Xuất khẩu thủy sản sang Mỹ giảm 15% trong tháng 4, nhưng có thể bật tăng 10 - 15% trong 2 tháng tới

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong 4 tháng đầu năm 2025 ghi nhận sự phục hồi với kim ngạch đạt 3,3 tỷ USD, tăng 21% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng tháng 4/2025, kim ngạch xuất khẩu đạt 850,5 triệu USD, tăng 10%.

Tôm tiếp tục là mặt hàng chủ lực, đóng góp 1,27 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm, tăng 30% so với cùng kỳ. Riêng tháng 4, xuất khẩu tôm đạt 330,8 triệu USD, tăng 15%. Sự tăng trưởng này đến từ nhu cầu mạnh mẽ tại các thị trường lớn như Trung Quốc, EU và Nhật Bản, cùng với giá tôm dần phục hồi do tái cân bằng cung cầu toàn cầu.

Cá tra có kim ngạch 632,7 triệu USD trong 4 tháng, tăng 9%, nhưng riêng tháng 4 chỉ đạt 167,7 triệu USD, đi ngang so với cùng kỳ.

Cá ngừ ghi nhận sự sụt giảm trong tháng 4 với 76,1 triệu USD, giảm 12%; song lũy kế 4 tháng vẫn tăng nhẹ 1% (đạt 304,2 triệu USD). Chính sự thiếu hụt nguyên liệu, đặc biệt do quy định kích thước tối thiểu cá ngừ vằn, đã hạn chế sản xuất và xuất khẩu.

Ngược lại, các mặt hàng như cá rô phi và cá điêu hồng tăng trưởng đột phá (138%, đạt 19 triệu USD), dù đóng góp còn nhỏ. Nhuyễn thể (chân đầu, có vỏ) và cua ghẹ cũng ghi nhận tăng trưởng ấn tượng, lần lượt đạt 216,4 triệu USD (tăng 18%), 83,1 triệu USD (tăng 82%) và 112,1 triệu USD (tăng 50%), nhờ nhu cầu cao từ Trung Quốc và ASEAN.

Về thị trường xuất khẩu, Trung Quốc và Hồng Kông là thị trường dẫn đầu, đạt 709,8 triệu USD trong 4 tháng, tăng 56%. Trong tháng 4, xuất khẩu sang thị trường này ghi nhận 182,3 triệu USD, tăng 29%, chủ yếu nhờ nhu cầu tôm, cua ghẹ và nhuyễn thể phục vụ phân khúc cao cấp.

Nhật Bản đứng thứ hai với 536,6 triệu USD trong 4 tháng, tăng 22% nhờ sự tăng trưởng của các sản phẩm giá trị gia tăng. Ngoài ra, EU và Hàn Quốc cũng cho thấy tiềm năng với kim ngạch lần lượt 351,5 triệu USD (tăng 17%) và 264,1 triệu USD (tăng 15%), đặc biệt nhờ các chính sách thuế quan ưu đãi từ EVFTA.

Đối với thị trường Mỹ, xuất khẩu thủy sản chỉ đạt 498,4 triệu USD (tăng 7%), xếp vị trí thứ ba, nhưng tháng 4 sụt giảm 15%, về mức 120,5 triệu USD. Sự suy giảm này phản ánh tác động của chính sách thuế quan đối ứng hiện tại từ Mỹ, làm xáo trộn hoạt động xuất khẩu.

Chính sách thuế quan đối ứng của Mỹ, với mức thuế dự kiến lên tới 46%, đang tạo áp lực lớn lên xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Các mặt hàng như cá tra và tôm, vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường này, chịu ảnh hưởng nặng nề. Thuế quan làm tăng giá thành sản phẩm, khiến các nhà nhập khẩu Mỹ cân nhắc chuyển hướng sang các nguồn cung khác như Ấn Độ hay Ecuador. Bên cạnh đó, các rào cản kỹ thuật, như kiểm tra an toàn thực phẩm và yêu cầu truy xuất nguồn gốc khắt khe, cũng làm giảm lợi thế cạnh tranh của Việt Nam.

Tuy nhiên, Hiệp định CPTPP và các FTA khác đang giúp Việt Nam giảm thiểu tác động tiêu cực bằng cách mở rộng thị trường sang EU, Nhật Bản và ASEAN. Doanh nghiệp Việt Nam cũng đang điều chỉnh chiến lược, tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng và đa dạng hóa thị trường để giảm phụ thuộc vào Mỹ.

Vasep dự báo, trong hai tháng tới (tháng 5 và 6/2025), xuất khẩu thủy sản Việt Nam sẽ có sự chuyển dịch mạnh mẽ trước khi chính sách thuế quan đối ứng mới của Mỹ có hiệu lực từ ngày 9/7/2025. Các doanh nghiệp Việt Nam sẽ tập trung đẩy mạnh xuất khẩu sang Mỹ, đặc biệt với các sản phẩm chủ lực như tôm và cá tra, nhằm tận dụng tối đa giai đoạn trước khi thuế quan mới làm tăng chi phí.

“Dự kiến kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này có thể tăng 10 - 15% so với tháng 4/2025, nhờ các hợp đồng được ký kết gấp rút và chiến lược giảm giá để duy trì thị phần”, Vasep cho biết.

Ngược lại, xuất khẩu sang các thị trường khác như Trung Quốc và ASEAN có khả năng chững lại, với mức tăng trưởng chỉ khoảng 3 - 5%. Nguyên nhân là sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ sản phẩm thủy sản Trung Quốc, vốn bị áp thuế cao tại Mỹ và buộc phải chuyển hướng sang thị trường nội địa cũng như các thị trường lân cận như ASEAN.

Sự cạnh tranh này sẽ làm giảm sức hút của sản phẩm Việt Nam, đặc biệt ở phân khúc giá rẻ. EU và Nhật Bản có thể duy trì tăng trưởng ổn định (khoảng 8 - 10%), nhờ lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do, nhưng không đủ bù đắp sự chững lại ở Trung Quốc và ASEAN.

Hồng Ân