Ý nghĩa quan trọng của bầu cử châu Âu năm 2025

Các cuộc bầu cử này không chỉ có ý nghĩa nội bộ đối với từng quốc gia mà còn phản ánh sự chuyển biến trong cục diện chính trị của toàn châu Âu, đặc biệt trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang phải đối mặt với nhiều thách thức cả trong lẫn ngoài khối.

Những vấn đề trọng tâm định hình lá phiếu cử tri

Một trong những yếu tố quan trọng định hướng cử tri châu Âu trong năm 2025 chính là cuộc chiến Nga - Ukraine. Các cuộc bầu cử sẽ phản ánh quan điểm của người dân về việc tiếp tục hỗ trợ Ukraine hay tìm kiếm một giải pháp hòa bình, dù có thể đi kèm với những nhượng bộ chính trị, chẳng hạn như giảm quy mô trừng phạt đối với Nga, cho phép các cuộc đàm phán về tình trạng của các vùng lãnh thổ bị tranh chấp, hoặc hạn chế cung cấp viện trợ quân sự cho Ukraine.

Nhiều chính phủ châu Âu hiện đang theo đuổi đường lối cứng rắn với Moscow và dành nguồn lực đáng kể hỗ trợ Kiev. Tuy nhiên, khi cuộc chiến đang tiến gần đến cột mốc tròn ba năm, sự mệt mỏi chiến tranh bắt đầu xuất hiện, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế EU đang gặp nhiều khó khăn. Các cử tri tại những quốc gia như Đức, Ba Lan hay Austria có thể sẽ hướng tới những đảng phái có quan điểm ôn hòa hơn với Nga hoặc ít nhất là tập trung vào chính sách kinh tế thay vì tiếp tục đổ tài nguyên vào cuộc chiến.

Theo nhà phân tích chính trị Ivan Krastev, một trong những vấn đề lớn nhất của các chính phủ EU hiện nay là làm sao cân bằng giữa nghĩa vụ hỗ trợ Ukraine với nhu cầu kinh tế nội bộ. “Sự kiên trì của công chúng đối với viện trợ quân sự và tài chính có thể suy giảm, và điều đó sẽ tác động mạnh đến chính sách đối ngoại của EU sau năm 2025”, nhà phân tích Ivan Krastev nhận định.

Trong khi đó, chuyên gia về quan hệ quốc tế của Viện Carnegie Europe, Judy Dempsey, cho rằng “nếu các chính phủ theo đường lối hòa hoãn với Nga lên nắm quyền tại một số nước lớn như Đức hay Austria, cuộc chiến Ukraine có thể bước sang một giai đoạn mới, với nhiều áp lực đối thoại hơn”.

Bên cạnh đó, một xu hướng đáng chú ý trong các cuộc bầu cử gần đây tại châu Âu là sự trỗi dậy mạnh mẽ của các đảng dân túy và cực hữu. Từ Pháp, Italy cho đến Đức, các phong trào dân túy đang thu hút lượng lớn cử tri bằng những thông điệp chống nhập cư, hoài nghi EU và đề cao chủ quyền quốc gia. Tại Ba Lan, cuộc bầu cử Tổng thống sẽ là phép thử quan trọng cho chính phủ cánh hữu hiện tại.

Trong khi đó, tại Austria và Đức, các đảng dân túy như Đảng Tự do Austria hay phe cực hữu AfD đang dần thu hút được sự ủng hộ đáng kể. Nếu các đảng này giành được nhiều ghế trong quốc hội, điều đó có thể ảnh hưởng sâu sắc đến chính sách chung của EU, đặc biệt là trong các vấn đề như hội nhập, nhập cư và chính sách khí hậu. Chẳng hạn, tại Italy, chính phủ của Thủ tướng Giorgia Meloni đã áp dụng các biện pháp kiểm soát nhập cư nghiêm ngặt hơn, hạn chế dòng người di cư đến nước này.

Tương tự, ở Hungary, chính quyền của Thủ tướng Viktor Orbán đã phản đối mạnh mẽ các chính sách tiếp nhận người tị nạn của EU, tạo ra những căng thẳng nội bộ trong khối. Nếu các chính phủ theo xu hướng này gia tăng quyền lực, EU có thể sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì chính sách đoàn kết và hội nhập chung.

Nhà nghiên cứu Cas Mudde, chuyên gia về chủ nghĩa dân túy, nhận định: “Đây không còn là một hiện tượng nhất thời, mà là một sự chuyển dịch sâu sắc trong hệ thống chính trị châu Âu. Các đảng dân túy có khả năng định hình chính sách nhập cư, thậm chí thay đổi cấu trúc quyền lực trong EU, nhất là khi một số nước thành viên có lãnh đạo thuộc các đảng này”. Điều này đặt ra bài toán khó cho Brussels trong việc duy trì sự thống nhất nội bộ.

