Xe điện đẩy nhanh sự kết thúc của kỷ nguyên dầu mỏ như thế nào?
Theo các chuyên gia trong ngành năng lượng, doanh số bán xe điện ngày càng tăng trong những năm gần đây đã khiến các nhà dự báo đẩy sớm hơn thời điểm dự kiến mức tiêu thụ dầu toàn cầu sẽ đạt đỉnh.
Người dân sạc điện cho ôtô tại một trạm sạc của Tesla ở Arlington, Virginia, Mỹ. (Ảnh: AFP/TTXVN)
Những kết quả đạt được tại Hội nghị lần thứ 28 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP28) vừa diễn ra tại Các Tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE) có thể chưa hoàn toàn thỏa mãn các bên tham dự, ví dụ như về tốc độ giảm lượng tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch để chống biến đổi khí hậu.
Nhưng một điều tích cực mà COP28 chỉ ra được là số lượng xe điện ngày càng tăng trên toàn thế giới đã tạo ra sự sụt giảm lớn về nhu cầu sử dụng dầu mỏ.
Theo các chuyên gia trong ngành năng lượng, doanh số bán xe điện ngày càng tăng trong những năm gần đây đã khiến các nhà dự báo đẩy sớm hơn thời điểm dự kiến mức tiêu thụ dầu toàn cầu sẽ đạt đỉnh.
Các chính sách hỗ trợ từ nhiều chính phủ và công nghệ cải tiến cũng giúp người tiêu dùng vượt qua được những trở ngại về mức giá cao ngất ngưởng đối với ô tô chạy bằng pin.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), có trụ sở tại Paris (Pháp), dự kiến mức tiêu thụ dầu thế giới sẽ đạt đỉnh vào cuối thập kỷ này, ở mức 103 triệu thùng/ngày, so với dự báo năm 2017 là mức tiêu thụ dầu sẽ đạt đỉnh là 105 triệu thùng/ngày vào năm 2040.
Ông Apostolos Petropoulos, nhà xây dựng mô hình năng lượng tại IEA, cho biết: “Các nước đã hỗ trợ chính sách cho việc chuyển đổi sang điện khí hóa, làm giảm đáng kể nhu cầu dầu từ lĩnh vực vận tải, vốn là động lực chính cho tăng trưởng nhu cầu dầu toàn cầu.”
Tập đoàn Dầu mỏ khổng lồ BP của Anh cũng đã đẩy sớm dự báo về thời điểm nhu cầu dầu toàn cầu đạt đỉnh.
Trong khi đó, Chính phủ Mỹ và Trung Quốc - hai nước tiêu thụ dầu lớn nhất thế giới - đã điều chỉnh lại dự báo về tiêu thụ dầu trong nước.
Theo IEA, ngành vận tải chiếm khoảng 60% nhu cầu dầu thế giới, trong đó riêng Mỹ chiếm khoảng 10%. Tỷ trọng đó sẽ giảm vì IEA dự đoán xe điện sẽ làm nhu cầu dầu thế giới giảm khoảng 5 triệu thùng dầu mỗi ngày vào năm 2030.
Theo IEA, doanh số bán xe điện toàn cầu hiện chiếm khoảng 13% tổng doanh số bán xe và có khả năng tăng lên khoảng 40-45% thị trường vào cuối thập kỷ này.
Điều này là nhờ sự kết hợp giữa các tiêu chuẩn về hiệu quả hoạt động của xe điện ngày càng nghiêm ngặt và các khoản trợ cấp do nhiều chính phủ trên thế giới đưa ra kể từ Thỏa thuận Paris năm 2015 nhằm duy trì mức tăng nhiệt độ Trái Đất ở 1,5 độ C (2,7 độ F) so với nhiệt độ thời tiền công nghiệp.
Các biện pháp trợ cấp mới nhất bao gồm khoản tín dụng thuế trị giá 7.500 USD của Đạo luật Giảm lạm phát Mỹ khi mua xe điện mới, được thông qua vào năm ngoái nhằm giúp bù đắp mức giá cao cho người mua.
Mặc dù những con số dự báo trên là khá lạc quan, nhưng IEA cho biết doanh số bán xe điện sẽ cần phải cao hơn nữa - chiếm khoảng 70% tổng doanh số bán xe trên thị trường vào năm 2030 - để duy trì mục tiêu của Thỏa thuận Paris về hạn chế sự ấm lên của Trái Đất.
Các nhà sản xuất xe điện bao gồm General Motors, Ford và Stellantis trong những tuần gần đây đã trì hoãn hoặc hủy bỏ kế hoạch đẩy nhanh sản lượng trong bối cảnh chi phí lao động tăng cao và có dấu hiệu cho thấy lãi suất cao hơn đang làm chậm tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế Mỹ.
Tuy nhiên, về lâu dài, chi phí pin xe điện có xu hướng giảm đang khiến một số nhà nghiên cứu cảm thấy lạc quan về triển vọng của thị trường này.
Theo các chuyên gia trong ngành, tỷ lệ sử dụng xe điện trong tương lai sẽ phụ thuộc nhiều vào giá xe điện và sự sẵn có của các trạm sạc, và Trung Quốc đang có lợi thế về cả hai mặt này.
Theo công ty nghiên cứu JATO Dynamics của Anh, một chiếc xe điện trung bình ở Trung Quốc có giá 31.165 euro (33.964 USD) vào giữa năm 2023.
JATO nhận thấy chiếc xe điện rẻ nhất ở Trung Quốc rẻ hơn 8% so với chiếc xe chạy bằng xăng rẻ nhất tại cùng thị trường. Đó là nhờ các khoản trợ cấp lớn của Chính phủ và nguồn đất hiếm sẵn có, vốn rất quan trọng trong sản xuất xe điện.
Xe điện chiếm khoảng 1/4 thị trường ôtô ở Trung Quốc và quốc gia này dự kiến sẽ dẫn đầu tăng trưởng ngành xe điện toàn cầu.
Ngược lại, tại Mỹ, giá trung bình cho một chiếc xe điện là hơn 53.000 USD, cao hơn khoảng 5.000 USD so với giá trung bình của một chiếc ô tô chạy bằng xăng.
Mỹ cũng thua xa Trung Quốc về tổng số trạm sạc công cộng. Mỹ hiện có khoảng 52.000 trạm sạc công cộng, Châu Âu khoảng 400.000 trạm và Trung Quốc có khoảng 1,2 triệu trạm.
Mặc dù vậy, theo IEA, số lượng xe điện đăng ký mới tại Mỹ dự kiến sẽ tăng tới 50% vào năm 2030, do khách hàng bị thu hút bởi công nghệ cải tiến, giá cả "hạ nhiệt" và tránh khỏi nguy cơ biến động của giá xăng./.
