VRDF 2019: Tiếp sức ước mơ, khẩn trương hành động

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì VRDF 2019

Đây là nguồn thông tin quý giá phục vụ cho việc nghiên cứu xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030, phương hướng và nhiệm vụ Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025 dự kiến trình Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 11 (Khóa XII) vào tháng 10 tới. VRDF 2019 với chủ đề “Việt Nam: Khát vọng thịnh vượng - Ưu tiên và hành động” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) và các đối tác phát triển tổ chức.

Hoàn thiện thể chế, vượt bẫy thu nhập trung bình

Thay mặt Bộ KH&ĐT, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc kết quả 2 phiên thảo luận chuyên đề của hội nghị. Đây cũng đồng thời là 2 vấn đề trọng tâm mà cơ quan này “đặt hàng” với chuyên gia trong nước và quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam.

Tại phiên thảo luận thứ nhất về “Hướng tới thể chế kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập”, các diễn giả đều cho rằng so với thông lệ quốc tế và yêu cầu của sự phát triển, các thể chế kinh tế thị trường ở Việt Nam về thực chất còn nhiều khiếm khuyết, dẫn đến kìm hãm sự phát triển.

Vì vậy, các diễn giả đã đề xuất ý tưởng, giải pháp mà Việt Nam cần cân nhắc thực hiện trong giai đoạn tới. Đó là hỗ trợ khu vực tư nhân tiếp cận tín dụng, đất đai, đầu vào nhập khẩu; đảm bảo hiệu lực thực thi các hợp đồng và giải quyết tình trạng phá sản; xác định rõ lĩnh vực hoạt động của các DNNN; mở cửa các lĩnh vực dịch vụ như tài chính, viễn thông; tăng cường kết nối giữa khu vực tư nhân trong nước với khu vực đầu tư nước ngoài; xác định tầm nhìn cho những cải cách ở khu vực tài chính và ngân hàng…

Các diễn giả trong nước cũng khuyến nghị những ý tưởng mạnh mẽ và sáng tạo để xây dựng Nhà nước pháp quyền, Nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam, bao gồm thu hút người tài vào khu vực công, kiên quyết áp đặt chế độ thi tuyển nghiêm khắc nhất vào bộ máy hành chính nhà nước, tận dụng tri thức của người Việt Nam ở nước ngoài…

Ở phiên thảo luận thứ hai về “Đổi mới sáng tạo để vượt qua bẫy thu nhập trung bình”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, các diễn giả đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm rất có giá trị; mà ở đây câu chuyện của Indonesia và Hàn Quốc là những ví dụ rất tốt để tham khảo.

Theo đó, các diễn giả đã nhấn mạnh về vai trò của việc thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới, sáng tạo. Bên cạnh đó, lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đang có dư địa phát triển rất lớn ở Việt Nam và cần được thúc đẩy mạnh hơn trong thời gian tới. Để chuyển đổi thành công sang nền kinh tế công nghệ, Chính phủ cần khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân không chỉ trong việc thiết kế chính sách mà cả trong quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng…

Cùng với đó, khuyến nghị sự tham gia đầu tư trực tiếp của Chính phủ để kích thích tăng trưởng cả về số lượng và chất lượng cho startup, xây dựng Luật Đầu tư mạo hiểm và thí điểm đầu tư vốn mồi vào các quỹ đầu tư mạo hiểm trong nước.

Bà Pinelopi Goldberg - Chuyên gia kinh tế trưởng của Nhóm Ngân hàng Thế giới đã chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và hàm ý đối với Việt Nam trong việc tiến lên chuỗi giá trị toàn cầu nhằm tăng năng suất.

Theo bà, Việt Nam đang tham gia chuỗi giá trị toàn cầu cả trong công đoạn trước và sau, nhưng mới ở mức hạn chế. Vì thế Việt Nam cần ưu tiên tăng tỷ trọng giá trị nội địa. Đặc biệt, để chuyển sang sản xuất công nghiệp và dịch vụ tiên tiến trong chuỗi giá trị toàn cầu, mức độ mở cửa thương mại của nền kinh tế và kỹ năng người lao động là nhân tố quyết định. Bên cạnh đó, chống lại sự trỗi dậy của các chính sách bảo hộ, tham gia sâu vào các hiệp định thương mại sẽ làm tăng trưởng chuỗi giá trị toàn cầu.

Chia sẻ câu chuyện có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam, ông K. Yogeesvaran - nguyên Thứ trưởng Bộ Công nghiệp trồng trọt và Hàng hóa Malaysia cho biết, nước này dù đã tăng trưởng nhanh nhưng vẫn chưa được như mong muốn. Cùng với đó là tăng trưởng không đồng đều giữa các vùng miền, các khu vực; phân bổ nguồn lực chưa công bằng; năng suất lao động thấp; TFP giảm theo thời gian; chi phí sống tăng lên; dư địa tài khóa hạn hẹp… Đây cũng chính là những vấn đề mà Việt Nam đang gặp phải.

“Mặc dù chúng tôi cũng đã tiếp nhận nhiều FDI, nhưng có giai đoạn phần lớn FDI cũng chỉ đầu tư vào công nghệ thấp, vào các ngành thâm dụng lao động”, ông K. Yogeevaran thừa nhận. Một vấn đề nữa với Malaysia, là sự mất cân đối ở thị trường lao động, khi có tới 48% nhân lực là lao động có kỹ năng, trong khi nhu cầu của thị trường chỉ là 5%. Theo ông, Malaysia đã sai khi chỉ tập trung vào giáo dục đại học mà lơ là đào tạo nghề.

