Vươn mình về phía biển...

Thu mua hải sản tại Cảng cá Lạch Hới.

Vùng biển Thanh Hóa có nguồn lợi hải sản phong phú và đa dạng với khoảng 426 loài thuộc 203 giống nằm trong 101 họ hải sản, chiếm 68,7% tổng số loài bắt gặp ở vùng biển Bắc bộ. Các loài hải sản ở vùng biển Thanh Hóa chủ yếu là: cá nục, bạc má, cá thu, cá mối, cá mòi, tôm, cua, ghẹ, các loài nhuyễn thể. Đặc biệt, khu vực biển Hòn Mê có các loài hải sản quý hiếm, giá trị kinh tế cao như: bào ngư, ốc đụn, ốc xà cừ, trai ngọc môi đen, trai ngọc môi vàng, mực nang, cá mú, cá hồng, cá chình, tôm he, hải sâm... Nằm bên bờ sóng thuộc Vịnh Bắc bộ, vùng biển Thanh Hóa có vị trí địa lý, kinh tế quan trọng, là con đường xuyên Á ra biển Đông nối với đường hàng hải quốc tế. Núi nhoài ra tận biển và có những dòng sông đổ ra biển lớn, hình thành nên những cửa lạch: Lạch Sung, Lạch Trường, Lạch Trào, Lạch Ghép và Lạch Bạng thuận lợi cho thuyền bè neo đậu, vươn khơi; có các hòn đảo tiêu biểu như hòn Nẹ, hòn Mê, vụng biển Nghi Sơn... Đây là những tiềm năng, lợi thế để tỉnh Thanh Hóa phát triển nghề biển, trong đó có lĩnh vực khai thác hải sản.

Thanh Hóa hiện có 6.555 chiếc tàu cá, trong đó tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên là 1.064 chiếc; có 8 cảng cá, trong đó có 3 cảng cá loại II là Hòa Lộc, Lạch Hới và Lạch Bạng; 4 khu neo đậu phục vụ cho tàu cá cập cảng, neo đậu tránh trú bão, với tổng sức chứa trên 2.000 tàu cá; hàng chục nghìn lao động nghề cá...

Những năm qua, với mong muốn mở rộng quy mô nghề, tăng sản lượng khai thác, giảm thiểu rủi ro, nhiều ngư dân trên địa bàn tỉnh đã mạnh dạn đóng mới tàu cá công suất lớn, đầu tư cải hoán, chủ động trang bị các thiết bị khai thác hải sản hiện đại. Nhiều tàu đã được trang bị các loại máy như máy dò cá, máy định vị, máy ra-đa, bộ đàm và các hệ thống máy móc phục vụ cho hoạt động bảo quản hải sản, thiết bị giám sát hành trình...

Hơn 20 năm gắn bó với nghề ngư, anh Lê Văn Tùng (38 tuổi), thôn Liên Minh, xã Hoằng Tiến, chủ tàu mang số hiệu TH-93144TS, công suất 420CV đã nếm trải đủ những dư vị mà công việc này mang đến. Tàu của gia đình anh chủ yếu đánh bắt thủy sản tại khu vực Vịnh Bắc bộ, mỗi chuyến đi kéo dài từ 7 - 12 ngày. Anh Tùng chia sẻ: “Nếu thuận lợi, bình quân mỗi chuyến ra khơi, tàu cá thu được khoảng từ 200 - 300 triệu đồng. Với nguồn thu ấy, gia đình tôi đủ trang trải chi phí nhiên liệu, đầu tư ngư lưới cụ và chi trả cho các thuyền viên mức lương từ 10 - 20 triệu đồng”. Ngoài hoạt động đánh bắt trên biển, gia đình anh còn có 2 cơ sở chuyên thu mua các loại thủy, hải sản tươi sống với quy mô khoảng 10 tấn/tháng, tạo việc làm cho khoảng 6 - 8 lao động địa phương, mức lương trung bình khoảng 6 triệu đồng/người/tháng. “Khó khăn thế nào chúng tôi cũng đoàn kết, động viên nhau quyết tâm vượt qua để giữ lấy nghề truyền thống của cha ông, giữ lấy kế sinh nhai đã nuôi sống những người ngư dân như chúng tôi bao đời qua”.

Đồng hành cùng với ngư dân vươn khơi, bám biển, bên cạnh sự quan tâm, tạo điều kiện, hỗ trợ của Trung ương, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều đề án, chính sách nhằm thúc đẩy hoạt động khai thác thủy sản phát triển theo hướng hiệu quả, bền vững như: Đề án phát triển thủy sản nhanh và bền vững gắn với bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; chính sách hỗ trợ mua thiết bị giám sát hành trình và phí thuê bao dịch vụ thiết bị giám sát hành trình cho chủ tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên; chính sách hỗ trợ tàu cá khai thác vùng biển xa... Đây cũng là điểm tựa vững vàng, góp phần cổ vũ, động viên ngư dân tiếp tục gắn bó với nghề, yên tâm hơn trong mỗi chuyến vươn khơi bám biển.

