Ẩm thực fine dining: Từ bình thường tới phi thường

Ẩm thực fine dining còn được ví như là nơi hội tụ của những gì cao cấp sang chảnh nhất trong giới F&B

Ẩm thực cao cấp là cách tiếp cận tinh tế và tao nhã đối với món ăn, được các đầu bếp đẳng cấp chế biến, mang đến những trải nghiệm hương vị khó quên. Ở đây, sự sáng tạo được nâng lên phẩm cấp cao nhất, không thua kém bất kỳ lĩnh vực khoa học hay nghệ thuật nào.

Ẩm thực cao cấp cũng là hành trình đưa thực khách đến với những ảnh hưởng văn hóa, xã hội và lịch sử, kết hợp tinh túy của di sản vùng miền với những phương pháp thể hiện đương đại. Từ các quán nhỏ đơn sơ ngay hè phố tới những nhà hàng đạt sao Michelin “xịn sò” nhất, mỗi nơi dường như đều ẩn tàng một phần câu chuyện của một nền văn hóa, tạo nên một cuộc hội ngộ thú vị ngay tại bàn ăn.

LƯỢC SỬ FINE DINING

Khái niệm ẩm thực cao cấp có nguồn gốc từ các nền văn minh cổ đại, khi những bữa tiệc lớn được tổ chức nhân các sự kiện quan trọng, để ăn mừng chiến thắng, bái tế thần linh.

Nhưng nền tảng của nó phải đến thời Trung cổ mới bắt đầu hình thành. Hoàng gia và giới quý tộc châu Âu chính là thế hệ tiên phong trong việc phát triển các trải nghiệm ăn uống xa hoa, thể hiện uy quyền, sự giàu có và sành sỏi thông qua tiệc tùng hào nhoáng. Khi đó, ẩm thực cao cấp chính là đặc quyền dành riêng cho tầng lớp tinh hoa.

Yến tiệc cung đình ở các quốc gia phương Đông xa xôi cũng chính là ẩm thực cao cấp. Nét đặc trưng - nổi bật nhất là ở Trung Quốc và Nhật Bản - chính là việc tập trung vào sự cân bằng giữa màu sắc, kết cấu và hương vị. Tại Trung Đông, những dấu ấn của ẩm thực cao cấp thời cổ đại có thể tìm thấy nhiều nhất dưới Đế chế Ottoman, phản ánh lịch sử phong phú và hỗn tạp của vùng đất này.

Thời vua Louis XIV, ẩm thực đã được nâng lên thành một hình thức nghệ thuật

Không thể phủ nhận ảnh hưởng của các vương triều, giới quý tộc và nhà bếp hoàng gia trong việc định hình các truyền thống sơ khai của ẩm thực cao cấp. Họ gần như chịu trách nhiệm cho sự cách tân trong ăn uống, tạo ra các nghi thức và quy cách trên bàn tiệc, mà rất nhiều trong số đó vẫn tồn tại tới ngày nay.

Tại Paris, dưới thời vua Louis XIV, ẩm thực đã được nâng lên thành một hình thức nghệ thuật, để từ đó sinh ra khái niệm “haute cuisine” – mà giờ đây, gần gũi với chúng ta nhiều hơn qua cách gọi bằng tiếng Anh “fine dining”.

Những đầu bếp huyền thoại như Marie-Antoine Carême và Auguste Escoffier đã để lại dấu ấn không thể phai mờ, chuẩn hóa kỹ thuật nấu nướng và tinh chỉnh phép tắc ăn uống. Có thể nói, hơi thở của quá khứ vẫn còn tràn ngập trong nhà hàng cao cấp được gắn sao Michelin, nhất là ở nước Pháp.

LÀ DI SẢN VĂN HÓA

Điều kỳ diệu thực sự của ẩm thực cao cấp chính là khả năng đưa thực khách đến với một vùng đất thông qua sự kết hợp khéo léo giữa các nguyên liệu, kỹ thuật chế biến và cách trình bày.

