Bộ đội Biên phòng ươm mầm tương lai nơi biên cương

Từ những việc làm cụ thể, bền bỉ, cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng đã thắp lên hy vọng về một thế hệ trẻ được giáo dục toàn diện, trở thành những công dân tốt, là “hạt nhân nòng cốt” trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, giữ vững chủ quyền biên giới quốc gia.

Chắp cánh ước mơ đến trường cho học sinh vùng cao

Các chuyên gia chính sách xã hội nhận định, đây không chỉ là một chương trình an sinh, mà còn là mô hình kết nối tri thức với trách nhiệm công dân, gắn chăm lo giáo dục với chiến lược củng cố “thế trận lòng dân” ở khu vực biên giới, hải đảo.

Sinh ra trong gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn ở xã Hải Sơn, tỉnh Quảng Ninh, dù chăm chỉ học tập nhưng không ít lần, em Lý Văn Thắng đứng trước nguy cơ phải bỏ học giữa chừng. Bước ngoặt đến với em khi được cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Bắc Sơn nhận đỡ đầu theo chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng”.

Cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Ninh thăm, động viên học sinh trong Chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng”. (Ảnh: NGUYỄN CHIẾN)

Trong hơn 7 năm, sự quan tâm, sẻ chia, đồng hành của những người lính mang quân hàm xanh đã tiếp thêm cho Thắng động lực vươn lên trong học tập. Nhiều năm liền, em đều đạt danh hiệu học sinh giỏi.

Đặc biệt, năm 2024, Lý Văn Thắng thi đỗ vào Trường đại học Hạ Long, Khoa tiếng Hàn. Câu chuyện của Thắng là minh chứng sinh động cho sức lan tỏa của một chương trình giàu tính nhân văn, hướng đến các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn ở khu vực biên giới, hải đảo.

“Thi đỗ đại học là món quà em muốn gửi đến những bố nuôi ở Đồn Biên phòng Bắc Sơn. Không chỉ nhận đỡ đầu em, các bác, các chú Bộ đội Biên phòng còn nhận nuôi em trai em là Lý Văn Cường. Em rất biết ơn các bố nuôi biên phòng. Nhờ có các bố, cả hai anh em cháu đều được tiếp tục đến trường để học tập”, Thắng xúc động chia sẻ.

Những cán bộ mang quân hàm xanh của Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La tích cực tham gia, hưởng ứng chương trình “Nâng bước em tới trường”, dạy học cho các em học sinh trên địa bàn các xã biên giới. (Ảnh: Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La)

Không chỉ ở Quảng Ninh, tại cực Nam của Tổ quốc, chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng” cũng được Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Cà Mau triển khai hiệu quả trong nhiều năm qua.

Từ năm 2016 đến nay, cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng Cà Mau đã hỗ trợ trên 350 lượt học sinh có hoàn cảnh khó khăn, với số tiền gần 2 tỷ đồng. Đến nay đã có 5 em thi đỗ đại học, 6 em thi đỗ cao đẳng, các em còn lại đang tiếp tục chương trình phổ thông các cấp.

Năm học 2025-2026, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Cà Mau tiếp tục nhận đỡ đầu gần 40 học sinh trong chương trình, đồng thời duy trì một lớp học tình thương trên đảo Hòn Chuối, nơi điều kiện học tập còn nhiều thiếu thốn.

Trao đổi với phóng viên, Đại tá Vũ Văn Hưng, Chính ủy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Ninh, cho biết: “Sau gần 10 năm triển khai chương trình ‘Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng’, Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Ninh đã nhận đỡ đầu 159 học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn được tới trường (hiện đang hỗ trợ 111 học sinh) với tổng kinh phí hơn 4 tỷ đồng. Từ khi triển khai đã có 8 cháu đỗ các trường đại học, cao đẳng, trung cấp. Chương trình 'Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn biên' vừa là trách nhiệm, vừa là tình cảm của những người lính biên phòng Quảng Ninh đối với đồng bào khu vực biên giới”.

Câu chuyện như ở Quảng Ninh, Cà Mau cho thấy, khi lực lượng vũ trang tham gia sâu vào công tác khuyến học, khuyến tài, chương trình hỗ trợ không chỉ giải quyết khó khăn trước mắt mà còn góp phần mở ra tương lai cho nhiều em nhỏ, tạo nguồn nhân lực mới trên địa bàn biên giới, hải đảo.

