Xe điện đã qua sử dụng được thế hệ trẻ Trung Quốc săn tìm

Tháng 4/2024, Xu Ming, một cư dân Bắc Kinh, đã quyết định bán chiếc Tesla Model Y mà anh mua cách đây 3 năm với giá gần 260.000 Nhân dân tệ (36.570 USD). Bây giờ anh muốn đổi nó sang một chiếc SUV chạy điện lớn hơn. Tuy nhiên, sau khi nhận được nhiều lời tư vấn, Xu phát hiện ra chiếc xe của mình đã mất giá đáng kể, giảm xuống chỉ còn chưa đến một nửa giá trị ban đầu, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng.

Ban đầu có ý định mua một chiếc ô tô mới, Xu đã chuyển sự chú ý sang sàn giao dịch ô tô cũ. Trong khi đó, hai người bạn của anh cũng đang tìm mua chiếc ô tô đầu tiên của họ. Tất cả họ đều đồng ý mua một chiếc NEV nhưng lại bị chia rẽ về việc nên mua một chiếc mới hay đã qua sử dụng.

Xe năng lượng mới đề cập đến nhiều loại phương tiện được cung cấp năng lượng từ các nguồn năng lượng thay thế, bao gồm cả xe điện. Xe điện đặc biệt đề cập đến các phương tiện sử dụng điện, thường được lưu trữ trong pin sạc. EV có thể được coi là một tập hợp con của NEV.

Nhiều người tiêu dùng tin rằng mua một chiếc ô tô mới sẽ mang lại những công nghệ và trải nghiệm mới nhất. Tuy nhiên, việc lặp lại nhanh chóng có nghĩa là xe mới thường mất giá đáng kể ngay sau khi mua.

Xu hướng này được thể hiện rõ ràng trên thị trường. Theo Hiệp hội Đại lý Ô tô Trung Quốc, vào tháng 3 năm 2024, tổng cộng 91.500 chiếc NEV đã qua sử dụng đã được giao dịch trên toàn quốc, tăng 41,4% so với tháng 2 và tăng 63,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Dữ liệu từ Guazi, một nền tảng ô tô cũ của Trung Quốc cho thấy giới trẻ ngày càng trở thành đối tượng mua chính của những chiếc NEV đã qua sử dụng. Hiệu quả về chi phí, lợi tức đầu tư và mong muốn trải nghiệm những điều mới là những yếu tố thúc đẩy sự chấp nhận và áp dụng này.

Chiếc xe đầu tiên của giới trẻ

Những người trẻ tuổi và tầng lớp trung lưu mới ở Trung Quốc tạo thành cơ sở người dùng chính cho NEV của đất nước tỷ dân. So với ô tô chạy xăng truyền thống, người tiêu dùng NEV trẻ hơn, đặc biệt là những người dưới 35 tuổi, tò mò về công nghệ và trải nghiệm mới sẵn sàng trả giá cao cho chúng.

Chen Yuan thuộc thế hệ 9x đang làm việc tại Trung tâm Thương mại Thế giới Bắc Kinh, cho biết: “Chiếc ô tô đầu tiên của tôi có thể không phải là Xiaomi SU7, nhưng nó chắc chắn sẽ là một phương tiện sử dụng năng lượng mới”. Chen thích trượt ván, sử dụng thành thạo máy bay không người lái và đang cân nhắc mua một chiếc ô tô để đi lại.

Bên cạnh chi phí sạc thấp, thiết kế, màn hình lớn, khả năng tăng tốc và trí thông minh của NEV thu hút sự chú ý của giới trẻ Trung Quốc. Các báo cáo cho thấy giới trẻ và công nhân cổ trắng thích mua NEV hơn. Tesla, Xiaomi và Nio đã nhiều lần chứng minh điều này.

Chen nói: “Thế hệ của chúng tôi đã rất ngạc nhiên trước Tesla khi nó vào Trung Quốc, điều này đã mở mang đầu óc của chúng tôi đến những hiểu biết mới về ô tô. Khi chúng tôi lớn lên, sự phát triển mạnh mẽ của các thương hiệu nội địa khiến sự lựa chọn của chúng tôi trở nên đa dạng hơn”.

