Tương lai máy bay siêu thanh chở khách sau khi ông Trump 'bật đèn xanh'

Năm 2003, khi dòng máy bay Concorde ngừng hoạt động, thời đại của máy bay siêu thanh chở khách tưởng như đã hoàn toàn chấm dứt.

Thế nhưng, sau hơn một thập niên, những hy vọng về việc hồi sinh dòng máy bay đặc biệt này đã xuất hiện trở lại, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 6-6 ký sắc lệnh dỡ bỏ giới hạn khai thác thương mại máy bay siêu thanh tại Mỹ.

Tuy vậy, con đường để loại máy bay siêu thanh chở khách này làm chủ bầu trời được đánh giá vẫn còn rất nhiều thách thức.

Tiềm năng hứa hẹn

Ban đầu, ý tưởng về chiếc máy bay siêu thanh chở khách hấp dẫn các chuyên gia hàng không do những lợi ích mà nó mang lại.

Một chiếc máy bay chở khách đạt tốc độ vượt qua âm thanh hoàn toàn có thể giúp hành khách rút ngắn đáng kể thời gian bay chặng dài mà vẫn đảm bảo sự thoải mái so với các loại máy bay thông thường.

Mẫu máy bay siêu thanh chở khách thử nghiệm X-59 của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA). Ảnh: Lockheed Martin

Tuy nhiên, đi kèm theo đó là những lo ngại về tính ổn định và an toàn bay. Lo ngại tăng thêm sau vụ tai nạn thảm khốc tại triển lãm hàng không ở Paris (Pháp) năm 1973. Khi ấy, chiếc máy bay siêu thanh chở khách Tupolev Tu-144S của Liên Xô bất ngờ gặp nạn trên không rồi rơi xuống gần ngôi trường Goussainville, khiến 6 người trên máy bay và 8 người dưới đất thiệt mạng, theo đài CNN.

Ngoài ra, người dân khi đó cũng tỏ ra e ngại trước ảnh hưởng từ tiếng nổ siêu thanh mà dòng máy bay này gây ra khi cất hạ cánh. Tiếng nổ hoàn toàn có thể gây tổn thương thính giác hoặc tác động đến cấu trúc các tòa nhà trong vùng mà máy bay đi qua.

Chính vì thế, Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) năm 1973 đã ra lệnh cấm các máy bay chở khách bay vượt tốc độ âm thanh trên bầu trời nước Mỹ. Điều này đặt rào cản lớn nhất cho việc phát triển dòng máy bay đặc biệt này cho đến nay.

Tuy nhiên, trong sắc lệnh ký ngày 6-6, Tổng thống Trump đã chỉ đạo FAA dỡ bỏ giới hạn này. Đây được cho là một bước tiến quan trọng, mở rộng đường cho việc khai thác những tiềm năng khổng lồ từ dòng máy bay đặc biệt này tại Mỹ.

Việc phát triển máy bay siêu thanh chở khách cũng đã luôn sôi động và ghi nhận nhiều thành công trong thời gian qua, giúp đưa những tiềm năng đầy hứa hẹn của dòng máy bay này thành sớm hiện thực. Mẫu thử nghiệm X-59 của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) là một ví dụ điển hình.

Ngày 21-5, chiếc X-59 đã hoàn thành thành công một loạt bài kiểm tra quan trọng trong điều kiện mô phỏng hành trình bay ở độ cao lớn phía trên sa mạc California. Theo NASA, cuộc thử nghiệm nhằm chắc chắn rằng các bộ phận đảm bảo an toàn bay hoạt động đúng cách và có thể xử lý mọi sự cố bất ngờ có thể xảy ra trong quá trình X-59 bay.

Một thành công khác là chiếc máy bay siêu thanh chở khách mang tên Overture. Đây là dòng máy bay do Boom Supersonic - một công ty có trụ sở tại Colorado (Mỹ) - phát triển.

Trong các cuộc thử nghiệm đầu năm 2025, mẫu máy bay trình diễn số hiệu XB-1 của công ty này đã thành công vượt ngưỡng âm thanh mà không tạo ra tiếng nổ. Thành công này là nhờ công ty đã ứng dụng công nghệ để điều chỉnh độ cao và tốc độ máy bay sao cho sóng âm thanh không chạm mặt đất mà bị khúc xạ ra xa, từ đó hạn chế tiếng nổ siêu thanh xuống mặt đất.

