Xung đột ở Sudan: Đường phố cũng thành nghĩa trang

Không có bia mộ - chỉ có một tấm ván gỗ thô đánh dấu nơi mẹ anh nằm chôn cất. "Chúng tôi không thể đưa cô ấy đến nghĩa trang", anh nói với đôi mắt đỏ ngầu, kiệt sức.

Khi mẹ anh qua đời vào tháng 3 năm 2024, thủ đô của Sudan là một vùng chiến sự, bị xé nát bởi gần một năm giao tranh giữa quân đội chính quy và Lực lượng Hỗ trợ Nhanh bán quân sự (RSF).

Những ngôi mộ chôn vội giữa phố. (Ảnh: AFP)

Các con đường chỉ toàn đống đổ nát, lính bắn tỉa ẩn nấp trên mái nhà và các chiến binh đi lang thang trên đường phố, cướp hoặc tấn công thường dân khi họ đi qua.

Morjan không có lựa chọn nào khác. "Chúng tôi buộc phải chôn cô ấy bên ngoài cửa trước của chúng tôi", anh cho biết.

Không chỉ Morjan. Trên khắp Khartoum, cuộc chiến nổ ra vào tháng 4 năm 2023 giữa quân đội và RSF, đã khiến các gia đình gần như không thể chôn cất người thân khi họ mất.

Không có lối đi an toàn đến các nghĩa trang chính thức, các gia đình buộc phải đào mộ ở bất cứ nơi nào họ có thể - ở sân sau, đường phố và các bãi đất bỏ hoang.

Ở những khu phố bị ảnh hưởng nặng nề nhất, những con phố từng nhộn nhịp với các khu chợ và những người bán trà buổi sáng giờ đây là những hàng dài những ngôi mộ được chôn cất một cách vội vàng.

Khartoum đã bị tàn phá bởi gần hai năm xung đột giữa quân đội chính quy và lực lượng bán quân sự. (Ảnh: AFP)

Cuộc xung đột đã khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng, hơn 12 triệu người phải bỏ chạy và tạo ra cuộc khủng hoảng nhân đạo, nạn đói và di dời lớn nhất thế giới.

Chỉ riêng ở Khartoum, hơn 61.000 người đã chết vì mọi nguyên nhân trong 14 tháng đầu tiên của chiến tranh, theo Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London - tăng 50% tỷ lệ tử vong trước chiến tranh.

Trong số những cái chết đó, 26.000 người được cho là do bạo lực, báo cáo cho thấy năm ngoái.

Tại một khu phố ở thành phố song sinh Omdurman của Khartoum, một sân bóng đá cũ đã được biến thành một nghĩa trang.

Các ngôi mộ được đánh dấu bằng ván gỗ, kim loại phế liệu hoặc thậm chí là một bảng màu đen đơn giản với một cái tên được viết nguệch ngoạc màu trắng.

"Những con phố này đã từng bình thường", Al-Samani Mohammed Al-Samani, một tình nguyện viên đào mộ nói. "Bây giờ, bạn có thể thấy những ngôi mộ ngay trước nhà".

Và ngay cả những ngôi mộ tạm thời này cũng không an toàn. "Chúng tôi đã bị pháo kích ở đây trong nghĩa trang này", Al-Samani nói.

Anh cho biết, đường đến các nghĩa trang chính thức đã bị RSF phong tỏa.

"Chúng tôi đã cố gắng nhiều lần để đưa các thi thể đến chôn cất tại nghĩa trang, nhưng RSF đã chặn hết các nẻo đường ", Al-Samani nói. "Chúng tôi buộc phải mang quan tài trở về nhà", anh cho biết.

Cả quân đội và RSF đều bị buộc tội ác chiến tranh, bao gồm nhắm mục tiêu bừa bãi vào thường dân và cố tình pháo kích vào các khu dân cư và cơ sở y tế.

Nhưng RSF đặc biệt bị cáo buộc thanh lọc sắc tộc, bạo lực tình dục có hệ thống và cướp bóc trên diện rộng.

Gần 2 năm sau cuộc xung đột, quân đội hiện đang tiến gần đến việc giành lại toàn bộ Khartoum từ tay RSF, sau khi chiếm lại dinh tổng thống và các tổ chức nhà nước quan trọng trong tuần này.

Nhưng RSF dường như còn lâu mới bị đánh bại, vẫn tiếp tục phát động các cuộc tấn công vào khu dân cư và tuyên bố kiểm soát các vùng xa xôi của đất nước.

Trâm Anh