Chen tin rằng NEV cũng có thuộc tính xã hội. Anh nói: “Bạn có thể ngưỡng mộ những chiếc xe truyền thống sang trọng nhưng nhiều chiếc NEV khiến bạn muốn đăng về chúng trên mạng xã hội để khoe bạn bè hơn”.

Trong nửa đầu tháng 4/2024, tỷ lệ thâm nhập của xe NEV tại Trung Quốc lần đầu tiên vượt quá 50%, vượt qua xe chạy xăng và hình thành cơ cấu thị trường song song.

Ngược lại với nhận thức chung, giới trẻ không chỉ nhấn mạnh đến chất lượng cuộc sống mà còn cả hiệu quả chi phí và lợi tức đầu tư. Xe sang không phải là lựa chọn hàng đầu của thế hệ mới nổi. Với họ, mua ô tô không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là một khoản đầu tư.

Khấu hao NEV và động lực thị trường

Trong thời kỳ công nghệ NEV được lặp lại nhanh chóng, mọi người thích thay đổi ô tô sau mỗi 3 - 4 năm. Khi bán xe, họ thường phải đối mặt với tình trạng giảm giá đáng kể. Vì vậy, mọi người đều cân nhắc làm thế nào để duy trì giá trị cho chiếc xe của mình.

Guazi tính toán tỷ lệ giữ xe dựa trên loại công suất của chúng. Vào tháng 4 năm 2024, những chiếc NEV đã qua sử dụng không chỉ có tỷ lệ giữ chân thấp hơn mà còn phải chịu mức giảm giá cao hơn 10% so với xe xăng trong năm đầu tiên sở hữu. Từ tháng 1 đến tháng 4, tỷ lệ giữ lại trung bình của những chiếc NEV đã qua sử dụng trong một, hai và ba năm sở hữu lần lượt là 60%, 51% và 43%, tương đương với mức giảm giá 50% trong hai năm.

Tỷ lệ duy trì thấp của NEV là do một số yếu tố. Công nghệ mới mang lại phí bảo hiểm cao, khiến xe đã qua sử dụng khó giữ được giá trị. Mối lo ngại về sự xuống cấp của pin được tăng lên trong giá cả. Trợ cấp cũng có thể dẫn đến giảm tỷ lệ duy trì danh nghĩa.

Ngoài ra, chiến lược định giá cho ô tô mới tác động đáng kể đến giá trị của ô tô đã qua sử dụng. Với việc ra mắt các mẫu xe mới hàng năm, những tiến bộ công nghệ và giá thành pin giảm, các nhà sản xuất ô tô thường áp dụng các biện pháp giảm giá để mở rộng thị phần. Tuy nhiên, việc giảm giá này gây ra phản ứng dây chuyền trên thị trường ô tô đã qua sử dụng, khiến ngay cả những chiếc ô tô đã qua sử dụng hoạt động tốt cũng trở nên kém cạnh tranh hơn nếu giá của chúng cao hơn các mẫu mới sau khi giảm giá.

Lựa chọn ổn định, giữ giá trị

Ngược lại, những chiếc NEV đã qua sử dụng lại trở thành một lựa chọn tốt hơn. Khi giá của một chiếc NEV đã qua sử dụng đạt đến một ngưỡng nhất định, nó có xu hướng ổn định trong một thời gian dài.

Mối quan tâm của chủ sở hữu ô tô mới có thể được coi là cơ hội cho người mua ô tô đã qua sử dụng, trong khi NEV có tỷ lệ giữ chân thấp nhưng lại mang đến cơ hội mua hàng độc đáo cho người mua ô tô cũ.

Theo dữ liệu từ Guazi, giá của một chiếc Li One đã qua sử dụng giảm xuống 55% so với giá ban đầu vào năm thứ ba nhưng chậm lại đáng kể vào năm thứ tư, giữ lại 49% giá ban đầu và vẫn giữ nguyên 44% vào năm thứ năm. Đường cong giá tương tự áp dụng cho các mẫu xe như Model Y của Tesla, Xpeng P7 và Leapmotor T03.

Là một khoản đầu tư, NEV đã qua sử dụng thân thiện hơn và tiết kiệm chi phí hơn cho giới trẻ. Theo Guazi, những người trẻ tuổi có thể trải nghiệm các mẫu xe NEV khác nhau mỗi năm trong ba năm với giá của một chiếc xe cũ. Ví dụ: với 220.000 Nhân dân tệ (30.940 USD), người ta có thể dùng thử tất cả các mẫu Nio hiện tại trong vòng ba năm bằng cách đổi xe hàng năm.

