10 NĂM THỰC HIỆN PHÁP LỆNH PHÁP ĐIỂN HỆ THỐNG QUY PHẠM PHÁP LUẬT: TIẾP TỤC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ KHAI THÁC VÀ SỬ DỤNG BỘ PHÁP ĐIỂN

Ngày 16/4/2012, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh (số 03/2012/UBTVQH13, có hiệu lực từ 1/7/2013) pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật (gọi tắt là Pháp lệnh pháp điển). Pháp lệnh pháp điển được ban hành nhằm tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan nhà nước ở trung ương, trong một thời gian nhất định và theo trình tự, thủ tục thống nhất, tiến hành rà soát, tập hợp các quy phạm pháp luật hiện hành ở cấp trung ương, sắp xếp các quy phạm đó theo trật tự với bố cục logic, hợp lý và dễ dàng tra cứu thành Bộ pháp điển.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang giao Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp tuyên truyền, giới thiệu, hướng dẫn khai thác và sử dụng Bộ pháp điển.

Theo quy định tại Pháp lệnh pháp điển, Bộ pháp điển là tập hợp các quy phạm pháp luật đang còn hiệu lực trong các văn bản quy quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước ở trung ương ban hành, trừ Hiến pháp. Các quy phạm pháp luật hết hiệu lực bị loại bỏ ra khỏi Bộ pháp điển và các quy phạm pháp luật mới ban hành được cập nhật vào Bộ pháp điển kịp thời.

Để thực hiện pháp điển hết các quy phạm pháp luật hiện đang còn hiệu lực thi hành, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1267/QĐ-TTg ngày 29/7/2014 phê duyệt Đề án xây dựng Bộ pháp điển xác lập lộ trình xây dựng Bộ pháp điển, hoàn thành trong thời hạn 10 năm (từ năm 2014 đến năm 2023). Theo đó, các cơ quan thực hiện pháp điển phải tiến hành ngay việc thực hiện pháp điển các đề mục đã được phân công tại Quyết định số 843/QĐ-TTg ngày 06/6/2014 của Thủ tướng Chính phủ, bảo đảm hoàn thành các chủ đề của Bộ pháp điển theo lộ trình.

Cũng theo Đề án xây dựng Bộ pháp điển, sau khi Chính phủ thông qua từng phần của Bộ pháp điển, kết quả được đăng tải và duy trì thường xuyên, liên tục trên Cổng thông tin điện tử pháp điển và được sử dụng miễn phí. Đây là Cổng thông tin độc lập, đăng tải Bộ pháp điển điện tử, do Nhà nước giữ bản quyền và giao Bộ Tư pháp thống nhất quản lý, duy trì hoạt động.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long

Thông tin về tình hình thực hiện công tác pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật sau 10 năm thực hiện Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, đến nay về cơ bản các cơ quan thực hiện pháp điển bảo đảm tuân thủ nguyên tắc, kỹ thuật và tiến độ xây dựng Bộ pháp điển.

Hiện nay, cơ quan thực hiện pháp điển đã hoàn thành pháp điển đối với 267/271 đề mục (đạt 98,5% Bộ pháp điển), một số đề mục chưa được triển khai do văn bản có giá trị pháp lý cao nhất của đề mục được sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc chuẩn bị trình Quốc hội để sửa đổi, bổ sung, thay thế - hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chưa ổn định. Như vậy, Bộ pháp điển cơ bản đã hoàn thành.

Cuối tháng 12/2022, Bộ Tư pháp đã phối hợp với các cơ quan thực hiện pháp điển thực hiện tổng kết công tác xây dựng Bộ pháp điển theo Quyết định số 1267/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở đó ngày 3/4/2023, Bộ Tư pháp đã có Báo cáo về tổng kết việc triển khai thực hiện Quyết định 1267 trình Thủ tướng Chính phủ.

Trên cơ sở báo cáo của Bộ Tư pháp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã có một số chỉ đạo về công tác pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật. Trong đó, giao các bộ, cơ quan ngang bộ phối hợp với Bộ Tư pháp trong công tác cập nhật quy phạm pháp luật mới vào Bộ pháp điển, đảm bảo chất lượng, hiệu quả, đúng tiến độ. Bộ Tư pháp nghiên cứu, xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án “Nâng cao chất lượng và hiệu quả khai thác, sử dụng Bộ pháp điển” trong tháng 10/2023.

