1001 cách giải thích nguồn gốc của vũ trụ và loài người

Thần Ánh sáng và thần Bóng đêm trong thần thoại Slav. Nguồn: wikipedia.

Từ thuở sơ khai của nhân loại, loài người đã đặt ra những câu hỏi về nguồn gốc vạn vật. Chúng ta đến từ đâu? Vũ trụ ra đời như thế nào? Thế giới được hình thành ra sao? Ý nghĩa của việc tồn tại là gì?... Những câu hỏi ấy đã theo đuổi con người từ thời kỳ chúng ta vẫn còn ăn lông ở lỗ cho đến ngày nay.

Kho tàng truyền thuyết sáng thế

Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển, thuyết Vụ Nổ Lớn (Big Bang) đã trở thành lời giải thích được chấp nhận nhiều nhất cho nguồn gốc vũ trụ. Thế nhưng cách đây hàng nghìn năm, các nền văn minh cổ đại như Ai Cập, Hy Lạp, Trung Hoa, Aztec, Maya... cũng đều đã cố gắng tìm ra câu trả lời của riêng họ. Họ xây dựng nên các câu chuyện thần thoại sáng thế phong phú để giải thích thế giới và con người xuất hiện từ đâu, do bàn tay của các vị thần nào, tại sao họ lại tạo ra thế giới?

Qua hàng nghìn năm lịch sử, các nền văn hóa và hệ thống tín ngưỡng khác nhau trên khắp thế giới tiếp tục bồi đắp những câu chuyện thần thoại này, làm chúng phong phú hơn với rất nhiều câu trả lời sáng tạo giải thích cho cách vũ trụ và loài người hình thành. Không những thế, họ còn tiến xa hơn khi một số nền văn minh giải thích cả cách vũ trụ bị hủy diệt, kết thúc và hồi sinh.

Trong cuốn Nghìn lẻ một cách thế giới ra đời, tác giả Morpheus đã “gói gọn” các truyền thuyết sáng thế từ khắp nơi để đưa đến một hành trình khám phá thế giới đầy sinh động và cuốn hút.

Cuốn sách gồm 20 câu chuyện thần thoại sáng thế từ khắp các nền văn minh: từ Thần Trụ Trời của Việt Nam, nữ thần nhện Aerop-Enap trong văn hóa Nauru, thần Bumba nôn ra vũ trụ, cho đến những tích cổ của Hy Lạp, Nhật Bản, Aztec, Maya, Bắc Âu, Trung Quốc, Ai Cập… và nhiều dân tộc khác trên thế giới.

Những câu chuyện này chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng hàng nghìn truyền thuyết sáng thế phong phú mà nhân loại đã sáng tạo qua hàng nghìn năm. Không đơn thuần là những giai thoại hư cấu, các truyền thuyết này phản ánh sâu sắc tư duy, thế giới quan và bản sắc văn hóa của nhiều nền văn minh trên thế giới.

Ví dụ, truyền thuyết của các dân tộc thiểu số như người Navajo, người Nauru... thường xoay quanh động vật, bởi họ sống gắn bó với thiên nhiên và xem mình là một phần không thể tách rời của tự nhiên. Đối với họ, con người là đứa con muộn màng của tạo hóa. Những câu chuyện về động vật không chỉ miêu tả sự tồn tại của chúng, mà còn thể hiện cách họ hiểu mối quan hệ giữa con người và môi trường xung quanh.

Ngược lại, các nền văn minh lớn như Hy Lạp, Ai Cập, Trung Hoa hay Aztec lại có những câu chuyện thần thoại chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa triết học sâu sắc. Các vị thần trong truyền thuyết không đơn thuần là những sinh vật siêu nhiên. Hành động và hình tượng của họ thường ẩn chứa những thông điệp triết lý về nhân sinh và vũ trụ.

Những câu chuyện này không chỉ phản ánh cách các nền văn minh giải thích nguồn gốc thế giới và sự tồn tại của con người, mà còn bày tỏ những suy tư sâu sắc về các vấn đề muôn thuở của nhân loại. Khi đọc thần thoại, ta không nên chỉ dừng lại ở lớp nghĩa bề mặt. Để thấu hiểu và cảm nhận giá trị đích thực của chúng, ta cần đào sâu vào những ý nghĩa ẩn sau mỗi câu chuyện, khám phá những thông điệp và triết lý mà chúng chuyển tải. Đó chính là cách đọc thần thoại đúng đắn, giúp ta kết nối với di sản văn hóa và trí tưởng tượng của các nền văn minh.

Sách Nghìn lẻ một cách thế giới ra đời. Ảnh: MC.

Con người và thế giới xung quanh

Nghìn lẻ một cách thế giới ra đời không chỉ đơn thuần kể lại những truyền thuyết cổ xưa, mà còn dẫn dắt người đọc bước vào một thế giới đa sắc màu - nơi mà trời đất còn hòa quyện, thần linh tạo ra vũ trụ từ đá, khói thuốc, trứng, hay thậm chí... cơn buồn nôn.

Những hình ảnh ẩn dụ ấy chứa đựng thông điệp sâu xa về sự sống, cái chết, sự hỗn loạn, trật tự, và mối quan hệ giữa con người với tự nhiên.

Trong cuốn sách, tác giả cũng tổng hợp và so sánh các thần thoại sáng thế từ nhiều tôn giáo và nền văn hóa trên thế giới. Từ trứng vũ trụ trong kinh điển Orphic giáo cho đến những giai thoại của thổ dân châu Mỹ, châu Phi, châu Á.

Mặc dù các thần thoại sử dụng phép ẩn dụ và trí tưởng tượng để xây dựng các câu chuyện nhưng tác giả cho rằng chúng cũng chứa đựng những chân lý phổ quát về bản chất và vị trí của con người trong vũ trụ.

Nghìn lẻ một cách thế giới ra đời không chỉ hấp dẫn về mặt nội dung mà còn thể hiện nỗ lực của tác giả trong việc kết nối các nền văn hóa nhân loại qua một chủ đề chung: nguồn gốc vũ trụ và nhân sinh.

Qua từng câu chuyện, độc giả có thể nhận ra điểm chung giữa các nền văn hóa tưởng chừng xa cách - đó là sự tò mò, khát vọng lý giải sự tồn tại và mối liên hệ thiêng liêng giữa con người với thế giới xung quanh.

Minh Châu