Với thành công này, công ty Boom Supersonic đặt mục tiêu hoàn thành nguyên mẫu động cơ Overture đầu tiên vào cuối năm nay. Boom Supersonic cũng tham vọng rằng sẽ có thể thuyết phục được các hãng hàng không hàng đầu như American Airlines, Japan Airlines và United Airlines khai thác dòng Overture đầu tiên của họ vào cuối thập niên này.

Những thành công trên cho thấy rõ một tương lai đầy hứa hẹn cho những chiếc máy bay siêu thanh chở khách. Tuy vậy, các chuyên gia hàng không vẫn tỏ ra hoài nghi về dòng máy bay này, khi vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết.

Thách thức phía trước

Vấn đề đầu tiên sẽ là việc các hãng hàng không có thật sự mặn mà khai thác máy bay siêu thanh chở khách hay không.

Với tầm bay gần 7.867 km, chiếc máy bay sẽ đủ khả năng thực hiện các chuyến bay xuyên lục địa trong nước Mỹ hoặc bay qua Đại Tây Dương đến châu Âu, nhưng không đủ để bay qua Thái Bình Dương mà không cần phải dừng để tiếp nhiên liệu.

Mẫu máy bay siêu thanh chở khách Overture của công ty Boom Supersonic phát triển. Ảnh: Boom Supersonic

Một thách thức khác đó là bài toán về kinh tế cho việc vận hành thương mại dòng máy bay siêu thanh chở khách này.

Theo ước tính của chính công ty Boom Supersonic, chiếc Overture sẽ tiêu thụ nhiều gấp 2 đến 3 lần nhiên liệu cho mỗi ghế hạng nhất hoặc thương gia trong một chuyến bay liên lục địa so với một máy bay chở khách thông thường như Airbus A350 hoặc Boeing 787.

Một ước tính khác từ tổ chức phi lợi nhuận Hội đồng Quốc tế về Giao thông Sạch (ICCT) còn cho rằng Overture có thể tiêu thụ nhiên liệu cao hơn tới 5 đến 7 lần.

“Boom Supersonic đang đi ngược lại với xu hướng bền vững nhất trong ngành hàng không kể từ khi thời kỳ máy bay phản lực bắt đầu. Từ thời điểm đó đến nay, các hãng hàng không về cơ bản luôn muốn những chiếc máy bay tiết kiệm nhiên liệu hơn” - ông Jon Ostrower, Tổng biên tập tạp chí chuyên ngành The Air Current, nói trong chương trình The Air Show vào tháng 2-2025.

Nếu muốn khai thác, các hãng hàng không sẽ phải bù đắp chi phí nhiên liệu tăng thêm đó bằng cách tăng giá vé.

Các nhà nghiên cứu tại ĐH Khoa học Ứng dụng Worms (Đức) ước tính rằng giá vé của Overture cần cao hơn khoảng 38% so với giá vé hạng thương gia hiện tại cho một chuyến bay một chiều từ New York (Mỹ) đến London (Anh) thì các hãng hàng không mới có thể sinh lời.

Trong khi đó, sẽ có ít khách hàng sẵn sàng trả mức phí cao ngất ngưởng đó cho một chuyến bay siêu thanh trong thời đại ngày nay. Điều này là do công nghệ kỹ thuật số đã làm giảm nhu cầu gặp mặt trực tiếp, và hiện nay hành khách có thể trả lời email hoặc tham gia họp trực tuyến ngay trên máy bay, khiến thời gian “vô ích” trên các chuyến bay thông thường ngày càng ít đi.

Cuối cùng, trong số nhiều thách thức lớn đang chờ, việc nhận được phê duyệt từ FAA vẫn là một trong những rào cản lớn nhất. Hiện quy trình chứng nhận an toàn của FAA đã bị chậm lại đáng kể sau vụ dòng máy bay Boeing 737 MAX bị lỗi kỹ thuật dẫn tới 2 tai nạn chết người vào năm 2018 và 2019.

Tuy vậy, ông Blake Scholl, lãnh đạo của công ty Boom Supersonic, chia sẻ với CNN rằng ông vẫn tự tin vào thế mạnh "xóa bỏ sự phiền toái của việc di chuyển" cùng những tiềm năng lớn khác mà máy bay siêu thanh chở khách mang lại.

“Công nghệ đã sẵn sàng, thị trường có nhu cầu, hành khách và các hãng hàng không đều có nhu cầu, và tôi tin rằng các quy định về bay siêu thanh rồi cũng sẽ xuất hiện trong thời gian không xa. Việc còn lại là chúng tôi phải hành động” - ông Scholl nhấn mạnh.

TRỌNG TẤN