật. Đây cũng là nền tảng mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới cho doanh nghiệp, nhà đầu tư, viện nghiên cứu và cơ quan chính phủ Canada tại Việt Nam.

“Trong thời gian tới, chúng tôi nhìn thấy tiềm năng rất lớn trong việc cùng Việt Nam phát triển chính sách thị trường carbon, thiết kế cơ chế vận hành, chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực và thúc đẩy kết nối doanh nghiệp hai nước. Cùng nhau, chúng ta có thể xây dựng những hệ thống thị trường carbon mang lại giảm phát thải thực chất, thúc đẩy đổi mới và hỗ trợ tăng trưởng bền vững, bao trùm”, Đại sứ Jim Nickel nhấn mạnh.

Phương Hoa