Cách tiếp cận này phù hợp với thói quen tiêu dùng và mong muốn không ngừng thử nghiệm những điều mới của giới trẻ.

Xiao Chen, một người làm nghề tự do ở Thượng Hải, cho biết: “Tôi mua một chiếc ô tô điện đã qua sử dụng để bắt đầu công việc kinh doanh của riêng mình”. Xiao rời một công ty internet vào năm 2022 và bắt đầu nhận đơn đặt hàng trên các nhóm WeChat vào mùa hè năm ngoái, cung cấp các dịch vụ như cho thú cưng ăn và tưới cây. Cô tính toán rằng một chiếc NEV đã qua sử dụng loại tốt sẽ có giá dưới 100.000 Nhân dân tệ (14.060 USD) và ngay cả khi cô lái xe 200 km mỗi ngày, chi phí sạc cũng chỉ vài chục Nhân dân tệ so với ô tô chạy xăng truyền thống, vì chi phí xăng đều cao hơn gấp mười lần.

Quan trọng hơn, lợi thế về giá của những chiếc NEV đã qua sử dụng không làm giảm hiệu suất và độ tin cậy. Ba thành phần chính của NEV bao gồm pin, động cơ và điều khiển điện tử có độ hao mòn vật lý thấp hơn so với ô tô chạy xăng truyền thống, mang lại lợi thế đáng kể về độ bền. Những tiến bộ trong công nghệ pin và giảm chi phí cũng đã làm giảm bớt những lo ngại về phạm vi hoạt động và chi phí thay thế pin.

Do đó, ngay cả trong những điều kiện tương tự, người sử dụng xe NEV đã qua sử dụng có thể có được trải nghiệm lái gần giống với một chiếc ô tô mới so với người sử dụng ô tô chạy xăng đã qua sử dụng. Hơn nữa, tỷ lệ giữ chân nhìn chung thấp hơn sẽ cải thiện khả năng người tiêu dùng nhận được giá trị tốt hơn cho số tiền họ bỏ ra.

Vì vậy, việc mua một chiếc NEV đã qua sử dụng thể hiện xu hướng tiêu dùng tăng nhanh trong giới trẻ Trung Quốc. Nó ngày càng giống thiết bị điện tử tiêu dùng, cho phép những người trẻ có khả năng tài chính hạn chế hơn có thể tận hưởng trải nghiệm và giá trị gia tăng khi sở hữu ô tô.

Sự cần thiết phải xây dựng tiêu chuẩn ngành

Tuy nhiên, một số người vẫn còn lo ngại về những chiếc NEV đã qua sử dụng. Sau nhiều thập kỷ phát triển, ô tô chạy xăng đã trở thành một ngành công nghiệp được nhiều người hiểu rõ. Bất kỳ người lái xe có kinh nghiệm nào cũng có thể đánh giá tình trạng cơ bản của ô tô bằng cách lắng nghe động cơ và quan sát trạng thái lái của nó. Với máy đo độ dày sơn, các khuyết tật lớn hơn cũng có thể được xác định một cách độc lập.

Nhưng trong lĩnh vực NEV, trải nghiệm của những “bàn tay cũ” này đã trở nên lỗi thời. Gần đây, nhiều chủ đại lý NEV cũ phàn nàn việc kinh doanh quá khó khăn. Một lý do là sự thua lỗ do giá xe bị tồn kho giảm, có thể làm mất đi lợi nhuận của hai năm chỉ trong vài tháng. Vấn đề lớn hơn là không có tiêu chuẩn quốc gia hoặc tiêu chuẩn ngành được công nhận nào về định giá, kiểm tra và bảo đảm đối với xe NEV đã qua sử dụng. Đặc điểm độc đáo của ô tô đã qua sử dụng là giá cả khác nhau và tình trạng không đạt tiêu chuẩn làm cho dịch vụ kiểm tra và hậu mãi trở nên đặc biệt quan trọng.