Các đầu bếp lấy cảm hứng từ môi trường xung quanh, tận dụng sự phong phú của đất liền và biển cả, cùng óc sáng tạo được truyền qua nhiều thế hệ. Bằng sự tài hoa của mình, họ khiến ngay cả những nguyên liệu dân dã nhất cũng lên được một tầm cao mới, không chỉ gìn giữ kỹ thuật chế biến cổ truyền mà còn kết hợp với các xu hướng đương đại.

Thành phẩm cuối cùng là một tác phẩm nghệ thuật thực sự, khi cách sắp xếp đồ ăn, sử dụng màu sắc thể hiện cả gu thẩm mỹ của người thực hiện. Có những món ăn không chỉ là món ăn, mà đã phát triển thành biểu tượng văn hóa, định hình bản sắc của một quốc gia và được cả thế giới đồng cảm.

Ví dụ, sushi, với sự kết hợp tài tình giữa cơm, giấm và cá tươi, thể hiện sự chính xác và thanh lịch định hình nên ẩm thực Nhật Bản. Pasta, được tô điểm bằng nhiều loại nước sốt đặc trưng của nhiều vùng, thể hiện sự đa dạng và phong phú của truyền thống ẩm thực nước Ý. Các món cà ri đậm đà ở Ấn Độ lại thể hiện bức tranh văn hóa sống động và rực rỡ của đất nước bên sông Hằng.

Những báu vật ẩm thực này được cả giới đầu bếp và thực khách tôn vinh, nhờ việc mang trong mình một di sản văn hóa sâu sắc. Việc thưởng thức chúng đồng thời trở thành hành động trân trọng nghệ thuật và tâm hồn phía sau từng món ăn.

ẨM THỰC CỦA SỰ TRẬT TỰ VÀ HÀI HÒA

Ẩm thực cao cấp là hoạt động đưa trải nghiệm ăn uống từ bình thường lên phi thường. Những quy tắc và nghi thức giữ vai trò quan trọng trong việc tạo ra trật tự và sự hài hòa trong suốt bữa ăn, đảm bảo thực khách hoàn toàn đắm chìm vào hành trình ẩm thực mà không bị phân tâm.

Quy tắc thể hiện sự tôn trọng, còn nghi thức là ngôn ngữ lịch lãm kết nối thực khách. Chúng góp phần củng cố mối quan hệ xã hội, khiến việc ăn uống trở thành trải nghiệm cộng đồng phong phú.

Quy tắc và nghi thức ăn uống xuất hiện từ các nền văn minh cổ đại. Khi xã hội phát triển, các hoạt động ẩm thực theo đó phát triển, cùng các quy tắc ứng xử cụ thể, nhằm phân định sự khác biệt về giai cấp và hệ thống xã hội. Từ các dạ tiệc xa hoa của đế chế La Mã đến các buổi trà đạo khắt khe của Nhật Bản, mỗi nền văn hóa đều dành tặng những phong tục và nghi lễ độc đáo của mình cho hoạt động ẩm thực.

Bản chất của nghi thức ăn uống tinh tế là tao nhã, thanh lịch, nhưng cách thể hiện lại có sự khác biệt đáng kể ở nhiều quốc gia. Mỗi nền văn hóa đều có những nét đặc trưng riêng trên bàn ăn, bao gồm rất nhiều quy tắc.

Ví dụ, ở các nước phương Tây, người ta thường cầm dao ở tay phải và nĩa ở tay trái, cắt thức ăn thành từng miếng trước khi ăn. Ngược lại, các nước vùng Đông Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam lại dùng đũa và việc nhấc bát khi ăn cơm được coi là lịch sự.

Hiểu và trân trọng những khác biệt này trong nghi thức ăn uống không chỉ là dấu hiệu của sự văn minh khi dùng bữa ở nước ngoài, mà còn là cái nhìn sâu sắc và cởi mở vào sự đa dạng của phong tục khắp nơi, đồng thời tạo nên những kết nối vượt qua ranh giới địa lý.

