Xây dựng hành lang pháp lý đủ mạnh để ngành công nghiệp hỗ trợ 'xé rào'

Chia sẻ tại sự kiện "Xúc tiến Đầu tư Công nghiệp Hỗ trợ 2025" do Bộ Công thương và Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam (VASI) chỉ đạo, ông Nguyễn Quốc Khánh, Chủ tịch HĐQT DTJ Group nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của CNHT của một số quốc gia trên thế giới, trong đó Nhật Bản, với triết lý "Monozukuri" (tinh thần sản xuất thủ công), đã xây dựng một hệ thống nhà cung cấp vững chắc từ hàng trăm nghìn doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Tương tự, Hàn Quốc đã vươn lên trở thành cường quốc công nghiệp G20 nhờ chính sách ưu tiên phát triển CNHT trong các ngành then chốt như thép và điện tử. Những ví dụ này là minh chứng rõ ràng cho thấy một nền CNHT vững mạnh chính là bệ phóng cho sự tự chủ và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Các chuyên gia kiến nghị cần có khung pháp lý đủ mạnh để thúc đẩy, phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam. Ảnh: PV

Tại Việt Nam, Chính phủ đã có những cam kết mạnh mẽ để hỗ trợ ngành này. Theo ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Công nghiệp, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), Nghị định 205/2025/NĐ-CP được xem là một "cú hích chính sách chiến lược". Nghị định 205 không chỉ đặt nền tảng pháp lý cho ngành mà còn cụ thể hóa các chính sách hỗ trợ. Đáng chú ý, các doanh nghiệp nghiên cứu, đổi mới công nghệ có thể được hỗ trợ tới 70% chi phí.

Ngoài ra, chính sách đào tạo nguồn nhân lực cũng được mở rộng, bao gồm cả giảng viên và sinh viên xuất sắc, thể hiện một tầm nhìn toàn diện và sự đồng hành của Nhà nước. Đặc biệt, thủ tục hành chính được đơn giản hóa tối đa khi cho phép nộp hồ sơ ưu đãi trực tuyến và tăng cường phân cấp cho chính quyền địa phương, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhà đầu tư. Đây là bước đi chiến lược nhằm xây dựng một hệ sinh thái CNHT hiện đại, đủ sức cạnh tranh và hội nhập quốc tế.

Mặc dù có những cam kết và chính sách hỗ trợ, nhưng Giáo sư Phan Đăng Tuất, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam (VASI), lại chỉ ra "điểm nghẽn" lớn nhất cản trở sự phát triển của ngành đó là sự thiếu vắng một luật riêng.

Giáo sư Phan Đăng Tuất phân tích các văn bản hiện hành như Nghị định vẫn nằm dưới các luật khác nhau như Luật Đầu tư, Luật Tài chính, Luật Doanh nghiệp,.... Điều này tạo ra độ "vênh" về pháp lý, khiến các chính sách ưu đãi khó đi vào thực tế. Ông cũng dẫn chứng lại câu chuyện một doanh nghiệp, dù đã được Bộ Công Thương công nhận là doanh nghiệp CNHT và được giới thiệu vay vốn ưu đãi, nhưng vẫn bị ngành thuế và ngân hàng từ chối vì "chưa có hướng dẫn", khiến chính sách của Nhà nước gần như không thể tiếp cận. Giáo sư Phan Đăng Tuất nhấn mạnh cần có luật riêng về CNHT và luật này phải đủ mạnh để tạo ra một hành lang pháp lý ưu tiên, gỡ bỏ mọi rào cản hành chính.

Ở khía cạnh pháp lý, luật sư Trương Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế Hiệp hội Bất động sản Việt Nam đã nhấn mạnh sự cần thiết của một hành lang pháp lý minh bạch, ổn định và dễ dự đoán. Các chính sách ưu đãi thuế, mô hình hợp tác đầu tư rõ ràng sẽ là “tấm khiên” bảo vệ doanh nghiệp, đồng thời khuyến khích sự tham gia tích cực của cả doanh nghiệp trong nước và quốc tế.

Dù còn nhiều rào cản, các doanh nghiệp CNHT Việt Nam vẫn đang nỗ lực và đạt được những thành tựu đáng khích lệ. Ông Quý Thắng, Giám đốc Công ty Kim Long, chia sẻ rằng doanh nghiệp Việt giờ đây đã có thể sản xuất được những linh kiện phức tạp cho ngành ô tô và điện tử, những sản phẩm mà trước đây ít ai nghĩ rằng chúng ta có thể làm được. Ông nhấn mạnh rằng chính sách giảm thuế VAT cho các thiết bị công nghệ cao nhập khẩu đã hỗ trợ đáng kể, nhưng sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp phải phụ thuộc vào sự chủ động đổi mới, sáng tạo. "Nếu mình không tự vươn lên, không tự đổi mới, không làm được những sản phẩm cao cấp và khó, thì doanh nghiệp Việt Nam sẽ dần không có việc", ông Thắng thẳng thắn chia sẻ.

Tuy nhiên, ông Thắng cũng chỉ ra những khó khăn cố hữu mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang đối mặt, đó là vấn đề về mặt bằng và nguồn vốn. Các doanh nghiệp mới thành lập thường có quy mô nhỏ, thiếu tài sản đảm bảo, do đó rất cần sự hỗ trợ của Nhà nước về hai khía cạnh này.

Các chuyên gia đánh giá, để CNHT thực sự trở thành động lực cho nền kinh tế, cần có sự kết hợp hài hòa giữa hành lang pháp lý đủ mạnh, chính sách hỗ trợ hiệu quả, và sự tự vươn lên của chính các doanh nghiệp. Cùng với đó, khi có luật riêng về CNHT, các chính sách ưu đãi mới có thể được thực thi một cách đồng bộ và thông suốt, giúp doanh nghiệp vượt qua những khó khăn, phát triển bền vững và đóng góp vào sự thịnh vượng chung của đất nước.

Tường Vy