Ai chủ mưu vụ phá rừng trái phép tại hai vườn quốc gia ở Tây Nguyên?

Tự ý phá rừng đặc dụng để mở đường giao thông

Đường Trường Sơn Đông đi qua địa phận tỉnh Lâm Đồng, theo hướng hồ Suối Vàng (xã Lát, H.Lạc Dương) nối với tỉnh Đắk Lắk, được khởi công xây dựng vào năm 2007. Dự án xây dựng dở dang, sau đó bị tạm dừng thi công từ nhiều năm qua khi tới địa phận VQG Bidoup - Núi Bà (thuộc tiểu khu 22 và 26, xã Đưng K’nớ, H.Lạc Dương).

Nguyên nhân, do chủ đầu tư - Ban Quản lý (BQL) dự án 46, đang phải chờ cấp có thẩm quyền cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng tại hai VQG Bidoup - Núi Bà (thuộc tỉnh Lâm Đồng) và VQG Chư Yang Sin (thuộc tỉnh Đắk Lắk) sang đất giao thông.

Rừng đặc dụng bị san ủi bay để làm đường

Theo quy định, rừng đặc dụng phải được bảo vệ nghiêm ngặt, vậy nhưng không hiểu sao vào tháng 2-2022, chủ đầu tư dự án đường Trường Sơn Đông chưa được cơ quan chức năng cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng rừng đặc dụng sang đất giao thông, nhưng đã phá khoảng 15ha rừng đặc dụng thuộc VQG Chư Yang Sin, thi công được 7km đường qua địa phận tỉnh Đắk Lắk.

Tương tự, tại VQG Bidoup - Núi Bà qua địa phận tỉnh Lâm Đồng cũng đã bị đơn vị thi công phá rừng, mở rộng đường mòn hiện hữu để đưa máy móc vào thi công đường Trường Sơn Đông ngay khu vực giáp ranh giữa hai tỉnh này. Phát hiện sự việc, báo chí thông tin, các cơ quan chức năng mới cuống cuồng đình chỉ thi công vụ việc, báo cáo cấp trên.

Lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng và Bộ Tổng tham mưu (Bộ Quốc phòng) cùng lực lượng chức năng kiểm tra vụ phá rừng, mở đường khi chưa được phép

Trước sự việc nghiêm trọng này, lãnh đạo hai tỉnh Lâm Đồng, Đắk Lắk đã tới hiện trường, giao cơ quan Công an vào cuộc điều tra, làm rõ, xử lý sai phạm.

Tại hiện trường vụ phá rừng đặc dụng tại hai VQG, phóng viên ghi nhận nhiều cây gỗ lớn có đường kính gốc lên tới 70-80cm đã bị múc bật gốc, vùi lấp hoặc nằm ngổn ngang phía dưới taluy âm. Chủ đầu tư và đơn vị thi công đã cho xe cơ giới múc, san gạt, mở rộng đường trung bình từ 4-8m xuyên qua hai VQG.

Tại VQG Bidoup - Núi Bà, họ đã tự mở đường với chiều dài hơn 3km. VQG Chư Yang Sin đã bị múc đất tan hoang làm đường chiều dài tới 7km. Đi sâu vào vùng giáp ranh giữa hai tỉnh, phía bờ sông Krông Nô thuộc địa phân tỉnh Lâm Đồng, đơn vị thi công đã lập lán trại, tập kết nhiều máy móc, xăng dầu để phục vụ thi công.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lâm Đồng, tổng chiều dài tuyến đường đã mở qua VQG Bidoup - Núi Bà là 3.321m, bề rộng đường trung bình khoảng 4m. Trong đó, trong ranh giới đã chuyển mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng sang mục đích đất đường giao thông (ngoài quy hoạch lâm nghiệp) là 2.254m (2.254m x 4m = 9.016m2), nằm ngoài ranh giới đã chuyển mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng sang mục đích đất đường giao thông (thuộc đất rừng đặc dụng) là 1.067m (1.067m x 4m = 4.268m2).

Ngoài ra có 2 vị trí san ủi khác (làm mố cầu, làm đường) với tổng diện tích 8.300m2, gồm trong ranh giới đã chuyển mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng sang mục đích đất đường giao thông (quy hoạch ngoài lâm nghiệp) là 7.300m2 và ngoài ranh giới đã chuyển mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng sang mục đích đất đường giao thông (thuộc đất rừng đặc dụng) là 1.000m2.

Tại thời điểm cơ quan chức năng kiểm tra, hiện trường đã bị đào bới, san lấp, rà sửa và đã hình thành tuyến đường xuyên qua Bidoup - Núi Bà. Dọc theo tuyến đường, hiện nay chỉ còn lại rải rác một số cây rừng bị san ủi, múc bật gốc, bị đất đá san lấp bên mép đường.

Trạm trưởng Trạm kiểm lâm Krông Nô (thuộc VQG Bidoup – Núi Bà) 'tỉnh bơ' nói rằng: “Lợi dụng những ngày gần Tết Nguyên đán 2022, đơn vị thi công đường Trường Sơn Đông đã cho máy móc vào đào múc để mở đường. Ngay khi phát hiện, chúng tôi đã yêu cầu dừng thi công” (?).