SỨC ẢNH HƯỞNG CỦA TOÀN CẦU HÓA

Với sự tiện lợi của giao thông, với việc thông tin dễ dàng được lan tỏa qua internet, ranh giới trong ẩm thực ngày càng trở nên mờ nhạt, dẫn đến sự kết hợp đa văn hóa. Các đầu bếp hiện đại có thể lấy cảm hứng từ nhiều nền ẩm thực khác nhau, gửi gắm vào đó những sáng tạo của bản thân để vẽ nên bức tranh tổng hợp về nguyên liệu, kỹ thuật chế biến và hương vị.

Đa dạng ẩm thực được quan tâm hơn, được đánh giá cao hơn, giúp thực khách mở rộng khẩu vị, đồng thời, khơi dậy sự tò mò về những truyền thống ẩm thực khác nhau. Ẩm thực cao cấp đã trở thành điểm giao thoa của các nền văn hóa, phản ánh sự kết nối cộng đồng trên phạm vi toàn thế giới.

Sự kết hợp của các truyền thống ẩm thực và sự xuất hiện của các xu hướng ẩm thực mới đã tạo ra một kỷ nguyên sáng tạo trong ẩm thực cao cấp, nơi các món ăn mang nét đặc trưng của nhiều vùng miền, thậm chí hội tụ trong một chiếc đĩa. Có những đầu bếp thông thạo kỹ năng nấu nướng và nguyên liệu của nhiều nền ẩm thực khác nhau. Từ đó, ẩm thực cao cấp vẫn liên tục phát triển, liên tục thăng hoa.

Không cần sang Tokyo, ở ngay tại New York thôi cũng có thể ăn được miếng sashimi thượng đẳng. Hay ba trong tám nhà hàng bít-tết ngon nhất thế giới, theo bình chọn của Michelin, lại nằm ở châu Á, bao gồm Singapore, Hong Kong và Đài Loan. Điều này quả thật thú vị.

MỘT PHẦN KHÔNG THỂ THIẾU TRONG DU LỊCH

Ẩm thực cao cấp cũng là một khía cạnh quan trọng thúc đẩy sự phát triển của du lịch xa xỉ. Nó được xem như cánh cổng dẫn đến trái tim của một nền văn hóa, thông qua các nhà hàng sang trọng đạt sao Michelin, đến những tiệm ăn lề đường (cũng đạt sao Michelin), nơi chỉ tập trung vào sự tinh túy của món ăn, cách trình bày hấp dẫn và không vì bất kỳ lý do gì mà đánh mất đi bản sắc và nguyên tắc của mình.

Có những món ăn không chỉ là món ăn, mà đã phát triển thành biểu tượng văn hóa, định hình bản sắc của một quốc gia

Như Paris, bên cạnh các nhà hàng đạt sao Michelin là những quán ăn, bar, pub nhỏ đầy quyến rũ. Như Tokyo, thủ đô ẩm thực toàn cầu với số lượng nhà hàng đạt sao Michelin nhiều hơn bất kỳ nơi nào khác. Như Barcelona, nơi những quán tapas đủ kiểu luôn biết cách hớp hồn du khách.

Bangkok và Singapore gần đây nổi lên nhờ việc giành được nhiều sao Michelin cho các tiệm ăn “bình dân”, một sự dịch chuyển đầy thú vị. Ngay cả London hay Munich, luôn bị dân sành ăn chê bai cũng có những cái tên xuất sắc phải trải nghiệm, miễn là chịu khó tìm tòi.

Bằng cách lựa chọn dùng bữa tại nhà hàng cao cấp, chúng ta có thể ủng hộ các hoạt động bền vững và nguồn nguyên liệu có đạo đức, góp phần tạo nên một thế giới tốt đẹp hơn cho cả thế hệ hiện tại và tương lai. Bằng cách tham gia vào trải nghiệm ẩm thực cao cấp, chúng ta không chỉ thưởng thức một bữa ăn, mà còn tôn vinh các di sản văn hóa và ngôn ngữ thống nhất của ẩm thực.

Minh Anh