Xuân về trên sóc Bom Bo

Đến sóc Bom Bo, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng trước sự đổi thay của nơi đây. Trong suy nghĩ của không ít người khi nhắc đến sóc Bom Bo cứ tưởng là một nơi núi rừng còn hoang vu, nhưng đấy là ngày xưa, còn hiện nay, những con đường nhựa và bê tông rộng rãi trải dài kết nối đi lại thuận tiện.

Ngày 12/12 vừa qua, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng Bù Đăng (14/12/1974 – 14/12/2024) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì. Cách đây 50 năm, ngày 14/12/1974, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân tỉnh Bình Phước nói chung, huyện Bù Đăng nói riêng, trong đó có người dân sóc Bom Bo vô cùng phấn khởi đón chào sự kiện quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc ta. Đó là chiến thắng Chi khu Đức Phong, giải phóng hoàn toàn Bù Đăng, mở màn cho chiến thắng Chiến dịch đường 14 - Phước Long, góp phần quan trọng cho đại thắng mùa Xuân năm 1975 lịch sử.

Tiếng chày xưa đã được các nghệ nhân của sóc Bom Bo khéo léo chuyển thành các động tác múa rất nghệ thuật.

Đồng chí Vũ Văn Mười, Chủ tịch UBND huyện Bù Đăng cho biết, trong những ngày chuẩn bị lương thực cho chiến trường, trên nương rẫy, bưng bàu như những ngày hội lớn, nhân dân nô nức thi đua tuốt lúa, tập trung thóc vào kho hậu cần. Trước yêu cầu cao điểm phục vụ lương thực cho chiến dịch, với quyết tâm cao, bằng sự sáng tạo của mình, đồng bào sóc Bom Bo đã huy động toàn bộ cối, chày hiện có và còn dùng cây sao dài đục thành hàng chục lỗ cối với chày tay giã gạo kịp thời cho chiến dịch.

Sau gần 3 ngày đêm giã gạo liên tục, người dân sóc Bom Bo đã giã được 5 tấn gạo phục vụ cách mạng, góp phần vào chiến thắng của chiến dịch Phước Long - Đồng Xoài. Dưới ánh đuốc bập bùng, nhịp chày khua rộn rã, cùng với những tình cảm dạt dào của đồng bào Bom Bo với cách mạng đã trở thành cảm hứng để cố nhạc sĩ Xuân Hồng sáng tác bài hát nổi tiếng “Tiếng chày trên sóc Bom Bo”.

Chiến tranh đã lùi xa, người dân Bom Bo không còn giã gạo ban đêm dưới ánh lửa bập bùng của đuốc lồ ô nữa, hình ảnh ấy đã được các nghệ nhân của sóc Bom Bo khéo léo chuyển thành các động tác múa rất nghệ thuật đưa người xem trở về không khí hào hùng của những năm kháng chiến chống giặc ngoại xâm.

Trong nhịp sống hối hả, tiếng chày trên sóc Bom Bo vẫn tiếp tục ngân vang cả ngày lẫn đêm, nhưng không phải là tiếng chày giã gạo nuôi quân mà là tiếng chày của no ấm, của nghệ thuật, của tình yêu. Nhấp cò rượu cần, thưởng thức thịt heo nướng chấm muối ớt xanh, say cùng lời ca, điệu múa trong ánh lửa bập bùng, nhịp chày càng mạnh mẽ và hăng say, tiếng cười sẽ mãi vang vọng cả núi rừng Bom Bo.

Chúng tôi rất ấn tượng với Khu Bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng tại sóc Bom Bo. Nơi đây không chỉ lưu giữ giá trị văn hóa đặc sắc bản địa mà còn là “địa chỉ đỏ” để giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Khu bảo tồn có các nhà dài, khu làng nghề truyền thống cùng trường học và các công trình phúc lợi xã hội khác. Nhà văn hóa của khu có trưng bày các hiện vật quý như bộ đàn đá được tổ chức kỷ lục Việt Nam xác lập là bộ đàn đá lớn nhất Việt Nam với trọng lượng 20 tấn, bộ cồng chiêng lớn nhất Việt Nam... Vào dịp lễ hội, tại đây, du khách còn có dịp nghe các già làng kể chuyện, xem biểu diễn cồng chiêng và các vũ điệu của người S’tiêng; tìm hiểu các nghề thủ công dệt thổ cẩm, rèn, đan lát, chế biến rượu cần; thưởng thức các món ăn truyền thống của đồng bào sóc Bom Bo.

Ông Phạm Anh Tuấn, Giám đốc Trung tâm Văn hóa và Thể thao huyện Bù Đăng cho biết, tại đây nhiều hoạt động văn hóa được tái hiện một cách sinh động như: Khám phá nghề dệt thổ cẩm và tham quan nhà dài, nơi sinh hoạt cộng đồng được xem là nét đặc trưng tiêu biểu nhất cho đời sống sinh hoạt của người đồng bào S’tiêng; tìm hiểu bộ đàn đá cùng bộ cồng chiêng chế tác bằng đồng đỏ và thiếc vừa lập kỷ lục lớn nhất Việt Nam; trải nghiệm giã gạo chày đôi cùng nhiều hoạt động bảo tồn các làn điệu ca, múa dân gian của người S’tiêng và các lễ hội dân gian đặc sắc khác...

