Bài tập cho người bệnh còn ống động mạch

Còn ống động mạch (PDA - Patent Ductus Arteriosus) là một tình trạng tim bẩm sinh, trong đó ống động mạch - một mạch máu nối giữa động mạch chủ và động mạch phổi trong thai kỳ - không đóng lại sau khi sinh. Điều này gây ra tình trạng lưu thông máu không bình thường giữa động mạch chủ và động mạch phổi, dẫn đến sự gia tăng áp lực trong động mạch phổi và khiến tim phải hoạt động gắng sức hơn.

Việc duy trì một chế độ tập luyện hợp lý đóng vai trò quan trọng trong cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân mắc PDA cũng như hỗ trợ quá trình hồi phục sau phẫu thuật hoặc can thiệp y tế.

Tuy nhiên, các bài tập cần được thiết kế cẩn thận để đảm bảo an toàn và hiệu quả, đồng thời tránh làm tăng gánh nặng lên hệ tim mạch.

1.Vai trò của tập luyện với người bệnh còn ống động mạch

Tập luyện thể chất đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ quản lý và cải thiện tình trạng sức khỏe của bệnh nhân mắc PDA. Với người bệnh PDA việc thực hiện các bài tập thể dục phù hợp không chỉ giúp duy trì chức năng tim mạch mà còn hỗ trợ tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện khả năng tuần hoàn máu và tăng cường sức khỏe tinh thần.

1.1. Tăng cường sức mạnh cơ tim

Các bài tập aerobic nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe hoặc bơi lội có thể giúp cải thiện sức mạnh cơ tim và tăng cường khả năng bơm máu của tim. Điều này đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân mắc PDA vì việc kiểm soát áp lực máu trong phổi và động mạch chủ là yếu tố then chốt để ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng.

Bơi lội là hình thức tập luyện phù hợp với người bệnh còn ống động mạch.

1.2. Cải thiện tuần hoàn máu

Tập luyện thường xuyên có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu, từ đó giảm thiểu nguy cơ tăng áp lực trong động mạch phổi - một biến chứng phổ biến của PDA. Việc tuần hoàn máu tốt hơn cũng giúp tăng cường khả năng phục hồi sau khi thực hiện các thủ thuật điều trị PDA, chẳng hạn như can thiệp phẫu thuật hoặc thủ thuật đóng ống động mạch.

1.3. Giảm stress và cải thiện sức khỏe tinh thần

Stress và lo âu thường gặp ở bệnh nhân mắc bệnh tim bẩm sinh, bao gồm cả PDA. Tập luyện không chỉ giúp giải phóng endorphin - một chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác vui vẻ và thư giãn - mà còn giúp giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện giấc ngủ. Điều này giúp bệnh nhân cảm thấy tốt hơn cả về thể chất lẫn tinh thần.

1.4. Hỗ trợ kiểm soát cân nặng

Kiểm soát cân nặng là một yếu tố quan trọng trong quản lý PDA, bởi cân nặng dư thừa có thể gây áp lực thêm cho tim và làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh. Các bài tập được thiết kế phù hợp có thể giúp bệnh nhân duy trì cân nặng lý tưởng, từ đó giảm nguy cơ các biến chứng liên quan đến tim mạch.

2.Các bài tập tốt cho người còn ống động mạch

Việc lựa chọn các bài tập phù hợp rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân PDA. Các bài tập nhẹ nhàng, có cường độ thấp và trung bình là những lựa chọn hàng đầu nhằm duy trì sức khỏe tim mạch mà không gây áp lực quá lớn lên tim. Dưới đây là một số bài tập được khuyến cáo, kèm theo hướng dẫn chi tiết về cách thực hiện.

Đạp xe tại chỗ tốt cho bệnh nhân còn ống động mạch.

2.1. Đi bộ

Đi bộ là một trong những bài tập đơn giản nhưng hiệu quả cho bệnh nhân mắc PDA. Bài tập này giúp tăng cường sức mạnh cơ tim, cải thiện tuần hoàn máu, hỗ trợ kiểm soát cân nặng.