Hội nhập, đi tắt đón đầu là cách để Việt Nam bắt kịp cuộc cách mạng công nghiệp 4.0

Không chỉ ước mơ mà phải hành động

Phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chia sẻ về một Việt Nam không ngừng mơ ước, không ngừng vượt khó đi lên. Theo đó vào những thập niên đầu sau chiến tranh, đất nước Việt Nam khi đó còn muôn vàn khó khăn, tỷ lệ nghèo đói rất cao, những gia đình Việt Nam chỉ ước mơ có được những bữa cơm, có áo ấm, con em được đến trường học hành tử tế, một cuộc sống không còn đói rét và vất vả.

Thế nhưng từ năm 1986, công cuộc Đổi mới lan tỏa sâu rộng, đã chắp cánh cho bao giấc mơ được hiện thực hóa, để rồi hơn 70 triệu người, gần 1,3% dân số thế giới, trong những thập niên sau đó đã vươn lên, vượt qua cái đói, cái nghèo, muôn nhà ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành như chính mong ước bình dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Trong 30 năm Đổi mới, kinh tế Việt Nam đạt mức tăng trưởng cao và đó là cơ sở để tỷ lệ đói nghèo từ mức rất cao trên 53% năm 1992 giảm 10 lần chỉ còn 5,23% năm 2018 theo chuẩn nghèo đa chiều. Đồng thời tầng lớp trung lưu cũng tăng lên, chiếm hơn 15% dân số và đang tăng rất nhanh. Xét về quy mô dân số, có thể nói rằng đây là một trong những cuộc vượt đói nghèo vĩ đại trong lịch sử các nước…

Thủ tướng nhấn mạnh, những con trẻ ngày nay đang lớn lên trong điều kiện cuộc sống tốt đẹp hơn trước và có những mơ ước tiếp nối những bậc đi trước với khát vọng bay cao hơn, vươn xa hơn. “Chúng ta có vinh dự và trách nhiệm để nuôi dưỡng, tiếp sức cho những ước mơ đó trở thành hiện thực. Phải chăng điều đó là sự tương đồng với phát biểu: “Chúng ta trở nên lớn lao bởi những ước mơ” của vị Tổng thống Hoa Kỳ thứ 28, ngài Woodrow Wilson”, Thủ tướng nói.

Tuy nhiên, cùng với ước mơ, khát vọng, chúng ta cũng buộc phải đối mặt, nhìn thẳng vào những hạn chế, yếu kém. Thủ tướng đồng tình với nhận định của các chuyên gia quốc tế về những tồn tại, hạn chế và tiềm ẩn nhiều rủi ro, khả năng chống chịu, thích ứng với những tác động bên ngoài của Việt Nam còn yếu. Gần đây, tốc độ tăng GDP có xu hướng chững lại, nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình và tụt hậu còn cao. Năm 2018, dân số Việt Nam đứng thứ 3 trong ASEAN, trong khi quy mô kinh tế đứng thứ 6. Tham gia chuỗi giá trị toàn cầu còn thấp.

Việt Nam xây dựng Chiến lược phát triển 2021-2030 trong bối cảnh có nhiều diễn biến khó lường của thế giới, trong đó có chiến tranh thương mại, chủ nghĩa bảo hộ, biến đổi khí hậu... Trước tình hình đó, Thủ tướng chia sẻ về các bước đi của Việt Nam trong giai đoạn tới. Trước hết, phải gìn giữ môi trường hòa bình, ổn định chính trị xã hội cho phát triển nhanh, bền vững.

Thứ hai, thực hiện đổi mới mạnh mẽ thể chế kinh tế, chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường hiện đại hội nhập, phục vụ người dân,doanh nghiệp, hướng tới nền kinh tế số, xã hội số.

Thứ ba, phát huy nội lực, giải phóng các nguồn lực tiềm năng trong xã hội trên cơ sở thúc đẩy mạnh mẽ khoa học - công nghệ mới, phát triển khu vực tư nhân năng động, sáng tạo, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, động lực cho phát triển; đặc biệt là đầu tư cho giáo dục thế hệ trẻ dám ước mơ, dám hành động để vươn xa.

Thứ tư, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, có sức chống chịu và khả năng thích ứng cao; thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững SDG 2030 của Liên hợp quốc mang thịnh vượng đến mọi nhà, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Thứ năm là mở rộng đối ngoại, chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng, thực hiện hiệu quả các Hiệp định FTA đã ký, tích cực tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu...

Thủ tướng nhấn mạnh, những ý tưởng chính sách nhằm hoàn thiện thể chế mà chuyên gia quốc tế nêu ra cần được nghiên cứu nghiêm túc để triển khai cụ thể. Vì vậy, đề nghị Bộ trưởng Bộ KH&ĐT và lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương lắng nghe những chia sẻ về kinh nghiệm và kiến thức quốc tế, những ý kiến nhận định, đề xuất của các chuyên gia quốc tế và trong nước, để tìm ra những cách làm phù hợp cho Việt Nam.

Ngọc Khanh