Xây dựng trung tâm tài chính tại Việt Nam: Không phải lập xong là 'vốn ào ào chảy đến'

Ngày 16/4, chia sẻ tại sự kiện “Kinh nghiệm quốc tế và vai trò hệ thống ngân hàng trong trung tâm tài chính”, ông Richard D. McClellan, chuyên gia kinh tế, cố vấn độc lập chuyên về chính sách kinh tế, phát triển khu vực tài chính và chiến lược đầu tư, khẳng định trung tâm tài chính đóng vai trò chiến lược then chốt đối với một quốc gia. Bởi nó không chỉ là một vị trí địa lý hay cơ sở hạ tầng, mà là sự hội tụ của nhiều yếu tố quan trọng, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế toàn diện.

Cụ thể, trung tâm tài chính thúc đẩy đổi mới thông qua việc ứng dụng công nghệ tài chính (Fintech) và tài chính bền vững. Đây là yếu tố then chốt để một quốc gia bắt kịp xu hướng phát triển của thế giới và tạo ra lợi thế cạnh tranh.

"Sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ trong khu vực như Jakarta, Kuala Lumpur và Bangkok, cùng với nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình, đòi hỏi Việt Nam phải hành động nhanh chóng. Các tiêu chuẩn toàn cầu ngày càng khắt khe từ FATF/OECD, cùng với thời gian cần thiết cho quá trình cải cách, nhấn mạnh sự cấp bách của việc triển khai ngay lập tức. Việc chậm trễ không chỉ ảnh hưởng đến khả năng thu hút vốn đầu tư trong tương lai, mà còn đe dọa nền tảng tăng trưởng dài hạn của Việt Nam”, ông Richard D. McClellan cảnh báo.

Các chuyên gia góp ý tại Hội thảo "Kinh nghiệm quốc tế và vai trò hệ thống ngân hàng trong trung tâm tài chính" ngày 16/4.

Đồng thời, trung tâm tài chính là "nam châm" thu hút nhân tài có trình độ cao và các công ty toàn cầu; lực lượng lao động có kỹ năng cao được tiếp xúc với môi trường làm việc quốc tế, tạo điều kiện cho việc chuyển giao kiến thức và nâng cao năng lực trong nước.

Không chỉ vậy, trung tâm tài chính góp phần tăng cường "quyền lực mềm" của khu vực, khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Thị trường toàn cầu xem trung tâm tài chính quốc tế là điểm vào quan trọng để tiếp cận thị trường ASEAN, đồng thời tạo dựng niềm tin với các đối tác thông qua trọng tài và các cơ chế pháp lý minh bạch.

Do đó, chuyên gia này cho rằng thành lập trung tâm tài chính quốc tế không phải chuyện nên làm hay không, mà là vấn đề bắt buộc phải làm. Tuy nhiên, dòng vốn sẽ không tự nhiên "ào ào chảy đến" khi Việt Nam tuyên bố thành lập trung tâm tài chính quốc tế. Để các nhà đầu tư rót vốn vào Việt Nam thì cần làm rất nhiều việc.

Trên thế giới, mỗi trung tâm tài chính quốc tế được thiết kế để thu hút các loại vốn khác nhau. Đơn cử, trung tâm tài chính quốc tế Singapore tập trung vào giao dịch ngoại hối và quản lý tài sản với chính sách mở cửa. Trung tâm tài chính quốc tế Dubai thu hút tài sản cá nhân và quỹ đầu tư qua ưu đãi thuế và luật pháp. Trung tâm tài quốc tế tại London, với đặc trưng là thị trường tài chính lâu đời lại là trung tâm của ngân hàng toàn cầu và giao dịch phái sinh phức tạp…

Vì vậy, đầu tiên là Việt Nam cần xác định muốn tập trung thu hút nguồn vốn nào để có chính sách phù hợp. Tiếp theo đó, cần tạo được hành lang pháp lý ưu đãi cho nhà đầu tư (về chu chuyển dòng vốn thuận lợi, không hạn chế quyền sở hữu, về chính sách thu hút nhân tài...). Với nhà đầu tư, điều quan trọng nhất là hành lang pháp lý phải "dễ đoán" và nhất quán.

