Bảo đảm an toàn, an ninh, không để trục lợi chính sách

Đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030. (Ảnh: DUY LINH)

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều 4/12, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030.

Các ý kiến đại biểu bày tỏ sự nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc hiện nay đối với các dự án điện năng lượng tái tạo cũng như mua bán điện trực tiếp....

Không để trục lợi chính sách khi xây dựng cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030

Cho ý kiến tại tổ đối với Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh hiện nay, năng lượng là yêu cầu quan trọng nhất đối với đất nước ta trong việc kêu gọi các nhà đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh.

Thời gian qua, dù đã triển khai các dự án điện gió, điện mặt trời, thủy điện, nhưng nhìn chung nguồn cung vẫn chưa thể đáp ứng đủ bảo đảm cho yêu cầu đi lên công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại tổ. (Ảnh: DUY LINH)

Chính vì vậy, ngày 20/8/2025 Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Việc Chính phủ trình Quốc hội Dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 nhằm triển khai các giải pháp đồng bộ theo tinh thần của Nghị quyết 70.

Theo Chủ tịch Quốc hội, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 không phải là tháo gỡ khó khăn mà hướng về tương lai để có những giải pháp đồng bộ theo Nghị quyết 70.

Chủ tịch Quốc hội cũng nhất trí các dự án điện lực thường gắn liền với an ninh, quốc phòng, do vậy cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tạo sự thông thoáng, thúc đẩy phát triển cũng cần đi đôi với yêu cầu về an toàn, an ninh, không được để xảy ra việc trục lợi chính sách.

“Ban hành Nghị quyết này chúng ta đã có Quy định 178, nếu để xảy ra vấn đề tiêu cực, trục lợi chính sách thì cơ quan điều hành là Chính phủ và Bộ Công Thương phải chịu trách nhiệm trực tiếp”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Bảo đảm kiểm soát, giám sát hiệu quả, hài hòa lợi ích

Theo đại biểu Trần Khánh Thu (Đoàn Hưng Yên), việc ban hành Nghị quyết có ý nghĩa rất quan trọng trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế cản trở sự phát triển của ngành năng lượng đã được đề ra tại Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị.

Đại biểu Trần Khánh Thu (Đoàn Hưng Yên). (Ảnh: KHÁNH DUY)

Tuy nhiên, đại biểu cũng lưu ý, cần cân nhắc hết sức thận trọng, tiếp tục rà soát, bổ sung các quy định để bảo đảm kiểm soát, giám sát hiệu quả, hợp lý, không để việc nới lỏng quy định dẫn đến rủi ro tiềm ẩn và bất lợi cho Việt Nam trong đàm phán, ký kết thực hiện các hợp đồng; bảo đảm an ninh tiền tệ quốc gia, bảo đảm quốc phòng- an ninh, chủ quyền biển đảo của Việt Nam.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Đoàn thành phố Cần Thơ) chỉ ra, dự thảo Nghị quyết chưa quy định rõ nguyên tắc, tiêu chí xác định “đột xuất, cấp bách”, chưa làm rõ phạm vi và điều kiện áp dụng, dẫn đến nguy cơ phát sinh rủi ro lớn trong thực thi, có thể bị lợi dụng để hợp thức hóa các điều chỉnh tùy tiện, mở rộng quá mức thẩm quyền hoặc áp dụng không đúng đối tượng. Điều này tiềm ẩn các rủi ro về minh bạch, lạm quyền và lợi ích nhóm, hậu quả là lãng phí nguồn lực Nhà nước, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế-xã hội cũng như đời sống nhân dân.

Đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030. (Ảnh: DUY LINH)

Đi vào các quy định cụ thể, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị làm rõ căn cứ, nguyên tắc điều chỉnh quy hoạch. Theo đó, chỉ áp dụng cơ chế miễn thủ tục điều chỉnh quy hoạch đối với trường hợp thật sự khẩn cấp, có tính chất bất khả kháng (như quy định tại Điều 14 Luật Điện lực), đồng thời quy định rõ trách nhiệm báo cáo, giải trình với Chính phủ và báo cáo Quốc hội để bảo đảm kiểm soát quyền lực và hạn chế rủi ro lạm dụng.

Cùng với đó, đại biểu đề nghị bổ sung tiêu chí định lượng cho từng căn cứ điều chỉnh, như mức tăng phụ tải, quy mô công suất điều chỉnh, phạm vi tác động, điều kiện vận hành hệ thống… nhằm bảo đảm tính minh bạch và khả năng kiểm soát.

Tán thành cao với sự cần thiết ban hành Nghị quyết, song đại biểu Lê Minh Nam (Đoàn Cần Thơ) cũng cho rằng, khi lựa chọn các dự án điện lực có tính chất đặc thù cần đánh giá kỹ lưỡng về chi phí, lợi ích toàn diện, lâu dài để bảo đảm hiệu quả tổng thể, hài hòa lợi ích giữa người dân, nhà đầu tư, doanh nghiệp và Nhà nước.

VY ANH