AU khẳng định 'sự ủng hộ vững chắc' đối với hòa bình ở Nam Sudan

Khói bốc lên sau vụ tấn công bằng thiết bị bay không người lái của Lực lượng Hỗ trợ nhanh bán quân sự (RSF) nhằm vào kho nhiên liệu ở thành phố Port Sudan ngày 5/5/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Thông báo này được đưa ra sau khi một phái đoàn cấp cao, do Chủ tịch Ủy ban AU Mahmoud Ali Youssouf và Phó Tổng Thư ký IGAD Mohamed Abdi Ware dẫn đầu, đã đến thăm Nam Sudan từ ngày 5/5 nhằm thúc đẩy tiến trình đàm phán hòa bình giữa chính phủ chuyển tiếp đoàn kết và phe đối lập.

Theo thông báo chung của AU và IGAD ngày 6/5, chuyến thăm này nhằm trao đổi với chính quyền Nam Sudan và các bên liên quan chính về tình hình chính trị và an ninh hiện nay, cũng như tiến trình hòa bình tại quốc gia Đông Phi này.

AU và IGAD nhấn mạnh rằng chuyến thăm diễn ra vào “thời điểm then chốt” khi Nam Sudan đang trải qua giai đoạn chuyển tiếp theo Thỏa thuận tái lập về giải quyết xung đột ở Nam Sudan (R-ARCSS). Hai khối tái khẳng định sự ủng hộ vững chắc đối với chính phủ và người dân Nam Sudan, trong nỗ lực theo đuổi hòa bình, thống nhất dân tộc, quản trị dân chủ và phát triển bền vững.

Hai khối cho rằng hòa bình, ổn định và quản trị toàn diện là “nền tảng không thể thiếu” cho sự phát triển bền vững và hội nhập khu vực của Nam Sudan. AU và IGAD cũng nêu bật nhu cầu cấp thiết phải thúc đẩy lòng tin lẫn nhau, sự gắn kết quốc gia, tôn trọng không gian chính trị và dân sự, và tiếp tục cam kết đối thoại và thỏa hiệp giữa các phe phái chính trị tại Nam Sudan.

Trong chuyến thăm chính thức tới Nam Sudan kéo dài 2 ngày, phái đoàn AU và IGAD đã có các cuộc tham vấn cấp cao với Tổng thống Nam Sudan Salva Kiir và các quan chức khác của Nam Sudan.

Theo thông cáo chung, các cuộc tham vấn cấp cao chủ yếu nhằm bảo toàn những thành quả đã đạt được của thỏa thuận hòa bình, thúc đẩy đối thoại và sự đồng thuận toàn diện quốc gia, củng cố các thể chế quản trị, cũng như hỗ trợ việc thực hiện lộ trình chuyển tiếp kịp thời, đáng tin cậy và minh bạch.

AU và IGAD tái khẳng định quyết tâm chung trong việc hợp tác với chính phủ và người dân Nam Sudan, cũng như các đối tác quốc tế và khu vực, để bảo vệ hòa bình, duy trì các nguyên tắc của R-ARCSS và hỗ trợ một tương lai dựa trên sự thống nhất, khả năng phục hồi và thịnh vượng.

Động thái trên được đưa ra trong bối cảnh giao tranh trong nhiều tháng qua giữa lực lượng của Tổng thống Salva Kiir và Phó Tổng thống Riek Machar đã làm dấy lên lo ngại về một cuộc nội chiến mới tại Nam Sudan. Theo số liệu của Liên hợp quốc (LHQ), giao tranh tại Nam Sudan từ tháng 3 vừa qua đã khiến ít nhất 200 người thiệt mạng và khoảng 125.000 người khác phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn.

Trong khi đó, xung đột tại quốc gia láng giềng Sudan vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Mới đây nhất, ngày 6/5, Lực lượng Hỗ trợ nhanh bán quân sự (RSF) đã tiến hành một loạt cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái tại thành phố Port Sudan, nhắm vào sân bay quốc tế, một cảng xuất khẩu dầu mỏ và một khách sạn.

Ngoài ra, Bộ Năng lượng và Dầu mỏ Sudan cho biết các cơ sở bị nhắm đến gồm một căn cứ không quân, kho nhiên liệu và các cơ sở dân sự. Trước đó, ngày 4/5, RSF cũng đã thực hiện các cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái nhằm vào căn cứ không quân Osman Digna, một kho hàng hóa và các địa điểm dân sự khác. Các cuộc tấn công diễn ra trong bối cảnh xung đột kéo dài giữa quân đội chính phủ và RSF từ giữa tháng 4/2023 đến nay.

Sau đó, Cục Hàng không Dân dụng Sudan thông báo sân bay quốc tế tại Port Sudan nối lại hoạt động vào đêm cùng ngày, sau khi tạm đình chỉ do các cuộc tấn công nhằm vào thành phố cảng chiến lược này. Trong tuyên bố chính thức, cơ quan hàng không Sudan kêu gọi hành khách liên hệ với các hãng hàng không để sắp xếp lại lịch trình sau khi toàn bộ các chuyến bay bị hủy trong buổi sáng cùng ngày vì lý do an ninh.

Từ Cairo, Ngoại trưởng Ai Cập Badr Abdelatty đã bày tỏ sự ủng hộ đối với Sudan.

Trong cuộc điện đàm ngày 6/5 với người đồng cấp Sudan, ông Omar Siddiq, Ngoại trưởng Ai Cập Abdelatty nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải hạ nhiệt xung đột, kêu gọi các bên kiềm chế và theo đuổi thỏa thuận ngừng bắn để cung cấp viện trợ nhân đạo hiệu quả cho người dân Sudan.

Người đứng đầu ngành ngoại giao Ai Cập cũng tái khẳng định lập trường kiên định của nước này trong việc hỗ trợ các thể chế quốc gia, tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ cũng như sự thống nhất của Sudan.

Về phần mình, ông Siddiq đánh giá cao sự ủng hộ kiên định và nhất quán của Ai Cập, đồng thời kêu gọi sự phối hợp và tham vấn mạnh mẽ hơn giữa hai nước trong thời gian tới.

Kể từ khi xung đột nổ ra giữa quân đội chính quy do Tổng tư lệnh Abdel Fattah al-Burhan lãnh đạo và RSF do tướng Mohamed Hamdan Daglo chỉ huy, hơn 13 triệu người đã phải di tản, hàng chục nghìn người thiệt mạng và cơ sở hạ tầng của đất nước bị tàn phá nghiêm trọng.

Sudan hiện bị chia cắt về mặt kiểm soát lãnh thổ: quân đội nắm giữ trung tâm, phía Đông và phía Bắc; trong khi RSF kiểm soát phần lớn khu vực Darfur ở phía Tây và một số khu vực phía Nam.

Nguyễn Tùng - Trung Khánh (TTXVN)