Phó Thủ tướng Chính phủ giao Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp tuyên truyền, giới thiệu, hướng dẫn khai thác và sử dụng Bộ pháp điển; tích hợp Bộ pháp điển trên Cổng Thông tin điện tử của địa phương mình.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, để thực hiện kịp thời ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Bộ Tư pháp đã có công văn số 1785 ngày 8/5/2023 gửi các bộ, ngành, địa phương phối hợp triển khai thực hiện công tác pháp điển theo đúng thẩm quyền, trách nhiệm được giao tại Pháp lệnh Pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đẩy mạnh tuyên truyền, giới thiệu Bộ pháp điển.

Thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, giới thiệu Bộ pháp điển, các Nghị quyết của Chính phủ thông qua kết quả pháp điển và chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, thời gian qua Bộ Tư pháp đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo giới thiệu Bộ pháp điển và cùng với các bộ, ngành địa phương quan tâm chỉ đạo, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giới thiệu về hoạt động pháp điển cũng như việc khai thác, sử dụng Bộ pháp điển và đạt được những kết quả tích cực, giúp công chức, người dân, doanh nghiệp dần biết đến Bộ pháp điển để khai thác, ứng dụng trong thực tiễn.

Báo cáo về tình hình tổ chức triển khai luật, nghị quyết của Quốc hội được thông qua từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến trước Kỳ họp thứ 5; công tác chuẩn bị và kế hoạch triển khai các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 5 do Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái trình bày tại Hội nghị toàn quốc lần thứ nhất triển khai luật, nghị quyết của Quốc hội khóa XV ngày 6/9 vừa qua cho biết: Công tác kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật, pháp điển hóa được Chính phủ chú trọng. Từ đầu nhiệm kỳ đến ngày 15/6/2023, Bộ Tư pháp đã tiến hành kiểm tra đối với 10.504 văn bản, phát hiện và chỉ đạo, tham mưu xử lý đối với 446 văn bản có nội dung trái pháp luật hoặc bất cập, không còn phù hợp. Chính phủ đã phê duyệt kết quả pháp điển đối với 266/271 đề mục, đăng tải công khai Bộ pháp điển trên Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp, tạo thuận lợi cho cơ quan, tổ chức, cá nhân tiếp cận, khai thác, áp dụng pháp luật.

Tuy nhiên, Báo cáo của Chính phủ cũng nêu rõ việc thực hiện thẩm quyền, trách nhiệm trong công tác kiểm tra, rà soát, xử lý văn bản tại một số cơ quan chưa đầy đủ, chưa đúng theo quy định; lãnh đạo một số cơ quan chưa quan tâm, chỉ đạo sâu sát công tác kiểm tra, rà soát, hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật, pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật. Hiện, cả nước đã có 11/27 bộ, ngành và 25/63 địa phương tích hợp Bộ pháp điển trên Cổng thông tin điện tử của bộ, ngành, địa phương mình.

Phiên họp thẩm tra sơ bộ Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết, pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Mới đây, tại Phiên họp thẩm tra sơ bộ Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết, pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét tại Phiên họp thứ 26 cũng đánh giá: Chính phủ đã cơ bản hoàn thành pháp điển đạt 98,5% đề mục, còn một số đề mục chưa được triển khai do văn bản có giá trị pháp lý cao nhất của đề mục được sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc chuẩn bị trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung thay thế dẫn đến hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chưa ổn định.

Có ý kiến nhận định, công tác pháp điển hóa còn nhiều tồn tại, bất cập, dẫn đến sự đóng góp cho công tác tra cứu, vận dụng, áp dụng pháp luật còn thấp, chưa tương xứng với mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra. Cụ thể, sau hơn 10 năm triển khai thi hành Pháp lệnh Pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật, cả nước mới có 11/27 bộ, ngành và 25/63 địa phương tích hợp Bộ Pháp điển trên Cổng thông tin điện tử của Bộ, ngành, địa phương mình.

Đây là vấn đề cần được đánh giá kỹ về nguyên nhân và tìm ra các giải pháp khắc phục để tránh lãng phí công cụ hiệu quả trong tiếp cận và áp dụng pháp luật của người dân và doanh nghiệp. Chính phủ cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phố biến, hướng dẫn sử dụng, khai thác dữ liệu Bộ pháp điển, đẩy mạnh việc tích hợp, chia sẻ Bộ pháp điển trên Cổng thông tin điện tử của bộ, ngành, địa phương.

Lan Hương