Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số

Trình diễn trích đoạn nghi lễ mừng lúa mới của dân tộc Khơ Mú, xã Thuận Châu tại Liên hoan Nghệ thuật xòe Thái năm 2025.

Hằng năm, Sở VHTT&DL phối hợp với Sở Dân tộc và Tôn giáo rà soát, đề xuất phân bổ kinh phí từ Chương trình 1719 để thực hiện các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch. Huy động sự tham gia của cộng đồng trong bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ công chức văn hóa cơ sở, nghệ nhân, người có uy tín trong truyền dạy và gìn giữ nghệ thuật trình diễn dân gian; phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng, xây dựng hình ảnh văn hóa Sơn La đậm đà bản sắc, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Trong giai đoạn 2021-2025, Sở VHTT&DL phối hợp với các địa phương tổ chức 17 lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, truyền dạy văn hóa phi vật thể; nghiên cứu, bảo tồn các di sản có nguy cơ mai một, như Lễ hội Mợi của người Mường, tu lu và bắn nỏ của người Mông; xây dựng mô hình đời sống văn hóa dân tộc Mông tại xã Vân Hồ, dân tộc Thái tại xã Yên Châu; thành lập 10 câu lạc bộ văn hóa dân gian; hỗ trợ 70 đội văn nghệ truyền thống vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Ngành cũng biên soạn, xuất bản cuốn sách “Nét đẹp văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số tỉnh Sơn La”; “Gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc Thái ở Sơn La trong quá trình hội nhập quốc tế”. Bên cạnh đó, Sở cũng thực hiện tu bổ, chống xuống cấp các di tích: Tháp Mường Và, xã Sốp Cộp; Khu di tích lịch sử cách mạng Việt Nam - Lào, xã Phiêng Khoài; Đền thờ Vua Lê Thái Tông; Đồn Mộc Lỵ; Di tích lịch sử Đèo Pha Đin. Phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông thực hiện 2 bộ phim tại điểm du lịch các xã: Ngọc Chiến, Mường La, Tà Xùa, Bắc Yên. Tổ chức Hội thảo xây dựng sản phẩm du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; xây dựng các phóng sự quảng bá du lịch phát trên kênh VTV3 Đài Truyền hình Việt Nam; hỗ trợ đầu tư bảo tồn bản truyền thống tiêu biểu của các dân tộc thiểu số tại bản Tà Số, phường Mộc Châu...

Du khách trải nghiệm giã bánh dày tại bản Nậm Nghẹp, xã Ngọc Chiến.

Cũng từ nguồn vốn Chương trình 1719, Sở VHTT&DL đã hỗ trợ đầu tư xây dựng 20 thiết chế văn hóa, thể thao; 576 bộ trang thiết bị tại các bản vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; xây dựng mới, sửa chữa 191 nhà văn hóa xã, bản, với tổng mức đầu tư hơn 200 tỷ đồng, góp phần nâng tỷ lệ bản có nhà sinh hoạt cộng đồng lên 95,43%, tương đương với 2.320 bản có nhà văn hóa và có đội văn nghệ truyền thống.

Xã Ngọc Chiến có hơn 95% dân số là đồng bào dân tộc Thái, Mông, La Ha sinh sống. Thực hiện Dự án bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, giai đoạn 2022-2025, xã đã được hỗ trợ hơn 300 triệu đồng hỗ trợ các đội văn nghệ hoạt động; mua sắm trang thiết bị văn hóa cho các bản và tổ chức các Lễ hội mừng cơm mới, Lễ hội Pang A của dân tộc La Ha và nghi lễ cúng vía trâu... Vận động xã hội hóa xây dựng, nâng cấp các điểm du lịch tâm linh, gắn với văn hóa như Nhà thờ Đon Hó; cây thần Sa Mu; Xủ Công; Cốc Nố Xí Tu... với tổng trị giá khoảng 6 tỷ đồng.

Nhà văn hóa bản Nậm Ún, xã Sông Mã được xây dựng từ Chương trình 1719.

Ông Nguyễn Minh Tuân, Bí thư Đảng ủy xã Ngọc Chiến, cho biết: Xã duy trì việc truyền dạy dân gian, với một nghệ nhân hát Then, 35 người hát Thái, 51 nghệ nhân đàn tính tẩu, 46 người thổi khèn, 15 người thổi sáo, kèn lá; sưu tầm 11 tích chuyện lịch sử, văn hóa và đào tạo hướng dẫn viên du lịch. Nhiều lễ hội đặc sắc được phục dựng, nhờ đó, mỗi năm, xã thu hút hơn 120.000 lượt khách du lịch, doanh thu du lịch đạt từ 8-10 tỷ đồng.

Những kết quả từ Dự án của Chương trình 1719, đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc. Nhiều địa phương vươn lên mạnh mẽ, trở thành điểm du lịch hấp dẫn, vừa bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, vừa phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới và xóa bỏ hủ tục lạc hậu.

Nguyễn Thư