Chia sẻ thêm về thu hút các nhà đầu tư trên thế giới tham gia vào Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, bà Lê Thị Thùy Vân, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, Bộ Tài chính cho rằng nếu chúng ta muốn xây dựng trung tâm tài chính quốc tế cạnh tranh được với các trung tâm tài chính quốc tế hiện có trong khu vực, cần quan tâm đến chỉ số đánh giá xếp hạng trung tâm tài chính (GFCI) theo 5 tiêu chí: Môi trường kinh doanh và thuế, nguồn nhân lực, kết cấu hạ tầng, phát triển thị trường tài chính, danh tiếng…

Các yếu tố thuận lợi để xây dựng trung tâm tài chính quốc tế ở Việt Nam đó là vị trí địa lý chiến lược, hội nhập kinh tế sâu rộng. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang tích cực cải thiện thể chế, pháp lý, môi trường đầu tư; kinh tế vĩ mô ổn định. Ở TP.HCM cũng đã có các thiết chế thị trường tài chính hiện đại, kinh tế năng động, thành phố này vào danh sách đánh giá GFCI từ năm 2022.

Tuy nhiên, cũng có những thách thức nhất định. Đơn cử như về hạ tầng và thể chế, hạ tầng kinh tế - xã hội có đóng góp tích cực nhưng còn thiếu đồng bộ, giao thông quá tải, mất cân đối giữa các loại hình vận tải. Bên cạnh đó, khung pháp lý chưa đáp ứng chuẩn quốc tế, thiếu quy định về giao dịch xuyên biên giới, bảo vệ nhà đầu tư.

Theo đại diện Bộ Tài chính, việc đầu tiên khi muốn xây dựng trung tâm tài chính quốc tế đó là cần hoàn thiện thể chế linh hoạt, hiện đại. Cụ thể, xây dựng khung pháp lý minh bạch, phù hợp thông lệ quốc tế, cho phép thử nghiệm mô hình mới như fintech, nền tảng số. Đồng thời, áp dụng mô hình sandbox như Singapore với quy trình cấp phép nhanh và bảo vệ nhà đầu tư tốt. Song song với đó là tăng cường giám sát rủi ro theo tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo sự ổn định và minh bạch thị trường.

Cùng với đó là phát triển hạ tầng tài chính và công nghệ; có chính sách miễn/giảm thuế cho tổ chức, cá nhân hoạt động tại trung tâm tài chính quốc tế; đơn giản hóa thủ tục hành chính, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao…

Ông Nguyễn Đức Long, Cục trưởng Cục An toàn các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho rằng hiện nay, việc thành lập trung tâm tài chính tại Việt Nam còn khó và khác biệt hơn với các nước không chỉ ở quy mô dân số, địa lý… mà còn khác biệt về khung pháp lý.

Chúng ta có quy định chặt chẽ để đảm bảo an toàn kinh tế vĩ mô. Đơn cử như về quy định giao dịch vốn, tự do hóa dòng vốn là một điều kiện lớn để thành lập trung tâm tài chính nhưng Việt Nam đang có quy định chặt chẽ. Việc mở thêm định chế tài chính, ngân hàng thương mại rất chặt chẽ.

Do đó, làm sao để tạo ra một khung pháp lý đảm bảo trung tâm tài chính hoạt động hiệu quả nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn kinh tế vĩ mô là một bài toán khó.

Theo ông, trong trung tâm tài chính quốc tế, hoạt động ngân hàng truyền thống sẽ không nhiều mà sẽ hướng về các hoạt động ngân hàng mới, theo thông lệ quốc tế. Đi kèm như vậy, việc quản lý an toàn hoạt động cũng được đặt ra…

Đề cập đến một số nhiệm vụ khi muốn xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, ThS. Lưu Ánh Nguyệt, Phó Trưởng Ban Phát triển Thị trường Tài chính, Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính (Bộ Tài chính), nêu quan điểm: Liên quan đến chính sách thuế, cần miễn/giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân cho tổ chức, cá nhân hoạt động tại trung tâm tài chính quốc tế.

Bên cạnh đó, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thiểu thủ tục đăng ký, cấp phép cho tổ chức tài chính nước ngoài; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hợp tác với các đại học, viện nghiên cứu để đào tạo chuyên sâu về tài chính, công nghệ, phân tích dữ liệu…

Ngoài ra, cần thu hút chuyên gia quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính, fintech; áp dụng chính sách visa đặc biệt cho nhân tài toàn cầu hoạt động trong lĩnh vực tài chính số.

Thanh Hoa