Việt Nam lần đầu có vaccine thế hệ mới phòng não mô cầu, được tiêm đầu tiên tại VNVC

Vaccine giúp phòngngừa 4 nhóm huyết thanh gây bệnh phổ biến hàng đầu là A, C, Y, W-135, là nhữngnguyên nhân gây ra các bệnh nguy hiểm như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết vơíhơn 135.000 ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu.

Khác với loại vaccine não mô câùtrước đây giới hạn độ tuổi tiêm đến 55 tuổi, vaccine MenACYW được chỉ định tiêmcho trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn không giới hạn độ tuổi, dự kiến sẽ mởrộng cho trẻ từ 6 tuần tuổi trong thời gian tới.

Hệ thống Tiêm chủng VNVC công bố ra mắt và triển khai tiêm vaccine não mô cầu thế hệ mới tại 230 trung tâm trên toàn quốc. Ảnh: Mộc Thảo

Vi khuẩn não mô câùgây nhiều bệnh nguy hiểm như viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết, đặc biệt cóthể gây tình trạng nhiễm khuẩn tối cấp khiến trẻ em và người lớn mắc phải cóthể tử vong chỉ sau vài giờ đồng hồ.

Theo thống kê, có đến50% người bệnh mắc não mô cầu sẽ tử vong nếu không được phát hiện và điều trịkịp thời. Trong số ít bệnh nhân sống sót, 10-20% phải đối mặt với các di chứngnặng nề như mất thính lực, mù lòa, đoạn chi, rối loạn thần kinh, đặc biệt trẻsơ sinh có tỷ lệ di chứng lên tới 50%.

Theo dữ liệu của Cơquan Y tế Công cộng Anh, gần 90% trẻ em và thanh thiếu niên tử vong do bệnh nãomô cầu xâm lấn xảy ra trong vòng 24 giờ kể từ khi chẩn đoán.

Tại Việt Nam, chỉtrong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận hàng chục ca mắc, trong đó có 2ca tử vong do não mô cầu. Tháng 6/2025, Viện Pasteur TP.HCM đã cảnh báo nguy cơbùng phát dịch não mô cầu tại khu vực phía Nam.

Bệnh não mô cầu thườngkhởi phát âm thầm với các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau họng… dễ bị nhầmlẫn với nhiều bệnh lý thông thường, dẫn đến điều trị muộn và bỏ qua “giai đoạnvàng”. Ví dụ, tháng 2/2025, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội) tiếpnhận nam thanh niên sốc nhiễm khuẩn tối cấp, tử vong ngoại viện chỉ sau vài giờphát bệnh. Trước đó, tháng 9/2024, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM cũng từngtiếp nhận nữ bệnh nhân 52 tuổi tử vong chỉ sau 6 giờ nhập viện dù được hồi sứctích cực.

Theo thống kê tại Bệnhviện Nhi đồng 1 (TP.HCM) cho thấy, hầu hết các ca não mô cầu nhập viện sau 19giờ phát bệnh, tương đối muộn để can thiệp y tế dẫn đến tử vong cao. Nhiều cadù được cứu sống nhưng phải đoạn chi, khiến bệnh nhân tàn tật suốt đời, ảnhhưởng tương lai lâu dài.

Vi khuẩn não mô câùthường trú ở vùng hầu họng, lây qua đường hô hấp. Theo Bộ Y tế, có từ 5-25%người trong cộng đồng là “người lành mang trùng”, không có triệu chứng nhưngvẫn phát tán mầm bệnh, gây khó khăn cho công tác kiểm soát dịch. Tại các môitrường đông người như trường học, ký túc xá, doanh trại quân đội, khu côngnghiệp…, nguy cơ bùng phát dịch rất cao.

Trong sáng đầu tiêntriển khai, tại 230 trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc ghi nhận nhiêùngười dân đến tiêm vaccine não mô cầu thế hệ mới. Cho hai con 10 và 14 tuôỉtiêm vaccine, chị Trịnh Thị Phương Tâm (40 tuổi, TP HCM) cho biết tìm hiểu bệnhgây tử vong cao, di chứng nặng nề, nhất là ở trẻ em nên muốn phòng ngừa sớm chocon. Trước đó, chị đã cho hai con tiêm vaccine não mô cầu nhóm BC. Chị hy vọngcác con sẽ được bảo vệ, phát triển khỏe mạnh.

Chị Tâm đưa con đi tiêm vaccine não mô cầu thế hệ mới tại Trung tâm tiêm chủng VNVC Hoàng Văn Thụ. Ảnh: Mộc Thảo

VaccineMenACYW có công nghệ đột phá, sử dụng protein cộng hợp từ giải độc tố uốn ván (TT) có cấu trúc liên kết phântử hiện đại, giúp kích thích đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ và bền vững, đồng thơìgiảm tỷ lệ người lành mang trùng, góp phần cắt đứt chuỗi lây truyền trong cộngđồng. Đây là kết quả sau hơn 50 năm nghiên cứu phát triển các thế hệ vaccinephòng não mô cầu khuẩn của Sanofi.

Bác sĩ Bạch Thị Chính,Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC nhận định các loại virus, vi khuẩn dễdàng lan rộng nguy hiểm trong bối cảnh giao lưu kinh tế, xã hội và du lịch toàncầu ngày càng gia tăng. Việc các nhà sản xuất vaccine như Sanofi nghiên cưúphát triển các loại vaccine não mô cầu thế hệ mới với công nghệ đột phá mở rộngphổ bảo vệ, tăng hiệu quả, an toàn hơn và phù hợp với mọi lứa tuổi là thành tưụlớn của công nghệ y tế, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng hiệu quả.

Phát biểu tại lễ ramắt, bác sĩ Kuharaj Mahenthiran, Giám đốc Y khoa Vaccine Sanofi Việt Nam chobiết: “Vaccine não mô cầu thế hệ mới MenACYW đã được phê duyệt tại hơn 70 quốcgia và triển khai tiêm chủng tại gần 40 quốc gia kể từ năm 2021. Với chỉ định độtuổi rộng và nền tảng nghiên cứu vững chắc, vaccine này sẽ đóng vai trò thenchốt, là bước tiến lớn trong việc bảo vệ người dân Việt Nam khỏi bệnh do não môcầu”.

Khách hàng tiêm vaccine tại Trung tâm Tiêm chủng VNVC. Ảnh: Mộc Thảo

Bên cạnh đó, bác sĩBạch Thị Chính lưu ý, các vaccine não mô cầu không có miễn dịch chéo, do đó người dân nên tiêm phối hợp các loạivaccine để phòng đầy đủ cả 5 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh. Tùy theolịch sử tiêm chủng, tình hình dịch tễ, độ tuổi và nhu cầu…, bác sĩ sẽ chỉ địnhloại vaccine và lịch tiêm phù hợp để đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu nhất.

“Việc liên tiếp cậpnhật các vaccine thế hệ mới chất lượng cao, an toàn và hiệu quả hàng đầu thếgiới khẳng định cam kết của VNVC trong nỗ lực đưa người dân Việt Nam tiếp cậncác giải pháp y học tiên tiến ngang tầm quốc tế. Đây là hành động thiết thực hướngtới mục tiêu của WHO đến năm 2030 nhằm giảm 70% số ca tử vong và 50% số ca mắcbệnh viêm màng não do vi khuẩn”, bác sĩ Chính nhấn mạnh.

Hoàng Dương