"Trao con chữ, truyền hy vọng" - Từ chủ trương đến thực tiễn

Với phương châm “Trao con chữ, truyền hy vọng”, từ năm 2016, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng đã phát động, triển khai mô hình “Nâng bước em tới trường” nhằm hỗ trợ các học sinh từ lớp 1 đến lớp 12 có hoàn cảnh khó khăn, con gia đình chính sách, con em đồng bào dân tộc thiểu số…

Nhận thấy ở khu vực biên giới còn những trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, mồ côi, không nơi nương tựa, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng tiếp tục phát động mô hình “Con nuôi đồn Biên phòng” và sau đó hợp nhất thành chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng” với mục tiêu mỗi đơn vị đón 2-3 học sinh về doanh trại để nuôi ăn học lâu dài.

Trong giai đoạn 2021-2025, trên cơ sở sự tham gia của 13 đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng và 27 đơn vị Bộ đội Biên phòng với tổng số tiền là 180 tỷ đồng, hằng năm đã có 400 cháu học sinh được các đồn biên phòng nhận nuôi, chăm sóc. Cùng với đó, hằng năm cũng có hàng nghìn học sinh được hỗ trợ. Cụ thể, năm 2022 là 3.254 cháu, các năm 2023, 2024 và 2025, mỗi năm là 5.437 cháu.

Theo Thiếu tướng Văn Ngọc Quế, Phó Chủ nhiệm Chính trị Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, chương trình hướng đến hỗ trợ các em học sinh người dân tộc thiểu số, từ lớp 1 đến lớp 12, có hoàn cảnh khó khăn ở khu vực biên giới, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Nhiều hình thức hỗ trợ đã được các đơn vị triển khai đồng bộ như: trao tặng học bổng, hỗ trợ đồ dùng học tập, sách vở, tài liệu, nhu yếu phẩm và tiền ăn…

Các chuyên gia chính sách công nhận xét, điểm nổi bật của chương trình là sự gắn kết chặt chẽ giữa chủ trương của Đảng, Nhà nước với sáng kiến từ thực tiễn cơ sở, được tổ chức bài bản, có mục tiêu, đối tượng và lộ trình rõ ràng. Từ đó, chương trình không chỉ góp phần đưa ra lời giải cho “bài toán công bằng” trong giáo dục, mà còn giúp thu hẹp khoảng cách phát triển vùng miền, nâng cao dân trí, bồi dưỡng nguồn lực tại chỗ cho khu vực biên giới, hải đảo.

Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La tặng quà cho "Con nuôi đồn Biên phòng" và gia đình người cao tuổi có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. (Ảnh: Bộ đội Biên phòng tỉnh Sơn La)

Với những việc làm cụ thể, thiết thực, chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng” vừa mở ra cơ hội học tập cho học sinh vùng cao, biên giới, vừa tạo nên môi trường giáo dục toàn diện, định hướng cho các em phấn đấu trở thành công dân có ích, những chủ nhân tương lai nơi biên cương Tổ quốc.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Minh, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Sức khỏe trẻ em (Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật Việt Nam), chuyên gia có nhiều năm nghiên cứu về giáo dục vùng dân tộc thiểu số, việc hỗ trợ học sinh các khu vực biên giới, hải đảo nếu chỉ dừng ở những hỗ trợ ngắn hạn, thiếu tính hệ thống thì khó tạo ra chuyển biến bền vững. Ở góc độ đó, chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng” cho thấy cách tiếp cận dài hạn, đồng bộ, không chỉ chăm lo đời sống và điều kiện học tập trước mắt mà còn gắn việc nuôi dưỡng, giáo dục với bồi đắp ý thức trách nhiệm công dân, tinh thần gắn bó với quê hương, đất nước cho thế hệ trẻ vùng biên giới, hải đảo.

Lan tỏa những giá trị nhân văn, tăng cường sức mạnh đoàn kết quân-dân

Chính những kết quả thiết thực đó là lý do chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng” được lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương và cấp ủy, chính quyền địa phương ghi nhận, đánh giá cao.

