Xu hướng già hóa dân số dự báo đe dọa kinh tế toàn cầu

Các ngân hàng trung ương hàng đầu thế giới cảnh báo những nền kinh tế lớn sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì tăng trưởng và kiểm soát lạm phát trong nhiều thập kỷ tới nếu không mở rộng tiếp nhận lao động nhập cư.

Tuyên bố này được đưa ra tại hội nghị thường niên ở Jackson Hole, Wyoming, nơi lãnh đạo Ngân hàng Trung ương Nhật Bản, châu Âu và Anh cùng thảo luận về tác động của già hóa dân số đối với triển vọng kinh tế toàn cầu.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản Kazuo Ueda cho biết xã hội già hóa nhanh chóng đã khiến tình trạng thiếu hụt lao động trở thành một trong những vấn đề kinh tế cấp bách nhất đối với đất nước.

Ông nêu rõ, mặc dù lao động nhập cư chỉ chiếm 3% lực lượng lao động, nhưng đã đóng góp một nửa mức gia tăng trong thời gian gần đây. Ông Ueda cho rằng để mở rộng hơn nữa sự tham gia của lao động nhập cư, xã hội Nhật Bản cần có những cuộc thảo luận sâu rộng.

Ông cũng lưu ý tỷ lệ sinh thấp và tuổi thọ cao đã khiến tỷ lệ phụ thuộc gia tăng, với số người ngoài độ tuổi lao động ngày càng nhiều so với nhóm lao động trẻ.

Các ngân hàng trung ương hàng đầu cảnh báo rằng nếu không mở rộng tiếp nhận lao động nhập cư, các nền kinh tế lớn sẽ khó duy trì tăng trưởng và kiểm soát lạm phát trong nhiều thập kỷ tới. Ảnh: Istock

Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde cũng nhấn mạnh vai trò của lao động nhập cư đối với khu vực đồng euro. Bà cảnh báo nếu không có sự đóng góp của người lao động nước ngoài, đến năm 2040 khu vực này sẽ mất đi khoảng 3,4 triệu người trong độ tuổi lao động.

Bà Lagarde cho biết thị trường lao động khu vực phục hồi sau đại dịch tốt hơn dự kiến, chủ yếu nhờ lao động lớn tuổi tiếp tục làm việc và đặc biệt là nhờ sự gia tăng mạnh mẽ của lao động nhập cư.

Theo số liệu bà đưa ra, năm 2022 lao động nước ngoài chỉ chiếm khoảng 9% tổng lực lượng lao động, nhưng đã đóng góp tới một nửa mức tăng trưởng kinh tế của khu vực trong ba năm gần đây.

Bà nhấn mạnh nếu thiếu nguồn lực này, sản lượng sẽ giảm và thị trường lao động sẽ đối mặt nhiều khó khăn hơn. Theo bà Lagarde, dòng lao động nhập cư giữ vai trò then chốt trong việc giúp khu vực đồng euro hạn chế những tác động tiêu cực từ xu hướng nhân khẩu học.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh Andrew Bailey cảnh báo những thách thức do nhân khẩu học và sự suy giảm năng suất lao động gây ra cho Vương quốc Anh vẫn chưa được đánh giá đúng mức. Ông cho biết, đến năm 2040, khoảng 40% dân số sẽ nằm ngoài độ tuổi lao động tiêu chuẩn từ 16 đến 64.

Ông Bailey cho biết tỷ lệ tham gia lực lượng lao động tại Anh đang giảm đáng kể. Số người mắc bệnh lâu dài tăng nhanh, trong khi số lao động trẻ tham gia thị trường việc làm lại sụt giảm.

Ông nhận định hai xu hướng này có thể có liên quan, với sức khỏe tâm thần là nguyên nhân phổ biến nhất.

Ông Bailey cho rằng đây là một diễn biến đáng lo ngại và nhấn mạnh Ngân hàng Trung ương Anh hiện chú trọng nhiều hơn đến việc theo dõi tình trạng không tham gia lao động thay vì chỉ dựa vào số liệu thất nghiệp.

Ông cũng lưu ý trong khi nhiều phụ nữ lớn tuổi vẫn tiếp tục làm việc thì nam giới lại có xu hướng rời bỏ thị trường sớm hơn, qua đó tác động trực tiếp đến nguồn cung lao động và năng suất của nền kinh tế.

Các chuyên gia kinh tế tại hội nghị cho biết tình trạng già hóa dân số không chỉ làm giảm sản lượng tiềm năng mà còn có thể đẩy lạm phát tăng cao. Khi lao động trở nên khan hiếm, người lao động có xu hướng yêu cầu mức lương cao hơn, khiến chi phí sản xuất gia tăng.

Trong bối cảnh này, việc bổ sung nhân lực từ nước ngoài được coi là biện pháp cần thiết để duy trì tăng trưởng, bất chấp sức ép từ chủ nghĩa dân túy và sự phản đối trong xã hội đối với nhập cư.

Một số nhà kinh tế cũng lưu ý những thay đổi về nhân khẩu học có thể buộc các ngân hàng trung ương phải điều chỉnh cách đánh giá sức khỏe của nền kinh tế, bởi dữ liệu thất nghiệp truyền thống không còn phản ánh đầy đủ thực trạng thiếu hụt lao động và tỷ lệ không tham gia thị trường việc làm ngày càng tăng.

Tùng Lâm