Khởi động bằng cách đi bộ chậm trong 5 - 10 phút. Sau đó, tăng tốc độ đi bộ đến mức cảm thấy thoải mái nhưng vẫn có thể nói chuyện được trong suốt quá trình tập. Đi bộ liên tục trong 20 - 30 phút mỗi ngày, từ 3 - 5 lần mỗi tuần. Kết thúc bằng cách đi bộ chậm lại trong 5 phút để cơ thể dần hồi phục.

2.2. Bơi lội

Bơi lội là bài tập toàn thân, ít gây áp lực lên các khớp xương và tim, đồng thời giúp tăng cường sự dẻo dai và sức mạnh cơ bắp.

Bắt đầu với các động tác khởi động trên cạn trong 5 phút như xoay khớp vai, xoay khớp gối. Thực hiện các kiểu bơi như bơi ngửa hoặc bơi ếch với cường độ nhẹ, khoảng 20 - 30 phút mỗi lần. Nếu mới bắt đầu, chỉ nên bơi trong thời gian ngắn (10 - 15 phút) và tăng dần thời gian khi sức chịu đựng cải thiện. Kết thúc bằng cách bơi nhẹ nhàng và kéo giãn cơ thể trong 5 phút.

2.3. Đạp xe đạp tại chỗ

Đạp xe đạp tại chỗ là một lựa chọn lý tưởng cho những bệnh nhân muốn tập luyện trong nhà, tránh được các yếu tố thời tiết bất lợi.

Khởi động bằng cách đạp xe với tốc độ chậm trong 5 phút. Sau đó, tăng tốc độ và đạp xe ở cường độ trung bình trong 20 - 30 phút. Lưu ý giữ nhịp thở đều đặn và không nên đạp quá nhanh, tránh làm tăng áp lực lên tim. Giảm tốc độ đạp xe trong 5 phút cuối để cơ thể hạ nhiệt từ từ.

Tư thế ngọn núi giúp tăng cường tuần hoàn máu ở bệnh nhân còn ống động mạch.

2.4. Tập yoga

Yoga không chỉ giúp tăng cường sự linh hoạt của cơ thể mà còn làm giảm căng thẳng, cải thiện hô hấp và tăng cường tuần hoàn máu.

Tư thế ngọn núi (Tadasana): Đứng thẳng, hai chân rộng bằng vai, hai tay đặt dọc theo thân. Hít vào và đưa hai tay lên cao, kéo dài cột sống. Giữ tư thế trong 5 - 10 nhịp thở.

Tư thế cây (Vrikshasana): Đứng thẳng, nhấc một chân lên và đặt lòng bàn chân lên đùi chân kia. Hai tay chắp trước ngực hoặc đưa lên cao. Giữ tư thế trong 5 - 10 nhịp thở rồi đổi bên.

Tư thế em bé (Balasana): Ngồi trên gót chân, cúi người về phía trước, trán chạm sàn, hai tay duỗi thẳng về phía trước. Giữ tư thế trong 1 - 3 phút.

2.5. Thở sâu

Thở sâu là một kỹ thuật giúp cải thiện hô hấp, giảm căng thẳng và hỗ trợ điều chỉnh nhịp tim.

Ngồi hoặc nằm thoải mái, nhắm mắt. Hít vào sâu qua mũi trong 4 giây, giữ hơi thở trong 4 giây. Thở ra chậm qua miệng trong 6 - 8 giây. Thực hiện bài tập thở sâu này từ 5 - 10 phút mỗi ngày.

3.Lưu ý khi tập luyện

Bệnh nhân mắc PDA tiến hành tập luyện cần lưu ý một số điểm quan trọng cần phải tuân thủ để đảm bảo an toàn và hiệu quả của các bài tập.

Dưới đây là một số hướng dẫn chi tiết về thời điểm tập luyện, tình trạng sức khỏe khi tập, và cách thức tập luyện không gây hại cho cơ thể.

3.1. Thời điểm tập tốt nhất trong ngày

Việc chọn đúng thời điểm tập luyện trong ngày có thể giúp tối ưu hóa hiệu quả của bài tập và giảm nguy cơ gây hại cho cơ thể.

Buổi sáng sớm: Đây là thời điểm lý tưởng để tập luyện, khi cơ thể mới bắt đầu hoạt động và không bị ảnh hưởng bởi các tác nhân gây stress của ngày mới. Tập luyện vào buổi sáng giúp tăng cường năng lượng, cải thiện tâm trạng và khởi động các chức năng tim mạch.

