Vingroup, Hòa Phát - 'tay chơi' mới trên thị trường mua bán điện

Tháng 4, Chính phủ đã phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII với mục tiêu rõ ràng: bảo đảm cung cấp đủ nhu cầu điện trong nước, phục vụ tăng trưởng kinh tế - xã hội với mức tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026-2030 và khoảng 7,5%/năm giai đoạn 2031-2050.

Mới đây, Bộ Chính trị cũng ban hành Nghị quyết 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045, nhấn mạnh yêu cầu cơ cấu lại ngành điện, phát triển thị trường điện minh bạch, cạnh tranh và hiệu quả. Một điểm nhấn đáng chú ý là việc triển khai cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA), mở ra cơ hội cho khách hàng được lựa chọn nhà cung cấp điện, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp năng lượng gia tăng tính chủ động.

Những thay đổi lớn về quy hoạch và chính sách đang tạo ra “cuộc đua” mới trong lĩnh vực điện. Hiện nay, bên cạnh những doanh nghiệp thành viên của Petrovietnam, EVN, TKV, hay các doanh nghiệp điện tái tạo lớn như Trung Nam, Bim Group, T&T, REE… những Vingroup, Hòa Phát cũng đang thể hiện tham vọng rõ ràng trong lĩnh vực quan trọng này.

Vingroup “chào sân” ngành điện

Ngày 22/9, Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng cho biết đã cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho dự án Nhà máy nhiệt điện LNG Hải Phòng, tổng công suất thiết kế 4.800 MW. Đây là dự án do Liên danh Tập đoàn Vingroup - CTCP Năng lượng VinEnergo đầu tư, với tổng mức vốn khái toán hơn 178.012 tỷ đồng.

Theo giấy chứng nhận, dự án được triển khai tại Khu công nghiệp Tân Trào (xã Kiến Hưng, TP Hải Phòng) trên diện tích hơn 98,5 ha, chia làm hai giai đoạn. Giai đoạn 1 (2025-2030), nhà đầu tư sẽ xây dựng 2 tổ máy công suất 1.600 MW, dự kiến phát điện từ quý II và quý IV/2029. Giai đoạn 2 (2031-2035), tiếp tục triển khai 4 tổ máy còn lại với tổng công suất 3.200 MW, phát điện trong năm 2031.

Về VinEnergo, đây là doanh nghiệp được thành lập ngày 12/3, đặt trụ sở tại tòa nhà văn phòng Symphony (Hà Nội), hoạt động chính trong lĩnh vực sản xuất điện và thiết bị điện. Hiện Chủ tịch Vingroup Phạm Nhật Vượng nắm 71% cổ phần VinEnergo, 2 con trai ông Vượng là ông Phạm Nhật Quân Anh và Phạm Nhật Minh Hoàng cũng nắm 5% vốn mỗi người, phần còn lại do Vingroup sở hữu.

Tỷ phú Phạm Nhật Vượng cùng 2 con trai góp vốn thành lập công ty trong lĩnh vực năng lượng. Ảnh: VIC.

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025 của Vingroup, Chủ tịch Phạm Nhật Vượng cho biết tập đoàn đã quyết định tham gia mạnh mẽ vào lĩnh vực phát triển năng lượng, bởi Việt Nam hiện rất thiếu năng lượng, đặc biệt là năng lượng xanh.

Với dự án điện khí LNG Hải Phòng, ông Vượng nhấn mạnh dù LNG không phải là năng lượng xanh hẳn nhưng ít gây ô nhiễm hơn so với các loại năng lượng thông thường. “Nhà máy này đi vào hoạt động sẽ giúp giảm đáng kể việc thiếu điện của miền Bắc và sẽ làm nhanh nhất có thể”, Chủ tịch Vingroup nói.

Thực tế, năng lượng xanh hiện được xác định là một trong 5 trụ cột chiến lược của Vingroup, bên cạnh hạ tầng, công nghệ - công nghiệp, thương mại dịch vụ và thiện nguyện xã hội. Ngoài dự án LNG Hải Phòng, tập đoàn đặt mục tiêu phát triển 47.500 MW năng lượng tái tạo giai đoạn 2025-2035. Riêng đến năm 2030, dự kiến đạt 20.500 MW, với tổng vốn đầu tư 20-25 tỷ USD, gồm 13.900 MW điện mặt trời và 6.600 MW điện gió tại các địa phương như Sơn La, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Đồng Nai, Vĩnh Long, Cần Thơ.

Mới đây, VinEnergo vừa ký biên bản ghi nhớ hợp tác với UBND tỉnh Gia Lai để phát triển các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn, khẳng định tham vọng trở thành nhà đầu tư tiên phong trong lĩnh vực năng lượng xanh tại Việt Nam.

Không chỉ dừng ở thị trường trong nước, Vingroup cũng ký kết Biên bản Ghi nhớ (MoU) với doanh nghiệp quốc doanh PT. Sulsel Andalan Energi (Indonesia) tại Nam Sulawesi vào ngày 19/9, đánh dấu bước tiến quan trọng trong chiến lược mở rộng ra thị trường quốc tế trong mảng năng lượng tái tạo.

“Vua thép” Hòa Phát sắp đi bán điện?

Bên cạnh Vingroup, thị trường điện còn thu hút sự quan tâm của một “gã khổng lồ” sản xuất khác là Hòa Phát. Trong tháng 9, CTCP Năng lượng Hòa Phát - thành viên thuộc hệ sinh thái của tập đoàn - đã chính thức bổ sung hàng loạt ngành nghề kinh doanh mới.