Năm 2016, chương trình được Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh bình chọn là “Công trình thanh niên tiêu biểu toàn quốc”; năm 2017, được vinh danh là một trong 8 giải thưởng “Tình nguyện quốc gia”. Từ hiệu quả rõ rệt trên thực tiễn, Bộ Quốc phòng đã giao Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng chủ trì xây dựng, triển khai dự án “Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nâng bước em tới trường” để ngày càng có thêm nhiều học sinh vùng cao, biên giới được hỗ trợ.

Thực tế cho thấy, chương trình thể hiện sâu sắc tình cảm, trách nhiệm, sự tri ân của cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng với đồng bào các dân tộc khu vực biên giới, biển đảo. Khi nhận đỡ đầu học sinh, cấp ủy, chỉ huy các đơn vị đã chủ động phối hợp cấp ủy, chính quyền địa phương, các đoàn thể, nhà trường và gia đình thường xuyên nắm bắt tình hình học tập, rèn luyện của các em; cử cán bộ có trình độ, năng lực sư phạm hỗ trợ bồi dưỡng kiến thức, định hướng lối sống, thái độ học tập.

Chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên Phòng” đã trở thành một kênh quan trọng gắn kết Quân đội với nhân dân, củng cố mối quan hệ máu thịt quân dân.

Hằng năm, các hoạt động gặp mặt, tuyên dương, khen thưởng học sinh giỏi, học sinh có hoàn cảnh khó khăn vươn lên được tổ chức định kỳ, trở thành động lực khích lệ các em phấn đấu. Không chỉ vậy, chương trình còn thu hút sự chung tay, góp sức của nhiều ban, ngành, doanh nghiệp, mạnh thường quân, nhà hảo tâm tại nhiều tỉnh, thành phố. Nhờ đó, đời sống của không ít học sinh nghèo vùng biên giới, hải đảo từng bước bớt khó khăn; các em có thêm niềm tin, nghị lực để tiếp tục đến trường, hướng tới tương lai tốt đẹp hơn.

Chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên Phòng” đã trở thành một kênh quan trọng gắn kết Quân đội với nhân dân, củng cố mối quan hệ máu thịt quân dân, tạo nên một “mạng lưới an sinh mềm” nhưng bền chặt, dựa trên tình thương, trách nhiệm và niềm tin. Qua đó, chương trình không chỉ lan tỏa các giá trị nhân văn, nhân ái, mà còn đóng góp thiết thực vào việc xây dựng môi trường xã hội an toàn, ổn định ở các địa bàn biên giới, hải đảo.

Ươm mầm bảo vệ biên cương, xây dựng "thế trận lòng dân" vững chắc

Nêu cao tinh thần trách nhiệm và sáng tạo, với phương châm “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”, cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Biên phòng đã triển khai nhiều mô hình, cách làm hay để nâng cao hiệu quả chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng”. Cụ thể như các mô hình: “Bữa sáng cho em”, “Học kỳ Quân đội” (Biên phòng Sơn La); “Tay kéo biên phòng” (Biên phòng Lai Châu); “Thắp sáng ước mơ cho em” (Biên phòng Nghệ An); “Bánh mì bộ đội” (Biên phòng Quảng Trị); “Bếp ăn tình thương” (Biên phòng Gia Lai); “Tủ sách thanh niên - Nâng bước em tới trường” (Biên phòng Quảng Ngãi); “Hũ gạo tình thương”, “Heo đất tiết kiệm” (Biên phòng Bình Định); “Sân trường cho em” (Biên phòng Phú Yên); “Tiết kiệm tiền lẻ - Chia sẻ khó khăn” (Biên phòng Cà Mau)…

Cán bộ Đồn Biên phòng Cửa Lân, tỉnh Hưng Yên chuẩn bị đồ dùng học tập cho con nuôi để chuẩn bị cho năm học mới. (Ảnh: NGỌC OANH)

Các mô hình này, theo đánh giá của nhiều chuyên gia về phát triển cộng đồng, đã làm phong phú hơn cách thức hỗ trợ học sinh, không chỉ dừng lại ở nguồn lực tài chính mà còn tạo môi trường rèn luyện, giáo dục kỹ năng sống, bồi dưỡng ước mơ, hoài bão và tình cảm gắn bó với quê hương, Tổ quốc.