Khu Bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo là địa điểm được nhiều du khách đến tham quan. Bình quân mỗi năm, Khu Bảo tồn đón tiếp hơn 20.000 lượt người trong và ngoài nước, trong đó có các đoàn khách quốc tế như: Mỹ, Hàn Quốc, Campuchia,… Qua đó, bản sắc văn hóa của người S’tiêng được quảng bá tới nhiều nước trên thế giới.

Sóc Bom Bo được xem là trái tim cách mạng của huyện Bù Đăng, hơn nửa thế kỷ trước, vùng đất này được bao quanh bởi rừng rậm, đặc sản là những rặng lồ ô, người đồng bào bản địa S’tiêng sinh sống rải rác dựa vào rừng trong những căn nhà sàn, nhà dài thô sơ. Đường sóc Bom Bo thời đó là đường mòn đi lại rất khó khăn, nhưng nay đã được trải nhựa, bê tông hóa rộng rãi và bằng phẳng. Nhiều khu nhà mới hai bên đường, xen với những vườn điều, vườn cao su trải dài xanh ngát.

Đồng bào sóc Bom Bo đục cây sao dài thành hàng chục lỗ cối với chày tay giã gạo kịp thời cho chiến dịch.

Anh Điểu Siêng ở Tổ 2, sóc Bom Bo, xã Bình Minh, huyện Bù Đăng cho biết, cuộc sống của đồng bào nơi đây hiện nay đã tốt hơn trước đây rất nhiều nên ai cũng phấn khởi. Chính quyền địa phương quan tâm tạo điều kiện để người dân phát triển kinh tế, con cái thì được đến trường học hành,…

Già làng Điểu Lên, người chiến sĩ cách mạng năm xưa cho biết, ngày trước bà con sóc Bom Bo định cư trong Khu Bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo thuộc thôn 1, hay còn gọi là thôn Bom Bo, xã Bình Minh, huyện Bù Đăng hôm nay. Trong một trận dịch trước năm 1960, sóc Bom Bo chia thành Bom Bo 1, Bom Bo 2, Bom Bo 3 ở nhiều nơi khác nhau. Đến năm 1965, đồng bào S’tiêng sóc Bom Bo 3 theo bộ đội, theo Đảng và Bác Hồ để đấu tranh giải phóng buôn sóc. Người dân Bom Bo 1 và Bom Bo 2 đi vào ấp chiến lược theo cách mạng. Ghi nhận công lao đóng góp của đồng bào S’tiêng sóc Bom Bo trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước, năm 2012, Đảng bộ, chính quyền tỉnh Bình Phước cho chủ trương quy hoạch, xây dựng Khu Bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo nên bà con rất mừng.

Ông Trịnh Công Long, Bí thư Đảng ủy xã Bình Minh, huyện Bù Đăng cho biết, xã Bình Minh thành lập năm 2008 trên cơ sở chia tách xã Bom Bo, huyện Bù Đăng; sóc Bom Bo thuộc xã Bình Minh. Sau 16 năm thành lập, dân số xã Bình Minh hiện tăng gần 11.500 hộ, trong đó 42% là đồng bào dân tộc thiểu số, riêng đồng bào S’tiêng chiếm 23%.

Thế mạnh của xã Bình Minh là cây công nghiệp như điều, cao su, cà phê và cây ăn trái. Trong những năm gần đây, người dân mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng nên đã từng bước thoát nghèo và vươn lên làm giàu. Từ một xã thiếu đói giáp hạt trong những năm đầu mới thành lập, đến năm 2020, Bình Minh đã về đích nông thôn mới với thu nhập bình quân hơn 55 triệu đồng/người/năm. Hiện toàn xã chỉ còn 26 hộ nghèo, chiếm 0,01% dân số xã. Ðặc biệt, địa phương có Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo, chúng tôi rất tự hào vì các làng nghề truyền thống cũng như những giá trị văn hóa của người S’tiêng được bảo tồn và phát huy.

Thượng tá Nguyễn Tấn Phát, Trưởng Công an huyện Bù Đăng cho biết, tình hình an ninh, trật tự ở sóc Bom Bo nói riêng, huyện Bù Đăng nói chung luôn được bảo đảm. Nhất là từ khi lực lượng Công an chính quy được tăng cường về cơ sở, công tác giữ gìn an ninh, trật tự được thực hiện bài bản, chặt chẽ hơn. Công tác tuần tra, kiểm soát đảm bảo an ninh, trật tự được lực lượng Công an tổ chức duy trì hoạt động thường xuyên trên các tuyến đường giao thông, các địa bàn, trong đó có sóc Bom Bo, xã Bình Minh, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm đối với các đối tượng tội phạm, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật. Qua đó, nắm bắt mọi diễn biến, tình hình nổi lên về an ninh, trật tự để chủ động giải quyết, không để xảy ra bị động, bất ngờ.

Mảnh đất chiến trường xưa, nay đã thay da đổi thịt từng ngày, màu xanh đã phủ khắp núi đồi từ các loại cây công nghiệp, hệ thống điện, đường, trường, trạm đã về tận ngôi làng, ngõ xóm, cuộc sống của người dân ngày càng ấm no, hạnh phúc. Từ những con đường rộng mở tiếp tục được hình thành, những ngôi nhà mới khang trang đã sáng lên ánh điện. Hình ảnh ấy cho chúng ta thấy sóc Bom Bo đang trên đà phát triển, đời sống của nhân dân sung túc, người dân nơi đây phấn khởi đón một năm mới an khang, thịnh vượng.

Nguyễn Cảnh