Nhiều cây cổ thụ rừng đặc dụng của VQG bị múc bật gốc

Tại khu vực đoạn thi công đường Trường Sơn Đông trái phép, vị trí thuộc khoảnh 9, tiểu khu 1383; các khoảnh 1, 3, 5, 6, tiểu khu 1402 do VQG Chư Yang Sin quản lý, nằm trên địa giới hành chính xã Bông Krang, H.Lắk, tỉnh Đắk Lắk, toàn bộ cây rừng đều bị đào bới, múc san lấp. Dọc theo tuyến đường thấy chỉ còn rải rác một số cây bị múc bật gốc, một số cây rừng khác đã bị đất đá san lấp chôn vùi để lộ ra phần ngọn cây rừng.

Kết quả kiểm tra xác định, diện tích rừng bị phá trái pháp luật tại VQG Chư Yang Sin là 15,45ha, trong đó diện tích đo đếm được là khoảng 12,45ha và diện tích ước lượng (taluy) khoảng 3ha. Chiều dài tuyến đường đã san lấp khoảng 7km. Trong khi đó, theo chủ VQG Chư Yang Sin, tháng 6-2021 trở về trước, toàn bộ diện tích 16,72ha của gói thầu Đ41 thuộc tiểu khu 1383 và 1402 vẫn còn nguyên hiện trạng, rừng chưa bị tác động.

Đáng nói, mặc dù tại hai VQG, mức độ tàn phá, xâm lấn rừng đặc dụng là rất lớn, với bán kính 10km chiều dài, trung bình 4m bề ngang, diện tích bị tự ý tàn phá là hàng chục ha, nhưng 'lạ thay' gỗ đi đâu không rõ (!?).

Cần làm rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý

Ông Nguyễn Lương Minh - Phó Giám đốc VQG Bidoup - Núi Bà cho biết, để phục vụ dự án đường Trường Sơn Đông, UBND tỉnh Lâm Đồng đã có quyết định thu hồi 13,5ha của vườn giao cho Ban Quản lý dự án 46. Theo quy định, việc thi công chỉ được tiến hành sau khi cấp có thẩm quyền phê duyệt chuyển đổi rừng, chính quyền và ngành chức năng địa phương tiến hành giải phóng mặt bằng, tận thu lâm sản, bàn giao mặt bằng thì nhà thầu mới được triển khai.

Tuy nhiên, khi chưa hoàn thành các thủ tục thì đơn vị thi công đã tự ý vào san ủi rừng. Việc này là trái các quy định nhà nước và hiện vẫn chưa thể xác định khối lượng gỗ bị thiệt hại. Chi cục Kiểm lâm tỉnh đang đi xác minh. UBND tỉnh đã chỉ đạo cơ quan chức năng vào cuộc, sẽ kiểm kê, rồi làm rõ trách nhiệm của các bên.

Dự án đường Trường Sơn Đông có tổng chiều dài 657km do Ban Quản lý dự án 46 làm chủ đầu tư. Dự án khởi công năm 2007, dự kiến hoàn thành vào năm 2020 với chiều dài toàn tuyến 671km, trong đó tận dụng 42km đường cũ, có 2 hầm và 2 đường đôi lưỡng dụng, 125 cầu các loại... Tuyến đường này chạy qua 7 tỉnh miền Trung và Tây Nguyên, bắt đầu từ Quảng Nam, tới Quảng Ngãi, Kon Tum, Gia Lai, Phú Yên, Đắk Lắk và kết thúc ở Lâm Đồng.

Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Lắk cho biết, quá trình làm hồ sơ chuyển đổi rừng cho gói thầu Đ41, dự án đường Trường Sơn Đông, cơ quan chức năng đã xác định 16,72ha này có một số diện tích rừng, gỗ. Trong đó trữ lượng rừng xác định được là 264m3. Chưa có phương án tận thu là vì chưa có quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng rừng. Sau khi có quyết định chuyển đổi thì bước tiếp theo là sẽ làm thiết kế bài cây để xác định lượng gỗ có thể khai thác tận thu, để bán nộp ngân sách.

Trước tình trạng trên, ngày 17-2-2022, đoàn công tác của Bộ Tổng tham mưu (Bộ Quốc phòng) đã vào kiểm tra hiện trường vụ phá rừng, mở đường Trường Sơn Đông qua hai VQG Chư Yang Sin và Bidoup - Núi Bà. Tại hiện trường dọc tuyến đường đã bị san ủi dài hơn 10km, hàng chục hecta rừng dọc đường đã bị phá trắng, thiệt hại về rừng là 100%. Nhiều cây rừng bị ủi nghiêng bật gốc, nằm lăn lóc dưới phần taluy âm hoặc đã bị đất đá vùi lấp.

Cùng ngày, đoàn công tác và đại diện chủ đầu tư là BQL dự án 46 đã làm việc với các bên liên quan tại Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Lâm Đồng để làm rõ những khó khăn, vướng mắc trong các thủ tục chuyển đổi đất rừng đặc dụng sang đất phục vụ giao thông.

Việc phá rừng trái phép, thi công đường Trường Sơn Đông qua hai VQG này rõ ràng đã được thực hiện trong thời gian dài chứ không thể chỉ trong vài ngày. Câu hỏi cần được làm rõ: Ai đã buông lỏng quản lý để xảy ra việc ngang nhiên phá rừng đặc dụng này?

Hình ảnh phóng viên ghi tại hiện trường phá rừng đặc dụng:

Ngọc Hà