Xanh hóa ngành hóa chất là yêu cầu tất yếu

Nhiều chính sách xanh hóa ngành hóa chất

Phát biểu tại Hội thảo “Xanh hóa ngành hóa chất, phân bón: Vấn đề đặt ra trong thực tiễn và giải pháp thực hiện” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức vào chiều 25/12, ông Phạm Huy Nam Sơn - Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) cho biết: Ngành công nghiệp hóa chất là ngành công nghiệp nền tảng, cung cấp nguyên liệu đầu vào quan trọng cho nhiều lĩnh vực của nền kinh tế.

"Tuy nhiên, đây cũng là ngành tiềm ẩn nguy cơ tác động đến môi trường và sức khỏe con người nếu không được quản lý và phát triển theo hướng an toàn, bền vững.Do đó, xanh hóa ngành hóa chất vừa là yêu cầu tất yếu, vừa là nhiệm vụ lâu dài” - ông Phạm Huy Nam Sơn nêu rõ.

Ông Phạm Huy Nam Sơn - Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) phát biểu tại sự kiện. Ảnh: NH

Cũng theo đại diện Cục Hóa chất (Bộ Công Thương), thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng. Các chính sách này liên quan trực tiếp đến xanh hóa ngành công nghiệp nói chung và ngành hóa chất nói riêng.

Đơn cử như: Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã xác định rõ: “Chủ động thích ứng có hiệu quả với biến đổi khí hậu, quản lý, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả và bền vững tài nguyên; lấy bảo vệ môi trường sống và sức khỏe nhân dân làm mục tiêu hàng đầu; kiên quyết loại bỏ những dự án gây ô nhiễm môi trường, bảo đảm chất lượng môi trường sống, bảo vệ đa dạng sinh học và hệ sinh thái; xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường”. Đây là định hướng xuyên suốt, mang tính chiến lược lâu dài đối với quá trình phát triển các ngành công nghiệp.

Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã xác định, nội dung cốt lõi của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa giai đoạn 2021 - 2030 là thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong các ngành, lĩnh vực.

Cùng với đó, ngày 1/10/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1658/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050. Chiến lược đặt ra mục tiêu, chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh hóa các ngành kinh tế, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và năng lượng để nâng cao chất lượng tăng trưởng, phát huy lợi thế cạnh tranh và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Nhận thức được vai trò quan trọng của việc xanh hóa ngành hóa chất, ngay từ năm 2017, Cục Hóa chất đã phối hợp với Chương trình phát triển Liên hợp quốc (UNDP) triển khai thực hiện Dự án “Áp dụng hóa học xanh tại Việt Nam để hỗ trợ phát triển xanh và giảm thiểu việc sử dụng và làm phát thải POPs và các hóa chất nguy hại”. Dự án đã giới thiệu các nguyên tắc hóa học xanh và những ứng dụng của hóa học xanh tới cộng đồng doanh nghiệp sản xuất hóa chất tại Việt Nam.

Đặc biệt, theo ông Phạm Huy Nam Sơn, Luật Hóa chất năm 2025 được Quốc hội thông qua vào tháng 6/2025 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 tiếp tục tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc thúc đẩy phát triển ngành hóa chất theo hướng an toàn, bền vững, khuyến khích hóa học xanh và kinh tế tuần hoàn.

Theo đó, các dự án sản xuất hydro, amoniac được sản xuất bằng nguồn năng lượng tái tạo; dự án đầu tư khu công nghiệp chuyên ngành hóa chất; dự án đầu tư tổ hợp công trình hóa chất được xác định thuộc lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm và được hưởng các hình thức ưu đãi và hỗ trợ đầu tư đặc biệt, nếu đáp ứng quy mô vốn đầu tư, tiến độ giải ngân theo quy định của Chính phủ.

Luật Hóa chất 2025 cũng yêu cầu, áp dụng các nguyên tắc hóa học xanh trong thiết kế, lựa chọn công nghệ, thiết bị, quy trình sản xuất, sử dụng và thải bỏ hóa chất. Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam xanh hóa ngành hóa chất.

Hội thảo diễn ra vào chiều 25/12, tại Hà Nội. Ảnh: NH

Chủ động phối hợp, hóa giải thách thức

Có thể nói, xanh hóa ngành hóa chất, phân bón đang được đánh giá là yêu cầu tất yếu, nhiệm vụ lâu dài của Việt Nam, nhằm hướng đến mục tiêu tăng trưởng xanh. Tuy nhiên, ông Phạm Huy Nam Sơn cho rằng, quá trình xanh hóa ngành hóa chất hiện nay vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức.

Cụ thể, đại diện Cục Hóa chất đã chỉ ra 4 thách thức trong quá trình xanh hóa ngành công nghiệp hóa chất, bao gồm: Một là, chi phí đầu tư cho công nghệ xanh, công nghệ sạch còn cao, trong khi đa số doanh nghiệp hóa chất Việt Nam có quy mô vừa và nhỏ, tiềm lực tài chính còn hạn chế, khả năng tiếp cận nguồn vốn dài hạn còn khó khăn.

Hai là, trình độ công nghệ và năng lực quản lý của một bộ phận doanh nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu, việc đổi mới công nghệ còn chậm, phụ thuộc nhiều vào công nghệ nhập khẩu, chưa làm chủ được các giải pháp công nghệ xanh cốt lõi.

Ba là, nhận thức về hóa học xanh và phát triển bền vững trong một số doanh nghiệp còn chưa đầy đủ về lợi ích kinh tế, môi trường và thương hiệu trong dài hạn.

Bốn là, cơ chế, chính sách hỗ trợ, khuyến khích xanh hóa mặc dù đã được quan tâm nhưng vẫn cần tiếp tục hoàn thiện, đồng bộ hơn nữa, đặc biệt là các chính sách về tín dụng xanh, ưu đãi thuế, hỗ trợ đổi mới công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực.

Để hóa giải những thách thức trên, đại diện Cục Hóa chất cho biết, Cục Hóa chất sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với VCCI, các bộ, ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp để hoàn thiện thể chế, tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ, thúc đẩy hợp tác quốc tế, hướng tới mục tiêu xây dựng ngành hóa chất Việt Nam phát triển theo hướng xanh, an toàn và bền vững.

Nguyễn Hòa