Xỉ than, xỉ thép nguồn 'tài nguyên' bị bỏ quên

Thay thế vật liệu xây dựng truyền thống

Ngày 31/7/2018, xỉ đáy lò của Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 (công ty Điện lực Dầu khí Hà Tĩnh – Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam) được viện Vật liệu xây dựng bộ Xây dựng cấp giấy chứng nhận hợp chuẩn làm phụ gia khoáng cho xi măng. Tương tự, sản phẩm tro bay của nhà máy này cũng được viện Khoa học Công nghệ Xây dựng (bộ Xây dựng) cấp giấy chứng hợp chuẩn dùng làm phụ gia tro bay hoạt tính, dùng cho bê tông, vữa xây và xi măng, vật liệu xây dựng, gạch không nung... Tiếp đó, ngày 05/3/2019, tro xỉ đáy lò của Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 được viện Vật liệu xây dựng bộ Xây dựng cấp giấy chứng nhận hợp chuẩn làm vật liệu san lấp.

Giấy chứng nhận tro xỉ của Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 làm vật liệu san lấp

Theo ông Nguyễn Trọng Thạch, Phó giám đốc công ty Điện lực Dầu khí Hà Tĩnh, thời gian qua, các tổ chức, cá nhân trên địa bàn đã bắt đầu lấy tro bay, xỉ đáy lò của Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 để đắp nền móng nhà, làm đường giao thông nông thôn như ở phường Thạch Linh, Trần Phú (TP.Hà Tĩnh), huyện Thạch Hà. Một số doanh nghiệp lớn cũng kí hợp đồng sử dụng tro bay và xỉ than của nhà máy để làm chất phụ gia trong sản xuất xi măng.

Xỉ than, xỉ thép và tro bay là nguồn vật liệu tốt, đã được các nhà chuyên môn đánh giá, lấy mẫu phân tích trên cơ sở khoa học; chứng nhận hợp quy, hợp chuẩn. Thực tế, hiện, nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 và Formosa Hà Tĩnh đang cung cấp xỉ than, xỉ thép cho các cá nhân, đơn vị có nhu cầu với mức giá 0 đồng. Tuy nhiên, nguồn vật liệu này vẫn chưa được người dân đưa vào sử dụng cao trong cuộc sống. Nguyên nhân được ông Nguyễn Trọng Thạch cho hay, ngoài việc phải “cạnh tranh” chi phí vận chuyển với các loại tài nguyên được khai thác “lậu” tại chỗ, còn có nguyên nhân là do thói quen sử dụng các loại vật liệu truyền thống của người dân chưa thay đổi được.

Hình ảnh xỉ than của công ty điện lực dầu khí Hà Tĩnh được vận chuyển vào Đà Nẵng tiêu thụ

“Trong quá trình giải phóng năng lượng từ than thì sản phẩm sau đốt là tro bay và xỉ đáy lò. Ngay từ việc gọi tên theo thói quen cũng phải hiểu đúng, tro bay, xỉ than chính là sản phẩm sau đốt, là nguyên vật liệu chứ ko phải chất thải. Việc sử dụng xỉ than và tro bay làm vật liệu xây dựng là “lợi đơn lợi kép”. Ngoài là vật liệu xây dựng rất tốt, thay thế cho vật liệu truyền thống, góp phần bảo vệ môi trường còn giải quyết được bài toàn xử lý vật liệu sau đốt cho các nhà máy nhiệt điện và nhà máy thép”, ông Thạch nhấn mạnh.

Đánh thức nguồn tài nguyên bị bỏ quên

Hiện, các bộ ngành từ Trung ương đến địa phương đang khuyến khích cá nhân, đơn vị sử dụng xỉ than, xỉ thép, tro bay vào trong lĩnh vực xây dựng, san lấp mặt bằng. Đặc biệt, tại Hà Tĩnh, nơi có Nhà máy Nhiệt Điện Vũng Áng 1 và công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS), việc ứng dụng tro, xỉ vào xây dựng sẽ đưa lại lợi ích lớn về kinh tế và môi trường. Thế nhưng, mới đây, trên mạng xã hội tung tin: "Hàng ngàn tấn chất thải nguy hại từ công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS) để san lấp mặt bằng". Thông tin mới đăng tải đã nhận được rất nhiều bình luận, chia sẻ với sự lo lắng của người dân. Theo tìm hiểu của báo Người Đưa Tin, thực chất đây chính là xỉ thép của Formosa được các đơn vị lấy đi san lấp mặt bằng.

Văn bản của bộ Xây dựng gửi UBND tỉnh về việc "Hướng dẫn sử dụng xỉ thép đã được hợp chuẩn làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và vật liệu trong các công trình xây dựng, giao thông".

Liên quan sự việc, ông Hoàng Thanh Tùng, Phó trưởng BQL Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh cho biết, thông tin trên mạng xã hội đưa là sai sự thật. Xỉ thép của Formosa đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật được chỉ dẫn tại Quyết định 430/QĐ-BXD của bộ Xây dựng, đã được viện Vật liệu Xây dựng (bộ Xây dựng) chứng nhận hợp chuẩn phù hợp với Tiêu chuẩn sản phẩm (JIS A 5015:2013 và BS EN 13242:2013).

Theo đó, ngày 5/9/2019, bộ Xây dựng đã ban hành Văn bản số 2119/BXD-VLXD gửi UBND tỉnh Hà Tĩnh về việc "Hướng dẫn sử dụng xỉ thép đã được hợp chuẩn làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và vật liệu trong các công trình xây dựng, giao thông". Tại văn bản này khẳng định, xỉ thép của FHS đã được hợp chuẩn làm vật liệu san lấp, đường giao thông, nguyên liệu cho sản xuất xi măng thì được khuyến khích sử dụng như chỉ dẫn trong các tiêu chuẩn. Do đó, bộ Xây dựng đề nghị UBND tỉnh Hà Tĩnh hướng dẫn các đơn vị trên địa bàn tỉnh, sử dụng rộng rãi xỉ thép đã được hợp chuẩn của công ty FHS làm vật liệu san lấp, làm đường giao thông, phụ gia trong sản xuất xi măng. Trước mắt ưu tiên sử dụng xỉ thép được hợp chuẩn của FHS cho các công trình bên ngoài FHS nhằm thay thế nguồn vật liệu xây dựng được khai thác từ tự nhiên, tiết kiệm nguồn tài nguyên khoáng sản.

Xỉ thép lưu trữ tại FHS

Bộ Xây dựng cũng khuyến khích công ty FHS tiếp tục chủ động triển khai các chính sách tiêu tụ xỉ thép để thu hút, thúc đẩy các doanh nghiệp xử lý, tiêu thụ trên địa bàn tiếp cận nguồn xỉ, đẩy nhanh việc tiêu thụ xỉ thép đã được chứng nhận phù hợp tiêu chuẩn làm vật liệu san lấp, đường giao thông, nguyên liệu trong sản xuất xi măng.

Cũng theo ông Tùng, ngoài xỉ thép của công ty FHS thì trước đó, tro bay và xỉ than của Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 cũng đã được bộ Xây dựng chứng nhận hợp quy, hợp chuẩn, dùng làm vật liệu xây dựng, san lấp mặt bằng. Xỉ than, xỉ thép là vật liệu rất tốt trong xây dựng, lại giảm bớt được gánh nặng trong việc khai thác nguồn tài nguyên tự nhiên, đồng thời góp phần tiết kiệm tài nguyên khoáng sản, bảo vệ môi trường mà các nước trên thế giới đã ứng dụng hàng chục năm qua, hướng đến nền kinh tế tuần hoàn.

Ngân Hà