Đáng chú ý, ngành truyền tải và phân phối điện (mã 3512) được bổ sung với đầy đủ chi tiết từ truyền tải, phân phối đến bán điện trực tiếp cho người sử dụng. Doanh nghiệp cũng đăng ký thêm ngành nghề “bán lẻ hình thức khác chưa được phân vào đâu” (mã 4799), trong đó có hoạt động bán lẻ điện.

Hiện các nhà máy nhiệt điện của Hòa Phát giúp tập đoàn chủ động khoảng 90% nhu cầu điện sản xuất thép. Ảnh: HPG.

Động thái này diễn ra ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, cho thấy Hòa Phát đang chuẩn bị kỹ lưỡng để tham gia sâu hơn vào thị trường điện.

Thực tế, Hòa Phát vốn đã có nền tảng sản xuất điện nội bộ khá vững. Các khu liên hợp gang thép của tập đoàn được trang bị dây chuyền, thiết bị hiện đại từ các nước G7, giúp tối ưu hóa quá trình sản xuất, thu hồi tối đa nhiệt và khí dư thừa để phát điện. Ngoài giảm chi phí, công nghệ này còn giúp giảm áp lực cho hệ thống điện quốc gia, nhất là vào các tháng cao điểm nắng nóng.

Theo Hòa Phát, phát điện từ nhiệt dư là giải pháp bền vững, không tiêu tốn nhiên liệu hóa thạch. Trong 6 tháng đầu năm nay, các nhà máy nhiệt điện tại Khu liên hợp gang thép Dung Quất (Quảng Ngãi) và Hải Dương (cũ) đã phát tổng cộng hơn 1,8 tỷ kWh, đủ đáp ứng khoảng 90% nhu cầu điện sản xuất thép. Nếu tính theo giá điện hiện hành, lượng điện này có giá trị gần 3.500 tỷ đồng.

Cả năm ngoái, lượng điện tự phát tại 2 khu liên hợp giúp Hòa Phát tiết kiệm tới 5.400 tỷ đồng chi phí điện sản xuất. Việc bổ sung ngành nghề kinh doanh điện lần này được xem là bước tiếp theo để tập đoàn không chỉ tự chủ hoàn toàn nguồn điện mà còn có thể bán ra thị trường, trở thành một trong những người chơi mới đáng chú ý trong ngành điện Việt Nam.

Trung Nam, BIM Group, T&T không kém cạnh

Không chỉ thu hút Vingroup, Hòa Phát, mảng điện tái tạo cũng đang chứng kiến sự mở rộng nhanh chóng của những tay chơi lâu năm như Trung Nam Group, BIM Group và T&T Group.

Trung Nam Group hiện là một trong những nhà đầu tư tư nhân lớn nhất trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, sở hữu khoảng 10 dự án với tổng công suất thiết kế 1.610 MW, sản lượng hơn 2,6 tỷ kWh mỗi năm.

Các dự án tiêu biểu gồm nhà máy điện mặt trời 450 MW tại Thuận Nam (Khánh Hòa) đi kèm trạm biến áp và đường dây truyền tải 500 kV - dự án tư nhân đầu tiên đầu tư hạ tầng truyền tải; cùng dự án điện gió Ea Nam 400 MW tại Đắk Lắk. Tổng vốn Trung Nam đã rót vào các dự án năng lượng vào khoảng 50.000 tỷ đồng.

Tuabin gió Cypress tại dự án Nhà máy điện gió BIM Wind. Ảnh: BIM.

BIM Group cũng là một trong những nhà phát triển năng lượng sạch tiên phong, vận hành cụm nhà máy điện mặt trời BIM 1-2-3 tổng công suất 405 MW tại Ninh Thuận cũ (nay là Khánh Hòa), kết hợp sản xuất muối công nghiệp để tối ưu chi phí đất.

Doanh nghiệp còn đầu tư dự án điện gió 88 MW trị giá 3.110 tỷ đồng tại Ninh Thuận cũ (nay là Khánh Hòa), bổ sung hơn 300 triệu kWh điện mỗi năm cho hệ thống điện quốc gia, với mục tiêu đạt ít nhất 1 GW công suất điện sạch trước năm 2025.

Trong khi đó, T&T Group tham gia thị trường bằng loạt dự án điện mặt trời, điện gió với tổng công suất gần 1.000 MW đã hòa lưới. Tập đoàn của doanh nhân Đỗ Quang Hiển (tức bầu Hiển) đang triển khai dự án điện gió Savan 1 công suất 495 MW tại Lào để nhập khẩu điện về Việt Nam, đồng thời liên doanh với Orsted đề xuất 2 dự án điện gió ngoài khơi tại Khánh Hòa tổng quy mô 5.000 MW với vốn đầu tư hơn 16 tỷ USD.

T&T còn đầu tư nhà máy pin lưu trữ năng lượng 2 GWh/năm, mở rộng sang LNG và hydrogen xanh, hướng tới mục tiêu 12-15 GW công suất phát điện vào năm 2035.

Sự tham gia quyết liệt của hàng loạt tập đoàn tư nhân lớn đang tạo nên cuộc đua khốc liệt trên thị trường mua bán điện, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình bức tranh năng lượng quốc gia trong thập kỷ tới.

Minh Khánh