Xoay trục về thị trường nội địa: Hướng đi cho ngành dệt may Việt Nam

Xuất khẩu tăng nhưng chưa như kỳ vọng

Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), 8 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu dệt may đạt gần 28 tỷ USD, tăng khoảng 10% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, mức tăng này vẫn chưa đạt kỳ vọng do đơn hàng từ các thị trường lớn như Mỹ và EU sụt giảm, cùng với các yêu cầu khắt khe về tiêu chuẩn xanh trong chuỗi cung ứng.

Tương tự, ngành da giày - túi xách cũng gặp không ít khó khăn. Số liệu từ Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam (LEFASO) cho thấy, xuất khẩu những tháng đầu năm trên 14 tỷ USD. Trong khi đó, thị trường nội địa được đánh giá có quy mô không nhỏ, với giá trị tiêu dùng thời trang hàng năm ước đạt hơn 5 tỷ USD và đang tiếp tục mở rộng.

Ngành dệt may Việt Nam đang đứng trước thách thức cùng cơ hội (Ảnh minh họa)

Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch VITAS cho biết, thị trường trong nước chính là “mỏ vàng” chưa được khai thác hết. Người Việt ngày càng ưa chuộng hàng Việt có chất lượng, mẫu mã phù hợp và giá cả cạnh tranh. Đây là lúc doanh nghiệp cần quay về đầu tư cho nội địa thay vì phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu.

Sự gia tăng tầng lớp trung lưu cùng xu hướng tiêu dùng hiện đại đang mở ra cơ hội lớn cho ngành dệt may, da giày. Theo nghiên cứu của NielsenIQ, chi tiêu cho thời trang tại Việt Nam tăng bình quân 10 - 12%/năm trong giai đoạn 2020 - 2024, đặc biệt tập trung vào nhóm sản phẩm trung và cao cấp.

“Sân nhà” – mỏ vàng chưa được khai thác hết

Với dân số hơn 100 triệu người và tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng, Việt Nam được đánh giá là thị trường đầy tiềm năng cho các sản phẩm thời trang, giày dép và hàng may mặc nội địa.

Theo ước tính, quy mô tiêu thụ trong nước của ngành dệt may đạt khoảng 5–5,5 tỷ USD mỗi năm, còn ngành giày dép khoảng 1 tỷ USD. Tổng cộng, thị trường nội địa có thể đạt giá trị tới 6,5 tỷ USD – con số được đánh giá là “mỏ vàng” nếu được khai thác đúng hướng.

Các thương hiệu quốc tế, từ phân khúc bình dân đến cao cấp, đều có mặt tại Việt Nam thông qua hệ thống trung tâm thương mại, siêu thị và thương mại điện tử. Trong khi đó, sản phẩm của doanh nghiệp trong nước vẫn chưa tạo được vị thế vững chắc, dù có lợi thế về giá và hiểu thị hiếu người tiêu dùng bản địa.

Ông Trần Quốc Khánh – chuyên gia thương mại nội địa – nhận định: “Vấn đề của doanh nghiệp Việt không nằm ở năng lực sản xuất, mà ở chiến lược thị trường. Chúng ta làm ra hàng triệu sản phẩm mỗi năm cho thương hiệu nước ngoài, nhưng lại thiếu đầu tư vào thiết kế, truyền thông và trải nghiệm khách hàng trong nước.”

Quy mô tiêu thụ trong nước của ngành dệt may đạt khoảng 5–5,5 tỷ USD mỗi năm (Ảnh minh họa)

Cơ hội và thách thức song hành

Việc chuyển hướng sang thị trường nội địa giúp doanh nghiệp giảm rủi ro xuất khẩu, xây dựng thương hiệu riêng và đa dạng hóa sản phẩm. Người tiêu dùng trong nước ngày càng quan tâm hơn đến chất lượng, thiết kế và thương hiệu Việt, mở ra cơ hội phát triển cho các doanh nghiệp có tầm nhìn dài hạn.

Tuy nhiên, ngành vẫn đối mặt nhiều khó khăn: thương hiệu nội chưa đủ mạnh, hệ thống phân phối còn yếu, cạnh tranh gay gắt từ hàng ngoại giá rẻ và tỷ lệ nội địa hóa nguyên phụ liệu còn thấp, mới đạt 40–50%.

Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam, rất nhiều doanh nghiệp dệt may đã đẩy mạnh thị trường nội địa từ sớm, tạo được tên tuổi trên thị trường, song không dễ để mở rộng thị phần, bởi phải cạnh tranh với hàng ngoại nhập. Ngoài phân khúc nhập khẩu cao cấp, hàng Trung Quốc giá rẻ đang chiếm lĩnh thị trường, nhất là trên kênh bán hàng trực tuyến, gây khó khăn rất lớn cho doanh nghiệp Việt.

Trong khi đó, bài toán cạnh tranh với ngành da giày là thiếu nguồn cung ứng nguyên phụ liệu đạt chuẩn mà giá cả hợp lý. Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày, Túi xách Việt Nam, doanh nghiệp da giày đang chiếm lĩnh phân khúc trung cấp trên thị trường nhưng cũng khá chật vật. Doanh nghiệp phải loay hoay với bài toán giá thành để giữ khách hàng.

Để duy trì chỗ đứng, doanh nghiệp phải đầu tư nghiên cứu thị trường, thị hiếu, đa dạng sản phẩm, mẫu mã, phù hợp với nhiều phân khúc khách hàng. Bà Đoàn Thị Bích Ngọc, Giám đốc điều hành Công ty thời trang Canifa, doanh nghiệp gặp không ít thăng trầm tại thị trường nội địa. Thay vì cạnh tranh phân khúc giá rẻ, đơn vị đầu tư nâng cao chất lượng, phát triển dòng sản phẩm chất liệu thân thiện môi trường, mở rộng kênh phân phối, dịch vụ chăm sóc khách hàng, chú trọng thương mại điện tử.

Doanh nghiệp da giày chiếm lĩnh phân khúc trung cấp nhưng vẫn khá chật vật (Ảnh minh họa)

Hướng đi cho giai đoạn mới

Trong bối cảnh đơn hàng xuất khẩu giảm, nhiều doanh nghiệp dệt may và da giày đã nhanh chóng chuyển hướng, xem thị trường nội địa là bệ đỡ chiến lược. Việc khai thác “sân nhà” không chỉ giúp duy trì việc làm cho người lao động mà còn tạo ra chuỗi giá trị mới, giúp doanh nghiệp tăng sức chống chịu trước biến động toàn cầu.

Các chuyên gia cho rằng, để khai thác hiệu quả thị trường nội địa, doanh nghiệp cần: Đẩy mạnh nội địa hóa sản xuất, chủ động nguồn nguyên phụ liệu; Đầu tư xây dựng thương hiệu và thiết kế riêng; Mở rộng kênh phân phối đa dạng, đặc biệt là thương mại điện tử; Áp dụng sản xuất xanh, bền vững nhằm đáp ứng cả tiêu chuẩn trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, các chương trình hỗ trợ từ Chính phủ như “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” hay xúc tiến thương mại nội địa đang được triển khai mạnh mẽ, tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận người tiêu dùng dễ dàng hơn.

Điểm tựa vững chắc cho tăng trưởng bền vững

Dù con đường hướng về thị trường trong nước còn nhiều thử thách, song đây được xem là chiến lược dài hạn cần thiết. Khi doanh nghiệp dệt may – da giày Việt Nam xây dựng được thương hiệu mạnh, hệ sinh thái sản xuất – tiêu thụ nội địa sẽ trở thành điểm tựa vững chắc, giúp ngành phát triển ổn định và bền vững, song hành cùng xuất khẩu trong giai đoạn tới.

Hệ sinh thái sản xuất – tiêu thụ nội địa sẽ trở thành điểm tựa vững chắc cho ngành dệt may (Ảnh minh họa)

Ngành dệt may và da giày Việt Nam đang đứng tại một ngã rẽ chiến lược: ngoài việc tiếp tục xuất khẩu, việc khai thác thị trường nội địa trở nên hết sức quan trọng để giảm rủi ro, tận dụng tiềm năng nội tại lớn và chuẩn bị cho giai đoạn phát triển mới.

Tuy nhiên, cơ hội đi kèm với nhiều thử thách: thương hiệu yếu, phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu, cạnh tranh khốc liệt từ hàng ngoại nhập … Nếu doanh nghiệp và các bên liên quan phối hợp tốt - đổi mới thiết kế, nâng cấp thương hiệu, đa kênh phân phối, gia tăng nội địa hóa - thì “sân nhà” có thể trở thành điểm tựa vững chắc, song song với xuất khẩu, để ngành phát triển ổn định và bền vững.

Hà Chi