Bài toán công nghiệp xanh từ góc nhìn châu Á

Các nền kinh tế châu Á - Ấn Độ Dương Thái Bình Dương đang tăng tốc đầu tư, biến khu vực này thành tâm điểm của cuộc chuyển dịch với những động lực vượt xa các mục tiêu môi trường thuần túy.

Phát triển Khu công nghiệp sinh thái là xu thế tất yếu.

Động lực then chốt cho làn sóng đầu tư này bắt nguồn từ ba nhận thức chiến lược. Thứ nhất, các nhà hoạch định chính sách nhìn nhận đây là một cuộc chuyển đổi công nghiệp tất yếu, song hành với làn sóng trí tuệ nhân tạo (AI) và số hóa, nơi việc tụt hậu sẽ đồng nghĩa với mất vị thế cạnh tranh lâu dài.

Thứ hai, an ninh năng lượng đã trở thành ưu tiên số một trong bối cảnh các cuộc khủng hoảng địa chính trị từ Ukraine đến Trung Đông liên tiếp xảy ra. Khi đó, năng lượng tái tạo nổi lên như một giải pháp chiến lược, mang lại sự tự chủ nhờ tính phi tập trung và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.

Và thứ ba, yếu tố then chốt không kém chính là cuộc đua giành lợi thế công nghiệp. Cách mạng công nghệ xanh đang tái cấu trúc các ngành công nghiệp toàn cầu, minh chứng rõ nét nhất qua sự trỗi dậy của Trung Quốc như một nhà sản xuất xe điện hàng đầu, trong khi các hãng xe truyền thống từ Mỹ và Nhật Bản đang dần mất thị phần.

Sự tăng tốc này được hiện thực hóa qua những con số ấn tượng. Thị trường đang phản ứng mạnh mẽ khi năng lượng tái tạo chiếm tới 92% công suất phát điện mới toàn cầu trong năm 2024. Cùng lúc đó, cứ năm chiếc ôtô mới bán ra thì đã có một chiếc là xe điện.

Tuy nhiên, mặt trái của sự bùng nổ này là sự gia tăng chưa từng có của các biện pháp can thiệp chính phủ. Chúng ta đang chứng kiến một "cuộc chạy đua vũ trang" về trợ cấp, với tổng giá trị lên tới 1.500 tỉ USD cho các khoản trợ cấp mới được áp dụng từ đầu năm 2023.

Đáng chú ý, trợ cấp dành riêng cho lĩnh vực xanh đã tăng vọt từ 64 tỉ USD năm 2023 lên 109 tỉ USD vào năm 2024, dẫn đầu bởi các nền kinh tế lớn như châu Âu, Trung Quốc và Ấn Độ. Hiện tượng này làm dấy lên mối lo ngại về một vòng xoáy trả đũa thương mại "ăn miếng trả miếng", có nguy cơ làm phân mảnh thị trường toàn cầu.

Do đó, để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo một tương lai phát triển bền vững thực sự, cộng đồng quốc tế cần hướng tới hợp tác thay vì đối đầu. Điều này đòi hỏi phải xây dựng một khuôn khổ dựa trên các nguyên tắc minh bạch, cân bằng và kiên nhẫn, nơi các bên công khai dữ liệu và chấp nhận những quy tắc chung.

Trong bối cảnh đó, các diễn đàn khu vực như ASEAN và APEC được kỳ vọng sẽ đóng vai trò trung tâm, dẫn dắt tiến trình hợp tác và thiết lập các tiêu chuẩn chung. Đây chính là cơ hội then chốt để châu Á không chỉ đi đầu trong việc định hình một tương lai xanh, mà còn bảo vệ sự ổn định cho nền kinh tế toàn cầu.

Như Thảo