Ví dụ, vấn đề này có thể được giải quyết bằng cách áp dụng chiến lược “nhanh vào, nhanh ra” cho những chiếc NEV đã qua sử dụng, trong đó những chiếc xe mới mua sẽ được bán trong vòng một tuần và giá cả dựa trên xu hướng thị trường.

Nhưng các bước kiểm tra, đảm bảo không thể chỉ được giải quyết thông qua hoạt động kinh doanh. Chu kỳ bán hàng bị rút ngắn khiến người tiêu dùng khó hiểu rõ hơn về tình trạng xe, tạo ra một vòng luẩn quẩn. Để tránh mất giá, đại lý cần bán nhanh, nhưng việc bán nhanh lại cản trở việc giải quyết vấn đề kiểm tra xe và hậu mãi không đạt tiêu chuẩn.

Làm thế nào chu kỳ này có thể bị phá vỡ? Định luật Parkinson cho thấy tầm quan trọng và độ phức tạp của một nhiệm vụ tăng tỷ lệ thuận với thời gian được phân bổ để hoàn thành nó. Vì vậy, khi không tìm được câu trả lời thì cần có một góc nhìn khác.

Ví dụ, quy mô có thể giải quyết những cân nhắc về giá, còn hiệu quả và không gian có thể giải quyết những cân nhắc về thời gian. Việc lấp đầy khoảng trống thông tin có thể tăng tốc khung thời gian nhận dạng.

Trong lĩnh vực xe NEV đã qua sử dụng, các nền tảng lớn như Guazi, nhờ có lượng thông tin và tài nguyên về xe khổng lồ nên có lợi thế cố hữu về giá. Ví dụ: Guazi có hơn 10.000 chiếc NEV đã qua sử dụng được rao bán, trong đó có hơn 600 chiếc Model 3 của Tesla. Điều này tương đương với việc tập hợp hàng trăm đại lý để bán công khai và d báo giá, sử dụng cơ chế thị trường để đưa ra giá cả hợp lý hơn.

Hơn nữa, với nhiều kênh ngoại tuyến và hệ thống hậu cần toàn diện, các nền tảng lớn như Guazi có thể tiết kiệm thời gian ở các bước khác và dành nhiều thời gian hơn cho người dùng. Ví dụ: Guazi cung cấp dịch vụ lái thử bảy ngày cho phép người dùng trải nghiệm kỹ lưỡng chiếc xe. Một nghiên cứu của Guazi thực hiện vào năm 2023 cho thấy những người đánh giá chuyên nghiệp có thể xác định khoảng 83% các vấn đề liên quan đến ô tô thông qua kiểm tra tĩnh, trong khi người dùng có thể tìm thấy khoảng 17% thông qua lái thử động trong vòng bảy ngày. Dịch vụ này cho phép người dùng hiểu rõ hơn về chiếc xe, đặc biệt là mối quan tâm về phạm vi sử dụng pin mà người mua NEV mới quan tâm nhất cho dù việc kiểm tra pin và ước tính phạm vi hoạt động có nâng cao đến đâu, chúng cũng không thể thay thế độ chính xác của việc lái xe thực tế.

Về tiêu chuẩn ngành, các nền tảng lớn như Guazi, với thông tin về xe rộng rãi và tương đối đầy đủ cũng như đầy đủ các trường hợp giao dịch và dữ liệu dịch vụ sau bán hàng, có thể số hóa và thông tin hóa các chỉ số khác nhau. Bằng cách xác định các chỉ số kỹ thuật ảnh hưởng đến chất lượng xe đã qua sử dụng và xác nhận các ngưỡng hợp lý, họ có thể thu hẹp khoảng cách về kiến thức chuyên môn. Vì vậy, các tiêu chuẩn ngành có thể dần dần được thiết lập và cải thiện dựa trên nền tảng này.

Có thể dự đoán, giá cả ô tô mới và cũ sẽ tiếp tục biến động, điều chỉnh cho đến khi đạt mức hợp lý và ổn định, có thể phải mất ít nhất 3-5 năm mới đạt được.

Vì vậy, xe NEV đã qua sử dụng ở Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng trưởng tương đối ổn định trong những năm tới. Tuy nhiên, cần phải khám phá sâu hơn để cải thiện các quy tắc và thiết lập các quy trình được tiêu chuẩn hóa.

Lê Vũ