Xuất khẩu tăng trưởng cao phải đi cùng bền vững

Xuất khẩu năm 2025 có thể vượt mốc 470 tỷ USD

Theo số liệu từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính), kết thúc 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt 430,2 tỷ USD, tăng 16,1% so với cùng kỳ năm trước.

Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng cao, dẫn đầu là nhóm điện tử, máy tính, linh kiện và máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng, cùng với sự phục hồi mạnh mẽ của nông, lâm, thủy sản (như rau quả, sầu riêng, tôm hùm), dệt may, và các mặt hàng như gỗ và sản phẩm gỗ, nhờ kinh tế thế giới phục hồi và các doanh nghiệp tận dụng tốt cơ hội.

Tại cuộc Tọa đàm “Giải pháp tăng trưởng xuất khẩu cao và bền vững” do Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) tổ chức ngày 16/12, ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết, dự kiến cả năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam có thể vượt mốc 470 tỷ USD, tăng khoảng 16% so với năm 2024. Điều này tiếp tục khẳng định Việt Nam là một trong những nền kinh tế có độ mở cao và là điểm sáng trong bức tranh thương mại khu vực, toàn cầu.

Nguồn: Cục Thống kê. Đồ họa: Phương Anh

Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết thêm, Việt Nam đang khẳng định vị thế vững chắc trên bản đồ thương mại quốc tế với những con số tăng trưởng vượt bậc. Ước tính, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 sẽ chạm mốc kỷ lục 920 tỷ USD, đưa Việt Nam lọt vào nhóm Top 15 quốc gia có quy mô thương mại lớn nhất thế giới. Đặc biệt, Việt Nam đã duy trì xuất siêu bền vững trong suốt 10 năm liên tiếp, đóng góp khoảng 22 tỷ USD vào thặng dư thương mại.

Tuy nhiên, Cục Xuất nhập khẩu đã thẳng thắn nhìn nhận, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam vẫn còn nhiều yếu tố chưa thực sự bền vững như: tăng trưởng xuất khẩu hiện nay vẫn phụ thuộc đáng kể vào khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, khu vực doanh nghiệp trong nước chưa tham gia sâu vào các khâu có giá trị gia tăng cao trong chuỗi sản xuất và phân phối toàn cầu...

Bên cạnh đó, nhiều ngành hàng còn phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu, linh kiện nhập khẩu, khiến hoạt động sản xuất và xuất khẩu dễ bị tổn thương trước các cú sốc bên ngoài và nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng.

Nâng khả năng chống chịu và giá trị gia tăng

Theo ông Trần Thanh Hải, trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu biến động mạnh, xu hướng phi toàn cầu hóa gia tăng và các tiêu chuẩn xanh trở thành rào cản thương mại mới, Việt Nam cần chủ động tái cơ cấu chiến lược xuất nhập khẩu theo hướng nâng cao khả năng chống chịu và giá trị gia tăng. Trọng tâm là đa dạng hóa nguồn cung và thị trường nhằm giảm phụ thuộc vào một quốc gia hay khu vực. Song song đó, xuất nhập khẩu phải gắn chặt với chuyển dịch sang kinh tế xanh, không chỉ xanh hóa khâu sản xuất mà mở rộng ra toàn bộ chuỗi cung ứng, đáp ứng các yêu cầu về phát thải, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn bền vững.

Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong những năm tới, ông Nguyễn Anh Sơn cho rằng, xuất khẩu cần tiếp tục phát huy vai trò là động lực then chốt của nền kinh tế, song phải chuyển mạnh từ tăng trưởng theo chiều rộng sang chiều sâu, hiệu quả và bền vững. Trọng tâm là nâng cao giá trị gia tăng, hàm lượng công nghệ, tỷ lệ nội địa hóa và năng lực tự chủ của nền kinh tế, giảm dần sự phụ thuộc vào các lợi thế chi phí truyền thống.

Góp ý các giải pháp thúc đẩy xuất khẩu duy trì tăng trưởng cao và bền vững, TS. Nguyễn Thị Thu Trang - Chuyên gia pháp luật và hội nhập kinh tế quốc tế, nguyên Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) nhấn mạnh, việc đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững về môi trường, lao động, trách nhiệm xã hội và quản trị doanh nghiệp không còn là lựa chọn, mà đã trở thành điều kiện bắt buộc đối với hàng hóa xuất khẩu. "Chủ động thích ứng với các chuẩn mực bền vững sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm rủi ro thương mại và tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn" - TS. Nguyễn Thị Thu Trang khuyến nghị.

Nam Khánh