VinaCapital: Giải ngân đầu tư công tăng 40% sẽ giúp tăng 2 điểm phần trăm GDP

Quốc hội Việt Nam vừa chính thức thông qua phương án bổ sung tăng đầu tư công năm 2025 từ mức 6% GDP lên 7% GDP vào tuần trước đồng thời nâng mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 từ 7% lên 8%.

Theo ông Michael Kokalari, CFA, Giám đốc Phân tích Kinh tế Vĩ mô và Nghiên cứu Thị trường VinaCapital, việc tăng chi tiêu dự kiến thêm 1% GDP cho các dự án cơ sở hạ tầng được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP mới cũng như hỗ trợ triển vọng tăng trưởng dài hạn và thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam.

Chính phủ đã khởi xướng và phê duyệt chủ trương đầu tư cho nhiều dự án hạ tầng quy mô lớn. Trong đó, các dự án trọng điểm bao gồm tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam với tổng vốn 67 tỷ USD, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trị giá 8 tỷ USD và vận hành tuyến metro đầu tiên tại TPHCM vào tháng 12/2024. Ông cho rằng việc vận hành tuyến metro này sẽ là động lực đẩy nhanh phát triển cơ sở hạ tầng trong tương lai.

Dư địa tài khóa của Việt Nam vẫn còn lớn, với nợ Chính phủ dưới 40% GDP và ngân sách chưa giải ngân ước tính lên tới 40 tỷ USD. Tuy nhiên, ông chỉ ra rằng nút thắt chính trong việc đẩy mạnh giải ngân đầu tư công là các khó khăn về cơ chế chính sách trong quá trình phê duyệt và triển khai các dự án quy mô lớn.

Việc thông qua các luật gồm Luật đầu tư công, Luật sử đổi Luật Đấu thầu, Luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP, Luật Điện lực và Luật Đường bộ sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ và đảm bảo rằng các mục tiêu giải ngân có thể đạt được. Những luật mới liên quan đến cơ sở hạ tầng cũng nên được xem xét trong bối cảnh Quốc hội đã thông qua phương án sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy với mức giảm tối thiểu 20% công, viên chức sẽ tác động tích cực đến Việt Nam trong dài hạn, bao gồm các yếu tố cơ chế đã cản trở phát triển cơ sở hạ tầng trong những năm gần đây.

Hơn 80% tổng vốn đầu tư công năm 2025 sẽ được phân bổ cho phát triển hệ thống giao thông và điện lực. Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu tăng gấp đôi chiều dài đường cao tốc, lưu lượng hành khách sân bay và công suất cảng biển thêm 50%.

Bên cạnh tập trung vào dự án đường cao tốc như giai đoạn trước, đầu năm 2025 Chính phủ công bố đầu tư thêm một số dự án hạ tầng lớn đường sắt và cảng biển, cũng như thúc đẩy thời gian khởi công sớm hơn dự kiến. Điều này nhằm mục đích tăng cường khả năng vận chuyển hàng hóa hay di chuyển lao động, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho dòng vốn FDI.

Một điểm đáng ghi nhận trong thời gian gần đây là vận hành tuyến metro ở Hà Nội và TP.HCM. Phát triển metro ở Hà Nội và TP.HCM sẽ được đẩy nhanh theo cơ chế đặc thù với nghị quyết thí điểm nhằm đơn giản hóa quy định về trình tự, thủ tục đầu tư, huy động nguồn lực và tổ chức thực hiện đã được phê duyệt trong kỳ họp Quốc hội tuần trước.

Báo cáo của VinaCapital cũng chỉ ra rằng việc đầu tư mạnh vào đường sắt và metro sẽ giúp cải thiện năng lực vận tải hàng hóa và di chuyển lao động. Tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được đánh giá là một bước tiến quan trọng trong kết nối thương mại với Trung Quốc và châu Âu. Chính phủ cũng đã thông qua quy hoạch phát triển cảng biển, bao gồm dự án cảng Cần Giờ, nhằm hỗ trợ mục tiêu tăng công suất cảng biển lên 50% vào năm 2030.

Theo Quy hoạch điện 8, Việt Nam sẽ cần khoảng 135 tỷ USD để tăng gấp đôi công suất phát điện trong giai đoạn 2021-2030, với mức tăng trưởng tiêu thụ điện hàng năm dự kiến khoảng 9%. Ông Kokalari nhấn mạnh rằng phần lớn nguồn cung điện sẽ đến từ khí LNG, năng lượng tái tạo và than đá, với sự thay đổi trong cơ cấu năng lượng để đảm bảo tính bền vững và đáp ứng nhu cầu tăng trưởng.

Mặc dù có dư địa tài khóa mạnh, Kinh tế trưởng VinaCapital tin rằng thách thức lớn nhất trong việc đẩy mạnh giải ngân đầu tư công vẫn là các rào cản pháp lý và thủ tục hành chính. Việc đơn giản hóa quy trình đầu tư và huy động khu vực tư nhân được kỳ vọng sẽ tạo động lực cho phát triển hạ tầng bền vững.

Theo ước tính của ông Michael Kokalari, nếu Chính phủ hoàn thành mục tiêu giải ngân đầu tư công trong năm 2025, mức tăng chi tiêu thêm 40% sẽ đóng góp khoảng 2 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP, giúp Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm tới.

Tuệ Lâm