Buổi chiều: Một số nghiên cứu cho thấy nhiệt độ cơ thể và hiệu suất cơ bắp thường đạt đỉnh vào buổi chiều, do đó tập luyện vào thời gian này có thể giúp cơ thể hoạt động hiệu quả hơn. Tuy nhiên, bệnh nhân mắc PDA nên tránh tập luyện quá muộn vào buổi tối vì có thể làm rối loạn giấc ngủ.

3.2. Đang ốm có nên tập không?

Khi bị ốm, đặc biệt là khi có các triệu chứng như sốt, đau họng, hoặc cảm lạnh, việc tập luyện có thể không được khuyến khích. Hệ thống miễn dịch cần tập trung vào việc chống lại bệnh tật, và tập luyện cường độ cao có thể làm giảm khả năng này, dẫn đến tình trạng bệnh nặng hơn.

Vậy người bệnh PDA nên làm gì khi đang ốm?

Nghỉ ngơi: Khi cơ thể đang chiến đấu với bệnh tật, tốt nhất là nghỉ ngơi để hệ miễn dịch có thể hoạt động hiệu quả.

Tập nhẹ nhàng: Nếu các triệu chứng chỉ nhẹ (như nghẹt mũi, mệt mỏi nhẹ), bạn có thể thực hiện các bài tập nhẹ như đi bộ hoặc yoga với cường độ rất thấp. Tuy nhiên, cần tránh các bài tập cường độ cao hoặc kéo dài.

Tham khảo ý kiến bác sĩ: Trước khi tiếp tục bất kỳ hình thức tập luyện nào khi đang ốm, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo không có rủi ro cho sức khỏe.

3.3. Cách tập không gây hại

Tập luyện không đúng cách hoặc quá mức có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt đối với bệnh nhân mắc PDA. Dưới đây là một số nguyên tắc để tập luyện một cách an toàn:

Bắt đầu chậm và tăng dần: Đối với người mới bắt đầu hoặc sau một thời gian dài không tập luyện, việc bắt đầu với các bài tập cường độ nhẹ và dần dần tăng lên là cách tốt nhất để tránh chấn thương và căng thẳng cho tim.

Theo dõi nhịp tim: Sử dụng máy đo nhịp tim hoặc theo dõi nhịp đập của tim trong suốt quá trình tập luyện. Nhịp tim không nên vượt quá mức tối đa mà bác sĩ khuyến cáo (thường là 50 - 70% nhịp tim tối đa đối với người mắc bệnh tim mạch).

Dừng lại nếu cảm thấy mệt mỏi hoặc khó thở: Nếu cảm thấy mệt mỏi đột ngột, đau ngực, chóng mặt, hoặc khó thở, bệnh nhân nên dừng tập ngay lập tức và nghỉ ngơi. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo cho các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Lựa chọn bài tập phù hợp: Không nên thực hiện các bài tập cường độ cao hoặc đòi hỏi sức bền lớn như chạy bộ dài hoặc nâng tạ nặng, vì điều này có thể gây quá tải cho tim.

Tóm lại, việc tập luyện đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân PDA. Bằng cách thực hiện các bài tập thể dục phù hợp, bệnh nhân có thể tăng cường sức mạnh cơ tim, cải thiện tuần hoàn máu, và hỗ trợ quá trình phục hồi sau các can thiệp y tế.

Tuy nhiên, việc tập luyện cần được thực hiện một cách thận trọng với sự hướng dẫn của các chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và tránh các rủi ro tiềm ẩn.

Bên cạnh việc lựa chọn bài tập phù hợp, bệnh nhân cần lưu ý đến thời điểm tập luyện, tình trạng sức khỏe hiện tại và tuân thủ các nguyên tắc tập luyện an toàn theo tư vấn của bác sĩ để đạt được kết quả tốt nhất.

Cuối cùng, việc duy trì một chế độ tập luyện đều đặn không chỉ giúp cải thiện sức khỏe thể chất mà còn nâng cao sức khỏe tinh thần, giúp bệnh nhân sống một cuộc sống tích cực và khỏe mạnh hơn.

BSNT. Nguyễn Thanh Hằng