Ở góc nhìn vĩ mô, hiệu quả của chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng” và dự án “Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nâng bước em tới trường” không chỉ dừng lại ở kết quả học tập, rèn luyện của những em có hoàn cảnh khó khăn, mà còn gắn trực tiếp với sự ổn định, phát triển bền vững, lâu dài của các vùng biên giới, hải đảo.

Thông qua việc đỡ đầu, nuôi dưỡng các em, lực lượng Bộ đội Biên phòng có điều kiện phát hiện, bồi dưỡng, “ươm mầm” những hạt nhân nòng cốt trong phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia; đồng thời góp phần tăng cường đoàn kết quân-dân, tạo nguồn nhân lực phục vụ xây dựng, phát triển vùng biên giới ngày càng vững mạnh, củng cố vững chắc “thế trận lòng dân” ở khu vực trọng yếu của Tổ quốc.

Cùng với chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng”, dự án “Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nâng bước em tới trường” do Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng chủ trì xây dựng, triển khai cũng thu được kết quả đáng ghi nhận.

Trên cơ sở nguồn lực của dự án, đến nay đã có 122 học sinh đạt giải ở các kỳ thi các cấp; 2.559 lượt học sinh đạt danh hiệu học sinh xuất sắc, học sinh giỏi, 2.046 lượt học sinh đạt loại khá; 100% các cháu đều được lên lớp.

Câu chuyện của em Nguyễn Anh Vũ, học viên năm thứ hai Học viện Biên phòng, từng là “con nuôi” Đồn Biên phòng Roòn (Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình), là một trong những minh chứng tiêu biểu.

Vũ chia sẻ: “Em luôn biết ơn cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Roòn. Em sẽ cố gắng học tập, rèn luyện để trở thành cán bộ biên phòng, cùng các chú, các bác và đồng bào góp sức bảo vệ biên cương Tổ quốc”.

Những trường hợp như Nguyễn Anh Vũ cho thấy tác động lâu dài và bền bỉ của chương trình: từ chỗ là đối tượng được hỗ trợ, các em trưởng thành trở thành lực lượng trực tiếp bảo vệ biên cương, quay lại phục vụ chính quê hương, góp phần trẻ hóa, hiện đại hóa lực lượng, đồng thời bảo đảm tính kế thừa bền vững trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

Thủ trưởng Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình (cũ) tặng hoa chúc mừng em Nguyễn Anh Vũ.

Mới đây, phát biểu tại Hội nghị tổng kết công tác quần chúng giai đoạn 2020-2025, xác định phương hướng, nhiệm vụ giai đoạn 2025-2030, Trung tướng Nguyễn Anh Tuấn, Chính ủy Bộ đội Biên phòng, khẳng định:

“Kết quả của chương trình ‘Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng’ và dự án ‘Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nâng bước em tới trường’ đã góp phần rất quan trọng nâng cao nhận thức của đồng bào các dân tộc vùng biên giới, khích lệ bà con quan tâm hơn tới việc học tập của con em mình. Đây cũng là sự bồi dưỡng, chuẩn bị nguồn nhân lực lâu dài cho địa bàn khu vực biên giới. Các cháu sẽ là chủ nhân tương lai của vùng biên cương Tổ quốc, trực tiếp xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh; trực tiếp bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới”.

Việc chăm lo, bồi dưỡng thế hệ trẻ ở khu vực biên giới chính là một trong những giải pháp căn cơ để giữ vững biên cương từ gốc rễ, đó là lòng dân, là tri thức, là ý chí và trách nhiệm công dân. Đầu tư cho giáo dục ở vùng biên vì thế không chỉ là chính sách xã hội nhân văn, mà còn là bước đi chiến lược trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân vững mạnh.

Chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn Biên phòng” cùng các mô hình, dự án liên quan đã và đang khẳng định dấu ấn nhân văn sâu đậm của Bộ đội Biên phòng, những người lính ở tuyến đầu Tổ quốc vừa chắc tay súng bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới, vừa nỗ lực “gieo chữ”, ươm mầm tri thức, góp phần dựng xây một biên cương ổn định, phát triển, thấm đượm nghĩa tình quân dân.

THÙY LINH-QUANG ĐẠO