Hai tấm áp phích vận động bầu cử tại Đức của đảng Dân chủ Xã hội cầm quyền (trước) và Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo đối lập (sau). Ảnh: ARD.

Ảnh hưởng đối với EU và thế giới

Những cuộc bầu cử này không chỉ tác động đến nội bộ từng quốc gia mà còn có thể định hình tương lai của EU và quan hệ quốc tế. Việc thay đổi quyền lực chính trị tại nhiều quốc gia thành viên có thể dẫn đến sự điều chỉnh chính sách đối ngoại và ảnh hưởng đến sự thống nhất của EU trong các vấn đề quan trọng như an ninh, thương mại và hội nhập kinh tế. Nếu các đảng phái dân túy và hoài nghi EU giành chiến thắng tại nhiều nước, khả năng sẽ có sự thay đổi lớn trong cách tiếp cận của EU đối với các vấn đề quan trọng như chính sách nhập cư, năng lượng và ngân sách chung.

Bên cạnh đó, sự thay đổi trong chính quyền của một số nước có thể tác động đến cuộc chiến tại Ukraine. Nếu nhiều lãnh đạo theo đường lối cứng rắn với Nga nắm quyền, xung đột có nguy cơ leo thang hơn nữa. Ngược lại, sự trỗi dậy của những chính trị gia chủ trương đàm phán với Moscow có thể mở ra khả năng đạt được một thỏa thuận hòa bình. Không chỉ vậy, kết quả của các cuộc bầu cử châu Âu còn có thể ảnh hưởng đến quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Sự đồng thuận hoặc chia rẽ trong nội bộ EU sẽ tác động không nhỏ đến chiến lược của Washington trong các vấn đề toàn cầu.

“Một EU bất ổn hoặc chia rẽ sẽ làm suy yếu khả năng phối hợp với Mỹ trong các vấn đề an ninh, thương mại và công nghệ”, chuyên gia về quan hệ Mỹ - châu Âu Charles Kupchan của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ đánh giá. Điều này đặc biệt quan trọng khi cạnh tranh Mỹ - Trung đang ngày càng gay gắt, tác động trực tiếp đến EU trên nhiều mặt trận. Một mặt, EU có thể bị kẹt giữa hai siêu cường trong các tranh chấp thương mại và công nghệ, buộc phải đưa ra các lựa chọn chiến lược quan trọng liên quan đến các quy định về công nghệ, an ninh mạng và chuỗi cung ứng.

Mặt khác, sự gia tăng căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh cũng có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ thương mại của EU với cả hai bên, đặc biệt là trong các lĩnh vực như năng lượng, sản xuất chip bán dẫn và các thỏa thuận đầu tư xuyên biên giới. Ngoài ra, chính sách đối ngoại của EU có thể phải điều chỉnh để thích ứng với sự biến động ngày càng lớn trong trật tự quốc tế.

Năm 2025 hứa hẹn là một năm bản lề của chính trường châu Âu với hàng loạt cuộc bầu cử quan trọng. Kết quả của các cuộc bầu cử này sẽ không chỉ tác động đến tương lai của EU mà còn có ảnh hưởng rộng lớn đến cuộc xung đột Nga - Ukraine, chính sách đối ngoại và liên kết kinh tế của toàn khu vực. Những thay đổi trong chính sách của các quốc gia thành viên có thể làm thay đổi cấu trúc quyền lực trong EU, định hình lại các ưu tiên chiến lược của khối và thậm chí dẫn đến sự điều chỉnh trong các thỏa thuận thương mại và an ninh chung. Sự phân hóa mạnh mẽ của cử tri trong bối cảnh bất ổn kinh tế và các thách thức địa chính trị có thể làm gia tăng xung đột chính trị trong nội bộ EU.

Một số chuyên gia cảnh báo rằng nếu các đảng dân túy và hoài nghi EU tiếp tục mở rộng ảnh hưởng, khả năng Brussels phải đối mặt với nhiều yêu cầu cải tổ từ các nước thành viên sẽ tăng lên đáng kể. Điều này có thể làm chậm lại các nỗ lực thống nhất chính sách, đặc biệt trong các lĩnh vực như năng lượng, phòng thủ và chính sách nhập cư. Không thể loại trừ khả năng châu Âu sẽ chứng kiến một giai đoạn bất ổn chính trị mới sau năm 2025. Sự thay đổi quyền lực tại các quốc gia quan trọng như Đức, Pháp và Italy sẽ là yếu tố then chốt trong việc định hình tương lai của EU.

Nếu các chính phủ mới có quan điểm khác biệt về các vấn đề lớn, sự đồng thuận trong khối có thể bị suy giảm, làm ảnh hưởng đến khả năng đối phó với các thách thức bên ngoài. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về tương lai của khối liên minh này trong bối cảnh thế giới ngày càng trở nên đa cực và đầy biến động.

Khổng Hà