Song hành với đó, tỉnh Thanh Hóa đặc biệt chú trọng, quyết liệt triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm kiểm soát, hạn chế vi phạm khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, có ý nghĩa lâu dài đối với phát triển bền vững ngành thủy sản nói chung. Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng trong tỉnh đã tăng cường phương tiện, lực lượng mở các đợt cao điểm về tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên biển và phối hợp với chính quyền địa phương rà soát, xác minh và làm việc với các chủ tàu cá/người nhà chủ tàu có hành vi vi phạm và tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU. Kết quả đã phát hiện lập biên bản xử lý vi phạm hành chính 10 vụ/10 phương tiện, với tổng số tiền xử phạt gần 121 triệu đồng.

Sau nhiều nỗ lực, cố gắng, hoạt động khai thác hải sản của Thanh Hóa đã có những chuyển biến rõ nét, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế, bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Từ khai thác thủ công, quy mô nhỏ, mang tính tự phát, hoạt động khai thác đã được cơ cấu phù hợp với các vùng biển, tuyến biển, với môi trường tự nhiên, nguồn lợi hải sản. Sản lượng khai thác, giá trị thủy sản tăng, đời sống của lao động hoạt động trong lĩnh vực ngư nghiệp được nâng lên rõ rệt. 9 tháng năm 2025, sản lượng khai thác và nuôi trồng thủy sản ước đạt 166.452,01 tấn; đạt 77,06% kế hoạch cả năm, tăng 1,68% so với cùng kỳ; trong đó sản lượng khai thác là 106.012,01 tấn, đạt 75,7% kế hoạch, tăng 1,11% so với cùng kỳ.

Công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản được duy trì. Do đẩy mạnh tuyên truyền và tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm, nhận thức của ngư dân trong tỉnh về chống khai thác IUU đã có những chuyển biến tích cực. Việc thực hiện các quy định liên quan đến giám sát hành trình, khai báo thông tin trước khi cập cảng, ghi chép nhật ký khai thác... đã dần trở thành nền nếp trong hoạt động khai thác thủy sản.

Đề án phát triển thủy sản nhanh và bền vững gắn với bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 do UBND tỉnh Thanh Hóa phê duyệt tại Quyết định số 1913/QĐ-UBND ngày 5/6/2023 nêu rõ quan điểm: phát huy tiềm năng, lợi thế, phát triển lĩnh vực thủy sản nhanh và bền vững, kết hợp chặt chẽ với nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển, góp phần thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Phát triển thủy sản phải bảo đảm hài hòa giữa bảo tồn và phát triển...

Mục tiêu cụ thế đến năm 2030, tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm ngành thủy sản bình quân hàng năm giai đoạn 2026-2030 đạt 6%/năm trở lên. Giá trị sản xuất thủy sản ước đạt 11.100 tỷ đồng; giá trị xuất khẩu thủy sản ước đạt 145 triệu USD. Tổng sản lượng thủy sản ước đạt 215.000 tấn; trong đó: sản lượng khai thác thủy sản 145.000 tấn, sản lượng nuôi trồng thủy sản 70.000 tấn. Tổng số tàu thuyền khai thác vùng khơi phấn đấu đạt 1.331 chiếc; sản lượng khai thác thủy sản vùng khơi ước đạt 93.000 tấn...

Tầm nhìn đến năm 2045, xây dựng ngành thủy sản tỉnh Thanh Hóa trở thành ngành kinh tế thương mại hiện đại, bền vững, giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu ngành kinh tế nông nghiệp và kinh tế biển, có đóng góp lớn vào nền kinh tế của tỉnh; có trình độ quản lý, khoa học công nghệ tiên tiến; cơ sở hạ tầng đồng bộ, lưỡng dụng, vừa phục vụ phát triển kinh tế, vừa phục vụ quốc phòng; các lực lượng bảo vệ chấp pháp trên biển được xây dựng chính quy, hiện đại đáp ứng yêu cầu tình hình giữ vững độc lập, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Để hiện thực hóa mục tiêu ấy, thời gian tới, tỉnh Thanh Hóa cần tiếp tục thực hiện hiệu quả tái cơ cấu ngành thủy sản theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng, khuyến khích ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật trong khai thác thủy sản; tăng cường tổ chức các lớp tập huấn tuyên truyền, phổ biến đến cộng đồng ngư dân các quy định về đảm bảo an toàn cho người và tàu cá, nâng cao ý thức, trách nhiệm chấp hành các chủ trương, chính sách, pháp luật về khai thác thủy sản, đặc biệt là khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Bài và ảnh: Thanh Quân